Дан теле

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
(Дат теле битенән йүнәлтелде)
Дан теле
Халыҡтың үҙенә үҙе биргән исеме

dansk

Классификация
Категория

Евразия телдәре

Һинд-Европа ғаиләһе

Төньяҡ-герман тармағы
Скандинав төркөмө
Әлифба

Латин алфавиты

Тел коды
ГОСТ 7.75–97

дат 178

ISO 639-1

da

ISO 639-2

dan

ISO 639-3

dan

Был телдә Википедия

Дан теле (дан. dansk, dansk sprog) — герман төркөмөнөң төньяҡ герман төркөмсәһенә ҡараған тел. Данияла һәм Фарер Утрауҙарыла дат теле рәсми тел булып һанала. 5,7 миллион тирәһе кеше дат телен туған теле рәүешендә белә.

Хәҙерге дан теле көнбайыш (ютланд, ют), утрауҙағы (Зеландия, Фюн һәм көньяҡ-дат утрауҙары) һәм көнсығыш диалекттарына бүленә. Яҙмаһы — латин әлифбаһы. Грамматик төрө буйынса дат теле флектив-аналитик тел була.

Тарих[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Швед теле, Норвег теле, Фарер теле һәм Исланд телдәргә яҡын.

Диалекттар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Дан теле тарихында өс период бар:

  • дөйөм скандинав теле (III—IX бб.)
  • боронғо дат теле (IX—XVI бб.)
  • яңы дат теле (XVI б. башлап), хәҙерге дан теле үҙ эсенә ала (XX б.).

Дан теле ареалы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Дан-норвег алфавиты[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Яҙыу латин алфавиты нигеҙендә башҡарыла. Хәҙерге дат алфавиты 29 хәрефтән тора.

хәреф дан
исеме
дан
уҡыу
норвег
исеме
норвег
уҡыу
Aa a /æːˀ/ a /ɑː/
Bb be /b̥eːˀ/ be /beː/
Cc se /sʰeːˀ/ se /seː/
Dd de /d̥eːˀ/ de /deː/
Ee e /eːˀ/ e /eː/
Ff æf /ef/ eff /ɛf/
Gg ge /ɡ̊eːˀ/ ge /ɡeː/
Hh /hɔːˀ/ /hɔː/
Ii i /iˀ/ i /i/
Jj jåd /jʌð/ je/jådd /jeː/, /jɔd/
Kk /kʰɔːˀ/ /kʰɔː/
Ll æl /el/ ell /ɛl/
Mm æm /em/ em /ɛm/
Nn æn /en/ enn /ɛn/
Oo o /oːˀ/ o /uː/
Pp pe /pʰeːˀ/ pe /pʰeː/
Qq ku /kʰuːˀ/ ku /kʰʉː/
Rr ær /æːɐ/ ærr /ɛr/, вост.-норв. /ɛχ/
Ss æs /esʰ/ ess /ɛs/
Tt te /tˢeːˀ/ te /tʰeː/
Uu u /uːˀ/ u /ʉː/
Vv ve /ʋeːˀ/ ve /veː/
Ww dobbelt-ve /dʌb̥əlʋeːˀ/ dåbbelt-ve /dʉbːɽtʰveː/
Xx æks /eɡ̊sʰ/ eks /ɛkʰs/
Yy y /yːˀ/ y /yː/
Zz sæt /sʰeð/ sett /sɛʰtː/
Ææ æ /ɛːˀ/ æ /ɛː/
Øø ø /œːˀ/ ø /øː/
Åå å /ɔːˀ/ å /ɔː/

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Сығанаҡтар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]



Был тел йәки тел белеме тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып Википедия проектына ярҙам итә алаһығыҙ.