Торонтайыш

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Торонтайыш
Дәүләт  Рәсәй
Административ үҙәге Торонтайыш ауыл Советы (Әлшәй районы)[1]
Административ-территориаль берәмек Торонтайыш ауыл Советы (Әлшәй районы)
Почта индексы 452113
Карта

Торонтайыш (рус. Трунтаишево) — Башҡортостан Республикаһының Әлшәй районындағы ауыл, ошо исемдәге ауыл Советы үҙәге. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 1034 кеше булған[2]. ОКАТО коды — 80202861001.


Халыҡ һаны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Милли составы

Халҡы башлыса татарҙар (91 %)[3][4].

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө Бөтә халыҡ Ир-егеттәр Ҡатын-ҡыҙҙар Ир-егеттәр өлөшө (%) Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1795 йыл 465
1865 йыл 1721
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)
1906 йыл 3210
1920 йыл 26 август 3674
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар 2463
1959 йыл 15 ғинуар 2013
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар 1367
2002 йыл 9 октябрь 1305
2010 йыл 14 октябрь 1034 485 549 46,9 53,1

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.
1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Географик урыны[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Район үҙәгенә тиклем (Раевка): 25 км
  • Яҡындағы тимер юл станцияһы (Раевка): 25 км

Урамдары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Дуҫлыҡ (урамы) (рус. Дружбы (улица))
  • Көнбайыш (урам) (рус. Западная (улица))
  • Интернационал (урамы) (рус. Интернациональная (улица))
  • Коммунистик (урамы) (рус. Коммунистическая (улица))
  • Комсомол (урамы) (рус. Комсомольская (улица))
  • Матросов (урамы) (рус. Матросова (улица))
  • механизаторҙар (урамы) (рус. Механизаторов (улица))
  • Йәштәр (урамы) (рус. Молодежная (улица))
  • Күпер (урамы) (рус. Мостовая (улица))
  • Тау аҫты (тыҡрығы)) (рус. Подгорный
  • Ялан (тыҡрығы)) (рус. Полевой (переулок)
  • Йылға (тыҡрығы)) (рус. Речной (переулок)
  • Баҡса (урамы) (рус. Садовая (улица))
  • Совет (урамы) (рус. Советская (улица))
  • Үҙәк (урам) (рус. Центральная (улица))
  • Мәктәп (тыҡрығы) (рус. Южный (переулок)[5]

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

типтәр ауылы Торонтайышҡа (Мәсәй) шул уҡ исемле йылға эргәһендә яһаҡлы татарҙар (улар һуңынан типтәр ҡатламына күсә) нигеҙ һала. Уларҙы 1760 йылғы килешеү буйынса сотник Иҙрис Мыуашев, старшина Яҡшымбәт Бикташев һәм элекке сотник Аҡҡолай Бикташев етәкселегендә Яйыҡ-Ҫыбы-Мең улусы башҡорттары индергән.

Бында Ҡазан юлының Биляр улусынан яһаҡ татарҙарына урынлашырға рөхсәт ителгән. Ауылдың икенсе исеме — Мәсәй. Мәсәй исемле ике кешенең береһе ауыл исеменә туранан-тура ҡағыла.

1783 йылда — 322, 1795 йылда — 452, 4 башҡорт, 1816 йылда — 762, 1834 йылда — 1096, 1859 йылда — 1732, 1870 йылда — 1712 (2 мәсет, конфессия мәктәбе, почта, 6 тирмән), 1920 йылда 718 йорт эргәһендә 3674 типтәр теркәлгән[6].

Матбуғатта[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Видеофильмдар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Әлшәй районы, Торонтайыш ауылы минең тыуған яғым. 13 октябрь 2020 йылYouTube сайтында Видео
  • Торонтайыш быуаһыYouTube сайтында Видео
  • Торонтайыш 8 март 2012 йыл[7]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]