Абхазия: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ә →‎top: clean up using AWB
Иҫкәрмә
78 юл: 78 юл:
==Ҡыҙыҡлы факттар==
==Ҡыҙыҡлы факттар==
1994 йылдың 18 авгусында Башҡортостан менән Абхазия араһында Дуҫлыҡ һәм хеҙмәттәшлек тураһында Договор ҡабул ителде.Ул Договорҙың 2-се һанлы статьяһы буйынса Башҡортостан менән Абхазия бер-береһенең дәүләт суверенитетын таныу тураһында положение бар.<ref>[http://lawsrf.ru/region/documents/867958/ ДОГОВОР О ДРУЖБЕ И СОТРУДНИЧЕСТВЕ МЕЖДУ РЕСПУБЛИКОЙ БАШКОРТОСТАН И РЕСПУБЛИКОЙ АБХАЗИЯ]</ref>
1994 йылдың 18 авгусында Башҡортостан менән Абхазия араһында Дуҫлыҡ һәм хеҙмәттәшлек тураһында Договор ҡабул ителде.Ул Договорҙың 2-се һанлы статьяһы буйынса Башҡортостан менән Абхазия бер-береһенең дәүләт суверенитетын таныу тураһында положение бар.<ref>[http://lawsrf.ru/region/documents/867958/ ДОГОВОР О ДРУЖБЕ И СОТРУДНИЧЕСТВЕ МЕЖДУ РЕСПУБЛИКОЙ БАШКОРТОСТАН И РЕСПУБЛИКОЙ АБХАЗИЯ]</ref>

== Анакопийский ҡәлғәһе ==
4-5 быуат анакопийский ҡәлғәләр төҙөлә башлай. Дошмандарҙың ҡоролмалар килмешәк булып ерҙә һаҡларға саҡыра, халҡыбыҙҙың дәғүә байлыҡ, хеҙмәт шарттары ауыр булған.<ref>[https://travel247.ru/articles/sights/78-puteshestvie-po-abkhazii Абхазия буйлап сәйәхәт.]</ref>

== Иҫкәрмәләр ==
== Иҫкәрмәләр ==
<references/>
<references/>

15:10, 3 март 2020 өлгөһө

Абхазия Республикаһы
абх. Аԥсны Аҳәынҭқарра
Абхазия гербы Абхазия
Абхазия флагы Абхазия гербы
Гимн: Абхазия гимны
Бойондороҡһоҙлоҡ яулауы (Грузиянан иленән)
Рәсми телдәр
Баш ҡала Сухум[1]
Иң ҙур ҡалалары Сухум[2]
Идара итеү формаһы Президент-Парламент республикаһы
Президент
Вице-президент
Премьер-министр
Рауль Хаджимба

Михаил Логуа
Леонид Лакербая[3]

Территория
  • Барыһы
  • % һыу.
163 урын
8665 км²
үп түгел
Халыҡ
  • Барыһы (2011)
  • Тығыҙлыҡ
 
240 705[4]
40 кеше/км²


Валюта Рәсәй һумы[5], абхаз апсары
Телефон коды +7 840 и +7 940[6][7]



Абхазия Республикаһы — Европалағы дәүләт.

Абха́зия[8] (абх. Аԥсны, груз. აფხაზეთი ) — өлөшләтә танылған дәүләт, Оло Кавказ һыртының төньяҡ-көнбайыш итәгендә урынлашҡан. Көньяҡ-көнсығышта Ҡара диңгеҙ йәйрәп ята. Абха́зия Республикаһы хөкүмәте тарафынан Рәсәй ғәскәрҙәре ярҙамы менән күҙәтелә.[9] (абх. Аԥсны Аҳәынҭқарра), легитимлылығы БМО-ның дүрт ағза иле (Рәсәй, Венесуэла, Никарагуа, Науру) тарафынан танылған. Күпселек илдәр уны Грузияның бер өлөшө тип таный. Грузияның административ-территориаль бүленешендәгесә ул Абхазия Автономиялы Республикаһы булып иҫәпләнә. (абх. Аԥснытәи Автономтә Республика, груз. აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა). Грузия, АҠШ, Европа берлеге , ПАСЕ, ОБСЕ һәм G7 тарафынан Рәсәй баҫып алған Грузия биләмәһе тип йөрөтөлә[10][11][12][13][14] .

