Томск

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Ҡала
Томск
себ. Түң-тора
Флаг Герб
Флаг Герб
Ил

Рәсәй

Федерация субъекты

Томск өлкәһе

Координаталар

56°29′19″ с. ш. 84°57′08″ в. д.HGЯO

Эске бүленеш

4 район: Кировский, Ленинский, Октябрьский, Советский

Мэр

Иван Кляйн

Нигеҙләнгән

1604

Ҡала с

1629

Майҙаны

294,6 км²

Бейеклеге

80 м

Халҡы

574 002 кеше (2018)

Телефон коды

+7 3822

Почта индексы

634xxx

Һанлы танытмалар
Автомобиль коды

70

ОКАТО коды

69 401

ОКТМО коды

69 701 000 001

Рәсми сайт

admin.tomsk.ru  (рус.)

Награды

Октябрь Революцияһы ордены

Томск (Рәсәй)
Томск
Томск
Томск (Томск өлкәһе)
Томск

ТомскТомск өлкәһенең административ үҙәге. Томь ярында ята. 574 002 кеше йәшәй (2018).

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

XVII—XIX[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

160 йылда Мәскәүгә Борис Годунов һарайына Урыҫ дәүләтенә инеү тураһындағы ғариза менән кенәз Тоян етәкселегендә Себер татарҙары вәкилдәре бара[1].

Совет осоро[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

2006 йылда Томскиҙа Ангела Меркель һәм Владимир Путин осраша[2][3].

Фән һәм мәғариф[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. Рәсәй Президенты ҡарамағындағы Халыҡ хужалығы һәм дәүләт хеҙмәте академияһы(РАНХиГС) филиалы.
  2. Томск политехник университеты
  3. Томск медицина университеты

Билдәле шәхестәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Климат[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡала климаты
Күрһәткес Ғин Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Йыл
Абсолют максимум, °C 3,7 7,1 17,7 26,5 34,4 34,7 35,9 33,8 31,7 25,1 11,6 6,5 35,1
Уртаса максимум, °C −13 −9,6 −1,1 7,0 17,5 22,3 24,8 21,7 14,4 6,0 −4,8 −11,1 6,2
Уртаса температура, °C −17,1 −14,7 −7 1,3 10,4 15,8 18,7 15,7 9,0 1,7 −8,3 −15,1 0,9
Уртаса минимум, °C −20,9 −18,9 −11,9 −3,3 4,7 10,5 13,7 11,1 5,1 −1,3 −11,4 −18,9 −3,5
Абсолют минимум, °C −55 −51,3 −42,4 −31,1 −17,5 −3,5 1,5 −1,6 −8,1 −29,1 −48,3 −50 −55
Яуым-төшөм нормаһы, мм 35 24 25 34 41 61 75 67 50 55 52 49 568
Сығанаҡ: [6]
Ҡояш уты, айға сәғәт[7].
Месяц Янв Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Год
Солнечное сияние, ч 56 105 171 225 257 315 316 254 171 87 51 40 2048

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

йыл тыуған Улем үсеш
2002 5179 6279 -1100
2005 5800 6457 -657
2006 6115 6011 104
2007 6545 5857 688
2008 7143 5945 1198
2009 7621 6130 1491
йыл тыуған, 1 мең кешеғә Улем, 1 мең кешеғә үсеш, 1 мең кешеғә
2002 10,7 13,0 -2,3
2005 11,4 12,7 -1,3
2006 12,0 11,8 0,2
2007 12,7 11,4 1,3
2008 13,8 11,5 2,3
2009 14,5 11,7 2,8

Милли составы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Милли состав[8]:

милләт Һаны Өлөш
урыҫтар 474 810 91,76 %
татарҙар 8896 1,72 %
украиндар 5093 0,98 %
немецтар 3816 0,74 %
үзбәктәр 3264 0,63 %
әзербайжандар 2894 0,56 %
әрмәндәр 2124 0,41 %
белорустар 1434 0,28 %
ҡаҙаҡтар 1306 0,25 %
ҡырғыҙҙар 1244 0,24 %
корейҙар 1059 0,20 %
сыуаштар 970 0,18 %
тывалар 966 0,18 %
бүрәттәр 816 0,15 %
тажиктар 739 0,14 %
йәһүдтәр 639 0,06 %
алтайҙар 477 0,09 %
хакастар 455 0,08 %
поляктар 431 0,08 %
молдавандар 421 0,08 %
милләт Һан өлөш
хань 396 0,07 %
сегәндәр 386 0,07 %
башҡорттар 372 0,07 %
мордвалар 358 0,07 %
грузиндар 341 0,06 %
чечендар 290 0,05 %
яҡуттар 270 0,05 %
аварҙар 229 0,04 %
удмурттар 226 0,04 %
латыштар 189 0,03 %
литвалар 182 0,03 %
лезгиндар 169 0,03 %
ингуштар 124 0,02 %
эстондар 116 0,02 %
Вьеттар 110 0,02 %
марийҙар 105 0,02 %
төрөктәр 101 0,02 %
күрһәтмәғән 28 614 5,24 %
башҡа 1617 0,30 %
дөйөм 546 049 100,00 %

Иҡтисады[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Сәнәғәте[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ҡалала нефть-газ ойошмалары байтаҡ: «Томскнефть», «Востокгазпром», «Газпром трансгаз Томск», «Томскнефтехим», «Томскподводтрубопроводстрой», «Томскнефтепереработка».

Фармацевтика: ФГУП НПО «Вирион», «Томскхимфарм».

Машиналар төҙөү сәнәғәте — НПЦ «Полюс», ПО «Контур», «Томский подшипник», «Манотомь» (манометр заводы), «Сибэлектромотор», «Томский инструмент», «Томский электротехнический завод», «Томский электромеханический завод», «Томский электроламповый завод», «Томский завод электроприводов», ЭлеСи, «Микран».

Төҙөлөш: «Комфорт-Т», «Томский домостроительный комбинат», «СУ-13», «Томская промышленно-строительная компания» Һәм башҡалар.

Радиостанциялар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Частота, МГц исем RDS
67,22 «Радио России»
68,78 «Радио Маяк»
69,8 «Love радио»
70,19 «Радио Шансон»
71,99 «Радио Сибирь»
88,5 «Радио Звезда» (план)[9]
90,7 «Наше радио» (план)[9]
91,5 «Радио Мир»
100,9 «Томский Благовест» (план)
101,3 «Дорожное радио»
101,7 «Хит FM»
102,1 «Русское радио»
102,5 «Ретро FM»
103,4 «Европа плюс»
103,8 «DFM»
104,2 «Юмор FM»
104,6 «Радио Сибирь» RT
105,0 «Эхо Москвы в Томске»
105,4 «Авторадио»
106,1 «Милицейская волна Томска»
106,6 «Радио Маяк»
107,1 «Радио Дача»
107,6 «Спорт FM»

Телевидение[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Галерея[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. Хахалкин А.А. Томская Хроника XVII—XVIII вв. Хронос. Всемирная история в Интернете. Дата обращения: 29 ноябрь 2011. Архивировано 3 февраль 2012 года.
  2. Российско-Германский саммит в СМИ г. Томска. Официальный портал муниципального образования «Город Томск». Дата обращения: 29 ноябрь 2011. Архивировано 3 февраль 2012 года. 2012 йыл 23 февраль архивланған.
  3. Кровь за кулисами путинского саммита в Томске. Открытая электронная газета Forum.msk.ru. Дата обращения: 29 ноябрь 2011. Архивировано 3 февраль 2012 года.
  4. Башҡорт энциклопедияһы — Мельников Борис Васильевич 2016 йыл 21 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 20 август 2018)
  5. Башҡорт энциклопедияһы — Степанов Лев Борисович 2016 йыл 21 апрель архивланған. (Тикшерелеү көнө: 25 декабрь 2018)
  6. Климат Томска. Погода и климат. Дата обращения: 29 ноябрь 2011. Архивировано 3 февраль 2012 года.
  7. Гонконгская обсерватория 2015 йыл 31 декабрь архивланған.
  8. Итоги 2016 йыл 5 сентябрь архивланған. Томскстат
  9. 9,0 9,1 Радиоэфир Томска увеличится на две станции, НИА Томск (30 апреля 2014). 1 май 2014 тикшерелгән.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]