Иҫке Сытырман

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Иҫке Сытырман
Дәүләт  Рәсәй
Административ-территориаль берәмек Бала-Сытырман ауыл Советы (Фёдоровка районы)
Почта индексы 453295
Карта

Иҫке Сытырман (рус. Старый Четырман) — Башҡортостандың Фёдоровка районындағы ауыл. Бала Сытырман ауыл советына ҡарай. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 291 кеше[1]. Почта индексы — 453295, ОКАТО коды — 80254805006.

Географик урыны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫке Сытырман ауылы (халыҡ телендә Оло Сытырман) Юрматы улусының Тәтегәс түбәһенә ҡараған. Беренсе тапҡыр урыҫ документтарында 1638 йылда иҫкә алына[2]. Шәжәрә буйынса, ауылға Тәтегәс бейҙең ейәне Кинйәбай нигеҙ һала[3]. Ауыл халҡы XVIII быуатта Мерәҫ ауылына (әле Ырымбур өлкәһе Новосергиев районына ҡарай), XIX быуат башында Бала Сытырман ауылына нигеҙ һала. 1791 йылда мәсет, 1813 йылда мәҙрәсә асыла. Кантон осоронда ауыл 7-се Башҡорт кантонының (1847 - 1855 йылдарҙа - 8-се кантон) 21 йортона, 1863 йылдан Сытырман (Бала Сытырман) улусына ҡарай, 1930 йылдан Ҡарағош (Стәрлебаш), 1935 йылдан Федоровка районына инә. Ауыл шәжәрәһе һаҡланған[4]. 1957 йылда Салауат исемендәге колхоз Пугачевский совхозына инә.

1794 йылда үткәрелгән V Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу материалдарында Иҫке Сытырман ауылындағы 55 ихатала 280 кеше йәшәүе теркәлә. 1859 йылда ауылда 100 ихата була һәм уларҙа 284 ир-егет һәм 334 ҡатын-ҡыҙ йәшәй. 1920 йылда совет осоронда үткәрелгән тәүге халыҡ иҫәбен алыу материалдарында ихаталар һанының үҙгәрмәүе күренә, әммә халыҡ һаны 417 кешегә тиклем кәмей (200 ир-егет һәм 217 ҡатын-ҡыҙ)[5].

Халыҡ һаны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө Бөтә халыҡ Ир-егеттәр Ҡатын-ҡыҙҙар Ир-егеттәр өлөшө (%) Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь 291 138 153 47,4 52,6

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Билдәле шәхестәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
  2. Хисамитдинова Ф.Г. Башкирская ойконимия XVI-XIX вв. Уфа, 1991. С. 205.
  3. Сөйәрғолов Н. Мин — егерме дүртенсе быуын // Ағиҙел. 2002. № 7. 181-се б.
  4. Башкирские шежере. Уфа, 1960. С. 36-49; Башкирские родословные. Вып. 1. Уфа, 2002. С. 43-50.
  5. Коллектив авторов. История башкирских родов. Юрматы. / Хамидуллин С. И.. — Уфа: Китап, 2018. — Т. 30, часть 1. — С. 192. — 840 с. — 2 000 экз. — ISBN 978-5-295-06968-0.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Сығанаҡтар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]