Титикака

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Озеро
Титикака
исп. Titicaca, кечуа Titiqaqa, аймара Titiqaqa
Морфометрия
Абсолют бейеклеге3812—3821 м
Үлсәме230 × 97 км
Майҙаны8300 км²
Күләме893 км³
Яр һыҙаты1125 км
Иң тәрән урыны281 м
Уртаса тәрәнләк140—180 м
Гидрология
Минераллығысөсө 
Тоҙлолоғо1 ‰
Бассейн
Площадь бассейна58 000 км²
Урынлашыуы
15°50′11″ ю. ш. 69°20′19″ з. д.HGЯO
Боливия
Точка
Титикака
 Титикака Викимилектә

Титика́ка (исп. Titicaca, кечуа Titiqaqa, аймар. Titiqaqa) — Көньяҡ Америкала сөсө һыу запастары буйынса иң ҙур[1] һәм майҙаны буйынса икенсе (Маракайбонан һуң) күл.

География[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Анд тауҙарының Альтиплано яҫы таулығында, Перу һәм Боливия сигендә урынлашҡан.

Майҙаны 8300 км², һыу кимәленең бейеклеге 3821 м (миҙгел буйынса ныҡ үҙгәрә)[2], уртаса тәрәнлеге 140—180 м, максималь тәрәнлеге 281 м. Күлдең уртаһында һыуҙың температураһы ғәмәлдә үҙгәрмәй һәм 10—12 °C тәшкил итә, әммә яр буйында күл төндә йыш ҡына туңа.

Күлгә боҙлоҡтарҙан ағып төшөүсе 300-ҙән ашыу йылғалар ҡоя һәм Десагуадеро йылғаһы ағып сыға. Үҙ сиратында Десагуадеро йылғаһы Боливияла урынлашҡан Поопо тымыҡ күленә ҡоя.

Испандар тарафынан ҡушылған Титикака атамаһы кечуа индеецтары телендә артабанғыса аңлатыла: кака — «ҡая» һәм тити — «пума» (кечуа ҡәбиләләренең изге хайуаны). Аймара һәм кечуа халыҡтары араһында күл «Мамакота», ә унанда элегерәк «Пукин күле» (йәғни пукин халҡы илендәге күл) тип аталған[3].

Титикака күлен Европала тәүгеләрҙән булып испан хронисы Педро Сьеса де Леон 1554 йылда һүрәтләй[4].

Яр буйындағы иң ҙур ҡала — Пуно. Күл тирәһендә пймара һәм кечуа халыҡтарының бихисап тораҡтары урынлашҡан. Халыҡтың бер өлөшө Урос (Uros) йөҙөүсе ҡамыш утрауҙарында йәшәй.

Галерея[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. Lake Titicaca, на сайте Всемирного наследия ЮНЕСКО.
  2. Уровень озера Титикака продолжает понижаться 2016 йыл 5 март архивланған. // BuenoLatina.ru, 17 июля 2010
  3. Guamán Yoma de Ayala, 1615: 171, 178
  4. Сьеса де Леон, Педро. Хроника Перу. Часть Первая. — Киев, 2008 (пер. А. Скромницкий). Архивировано 9 июль 2012 года.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]