Эсперантсы

Эсперантсы, эсперантист (эспер. esperantisto) — яһалма тел эсперантола һөйләшкән йәки был телде башҡаса ҡулланғаныусы кеше. Һүҙҙең бындай мәғәнәһе Булонь декларацияһының (1905) бишенсе параграфында теркәлгән: «Эсперанто телен белгән һәм уны ниндәй маҡсаттан сығып ҡулланыуына ҡарамайынса, был телде файҙаланған һәр кеше үҙен „эсперантсы“ тип атай ала. Ниндәй ҙә булһа эсперанто йәмғиәтендә тороу һәр эсперантсыға тәҡдим ителә, әммә ул мотлаҡ түгел».

Булонь декларацияһы эсперанто-берләшмәләренең бөтәһенә лә билдәле булыуына ҡарамаҫтан, уны эсперантсыларҙың барыһы ла таный тип әйтеп булмай. Мәҫәлән, эсперанто шиғриәте классигы Юлио Баги (1891—1967): «Эсперантист булыу телде белеүҙе генә аңлатмай. Был тәғәйенләнеш. Миссия. Донъяла тик яҡшылыҡҡа ынтылыу. Ысын эсперантсы булып китмәйҙәр, эсперантсы булып тыуалар, телде өйрәнә башлағанға тиклем үк эсперантсы булырға мөмкин», — тип белдерҙе^[1]. Эсперанто теленә донъяны үҙгәртеп ҡороу проектының ғәҙеллек принциптарына ҡарата мөнәсәбәте эсперантсылар араһында киң таралған^[2].

Ҡайһы берҙә, -ист- суффиксының күп кенә этник телдәрҙәге һүҙгә үҙенсәлекле стилистик төҫмөр биреүенән айырылып торһон өсөн, эсперанто телендә һөйләшкән кешеләрҙе эсперантола һөйләшеүселәр йәки эсперантофондар тип атап йөрөтәләр. Шуныһы ҡыҙыҡ, «fono» һүҙе эсперанто телендә ғәҙәти әһәмиәткә эйә, рус теленән тәржемәлә лә ул «фон» тигәнде аңлата. Шуға күрә эсперанто телендәге «esperantofono» һүҙе әңгәмәләшкәндәргә аңлашылмаҫҡа мөмкин. Рус телендәге «эсперантоговорящий» тигәндең тәржемәһен эсперанто телендәге «E-parolanto» («Esperanto-parolanto») мәғәнәһе тулыраҡ асып бирә.

Эсперанто телендәге беренсе баҫма «La Esperantisto» тип атала («Эсперантистар»; 1889).