Топонимик мәғлүмәт

“Абхазия” топонимы уның үҙ атамаһы, тыуған ерҙе танытыу исеме. Атама башҡа телдәргә абхаз этнонимы аша килеп ингән. Ул һүҙ грузин телендә Абазгия һәм Абазгтар тип йөрөтөлгән. Беҙҙең эраға тиклемге II быуатта улар ошо ерҙәргә килеп урынлашҡан ҡәбилә, улар хәҙергәсә әлеге биләмәлә йәшәй. .[15] XIX быуат урталарына тиклем күпселек сит ил сығанаҡтары Абазой, Рәсәйҙә Абезой (һуңғараҡ — Обезой) тип атап йөрөтөлгән[16],әммә яйлап грузинса «апхазети» экзонимы рус теленән индерелгән Абхазия топонимына алышынған. Яйлап рус теле аша донъялағы башҡа сит ил телдәренә лә таралыш алған. (ингл. Abkhazia, франц. Abkhazie, нем. Abchasien). «Аԥсны» [Апсны́] — һүҙе «аԥс» [апс] этимологияһы менән оҡшаш:— тамыры абхаздарҙың үҙатамаһы «аԥсуаа» [апсуаа], ны «ны» — аффиксы ҡушылып яһалған (абхаз)[17].

Физик-географик характеристика

Абхазия картаһы
Домбай-Ульген

Абхазия Кавказ аръяғындағы Псоу һәм Ингур йылғаларының арауығында урынлашҡан. Төньяҡ-көнбайыштан Ҡара диңгеҙ тарафынан йыуыла. Яр буйы 210 км оҙонлоғонда. Күпселеген яҫы һаҡый таштар ҡаплаған һыуингестәр осрай. Диңгеҙ яйлалары, субтропик үҫемлектәр, Оло Кавказдың уя йылғалары һәм тау түбәләре Абхазияға сағыу үҙенсәлекле матурлыҡ өҫтәй.

Төньяҡ-Көнсығыштан Рәсәй Федерацияһының Краснодар крайы, Ҡарасәй-Черкес Республикаһы, ә көньяҡтан Грузия менән сикләшә.

Рельефы

Республиканың күпселек өлөшөн ( 75 % тирәһе) тау армыттары биләй һәм Төп Кавказ һырты биләй. Улар Абхазияны төньяҡтан Гагр, Бзыб, Абхаз һәм Кодор һырттары менән тоташтыра. Иң бейек тау түбәһе Домбай-Ульген (4048 м) тауы. Клухор артылышы (2781 м), Марух артылышы (2739 м) һәм башҡа артылыштар Абхазияның төп һырттары аша артылыштар барлыҡҡа килтерәләр. [18]. Хәҙерге ваҡытта Абхазиянан Грузияға алып барыусы артылыштар миналанған һәм ҡораллы көстәр ярҙамында тикшерелә, улар тураһында хәбәрҙәр тормошҡа ашырылмай.

Абхазияның көньяҡ көнсығышынан, алда яйлап тарая барыусы Колхида уйһыулығы инә. Уйһыулыҡтың тар һыҙаты йылға яры буйлап, төньяҡ-көнбайыштағы Кодор йылғаһынаса һуҙыла.

Тау һәм уйһыулыҡтар араһында убалар һыҙаты бар. Абхазияла карст барлыҡҡа килеү үҫешкән. Карст мәмерйәләренән: Ҡарға, Абрскила, Анакопийск (һәм башҡа) бар. Донъялағы иң тәрән карст мәмерйәһе лә Абхазияла- Крубера-Воронья. Уның тәрәнлеге 2080 метр, Гагра тауынан йыраҡ түгел. Гагра тауынан алыҫ түгел, 6 км алыҫлығында, шулай уҡ гүзәл тәбиғәт мөйөшө тау Мамзышха тауы бар.

Ҡыҙыҡлы факттар

1994 йылдың 18 авгусында Башҡортостан менән Абхазия араһында Дуҫлыҡ һәм хеҙмәттәшлек тураһында Договор ҡабул ителде.Ул Договорҙың 2-се һанлы статьяһы буйынса Башҡортостан менән Абхазия бер-береһенең дәүләт суверенитетын таныу тураһында положение бар.[19]

Анакопийский ҡәлғәһе

4-5 быуат анакопийский ҡәлғәләр төҙөлә башлай. Дошмандарҙың ҡоролмалар килмешәк булып ерҙә һаҡларға саҡыра, халҡыбыҙҙың дәғүә байлыҡ, хеҙмәт шарттары ауыр булған.[20]

Иҫкәрмәләр

  1. Абхазия Республикаһы Конституцияһы
  2. Конституция Республики Абхазия — статья 4, Гагра, Гудаута
  3. Новости В Абхазии новый Премьер-министр
  4. В Абхазии обнародовали итоги переписи. lenta.ru. Дата обращения: 29 декабрь 2011. Архивировано 17 август 2012 года.
  5. Закон Республики Абхазия «О Национальном банке Республики Абхазия» (статья 28) (RUB, код 643)
  6. «Абхазия получила российские телефонные коды»
  7. Абхазия перешла на российские телефонные коды
  8. Атлас мира. Карта «Абхазия, Южная Осетия, Грузия, Армения, Азербайджан» (масштаб 1:1 900 000). — Роскартография, 2010. — С. 108-109. — ISBN 978-5-85120-295-7
  9. Өҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы дөрөҫ түгел; atlas mira төшөрмәләре өсөн текст юҡ
  10. U.S.-Russia Relations: «Reset» Fact Sheet  (инг.)
    Администрация Обамы по-прежнему имеет серьёзные разногласия с российским правительством по поводу Грузии. Мы продолжаем призывать Россию прекратить её оккупацию грузинских территорий Абхазии и Южной Осетии, и параллельно работаем с российским правительством, чтобы предотвратить дальнейшие военные эскалации в регионе. Мы стали свидетелями некоторых увеличивающихся мер по укреплению доверия, таких как открытие границы в Верхнем Ларсе и разрешение прямых чартерных рейсов между двумя странами, и продолжаем настаивать на укреплению Механизмов предотвращения и реагирования инцидентов и возвращении международных наблюдателей в два оккупированных региона Грузии.
  11. Председатель Европейской Комиссии призвал Грузию внести официальную заявку на вступление в ЕС
  12. ПАСЕ признала Россию оккупантом — 24.UA
  13. OSCE Parliamentary Assembly from 5 to 9 July 2012 Final Declaration and Resolutions
  14. Страны G7 объединились против РФ и осудили признание ЮО и Абхазии — NEWSru.com, 28 августа 2008
  15. Прокопий Кесарийский. Война с персами: книга II. глава 29. параграф 15.
  16. Повесть временных лет / Подгот. текста, пер., статьи и коммент. Д. С. Лихачева; Под ред. В. П. Адриановой-Перетц. — 2-е изд., испр. и доп.
  17. Х. С. Бгажба. Труды. — Сухуми: Алашара, 1988. — Т. 2. — С. 56.
  18. Котляков В. М. и др. Абхазия // Словарь современных географических названий. — Екатеринбург: Фактория, 2006.
  19. ДОГОВОР О ДРУЖБЕ И СОТРУДНИЧЕСТВЕ МЕЖДУ РЕСПУБЛИКОЙ БАШКОРТОСТАН И РЕСПУБЛИКОЙ АБХАЗИЯ
  20. Абхазия буйлап сәйәхәт.

Һылтанмалар