Арғаяш районы
| |||
Ил | |||
---|---|---|---|
Статус | |||
Урынлашҡан урыны | |||
Берләштерә |
12 муниципаль берәмек | ||
Административ үҙәк | |||
Барлыҡҡа килеүе |
20 август 1930 йыл, Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы составында | ||
Хәкимиәт башлығы |
Вәлишин Исрәфил Мәкин улы | ||
Рәсми телдәр |
урыҫ, башҡорт (рәсми түгел) | ||
Халҡы (2016) |
↗40 967[1] (1.17 %, 9 урын) | ||
Тығыҙлығы |
14.68 кеше/км² | ||
Милли состав |
Башҡорттар - 60%, урыҫтар - 30%, татарҙар - 5%. | ||
Майҙаны |
2791 км² (15 урын) | ||
Ваҡыт бүлкәте | |||
Телефон коды |
+7 35131 | ||
Автомобиль номерҙары коды |
74, 174 | ||
Арғаяш районы — Силәбе өлкәһенең муниципаль районы.
Милли состав (2010): башҡорттар-60%, урыҫтар — 30%, татарҙар — 5%.
Тарих[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
1934 йылдын 17 ғинуарында ул Башҡорт Автономиялы Совет Социалистик Республикаһы составынан сығарыла. Силәбе өлкәһендә Арғаяш милли округы барлыҡҡа килә. Был милли округ 1 йылдан һуң, 1934 йылда 17 ноябрендә бөтөрөлә.
География[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Арғаяш районы Ҡарабаш (Силәбе өлкәһе), Мейәс, Ҡыштым ҡалалары һәм Сыбаркүл, Соснов, Ҡоншаҡ райондары менән сиктәш. Районда күлдәр күп: Арғужа һыуһаҡлағысы, Ҡомкүл, Өйәлге, Ҡиҙәгәс, Арғаяш, Ҡалды.
Климаты[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
|
Халҡы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Халыҡ иҫәбе | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
2002[2] | 2005[3] | 2006[3] | 2007[3] | 2008[3] | 2009[4] | 2010[5] |
42 808 | ↘42 151 | ↘41 653 | ↘41 225 | ↗41 367 | ↗42 182 | ↘41 387 |
2011[6] | 2012[7] | 2013[8] | 2014[9] | 2015[10] | 2016[1] | |
↗41 415 | ↘41 059 | ↘40 892 | ↘40 868 | ↘40 735 | ↗40 967 |
Административ-территориаль ҡоролошо[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Районда 12 берекмә, 85 ауыл:
№ п/п | Муниципаль берекмә | Үҙәк | Ауылдар hаны |
Кеше (2002) |
---|---|---|---|---|
1 | Аҡбаш ауыл биләмәһе | Аҡбаш ауылы | 8 | 3 336 |
2 | Арғаяш ауыл биләмәһе | Арғаяш (ауыл) | 1 | 10 170 |
3 | Аяҙгөл ауыл биләмәһе | Аяҙгөл | 9 | 2 176 |
4 | Байрамғол ауыл биләмәһе | Байрамғол | 9 | 3 289 |
5 | Дерүиш ауыл биләмәһе | Дерүиш | 7 | 2 903 |
6 | Ишалин ауыл биләмәһе | Ишалино ҡасабаһы | 2 | 1 939 |
7 | Камыш ауыл биләмәһе | Камышевка | 6 | 2 490 |
8 | Кузнецовское ауыл биләмәһе | Кузнецкое | 9 | 3 353 |
9 | Ҡолой ауыл биләмәһе | Ҡолой | 13 | 5 896 |
10 | Норкино ауыл биләмәһе | Норкино | 5 | 2 832 |
11 | Хоҙайбирҙин ауыл биләмәһе | Хоҙайбирҙин ҡасабаһы | 6 | 1 557 |
12 | Яратҡүл ауыл биләмәһе | Яратҡүл | 10 | 2 867 |
Күренекле шәхестәр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Абдуллин Сиргаже — райондың тәүге гербы авторы.
Баймырҙин Ғаяз Исламетдин улы — Советтар Союзы Геройы.
- Бикбулатов Наил Вәли улы - башҡорт ғалимы һәм этнографы, тарих фәндәре кандидаты
- Вәлиев Дамир Жәүәт улы — башҡорт философы һәм йәмәғәт эшмәкәре, философия фәндәре докторы, профессор.
- Ҡушаев Хәфиз Ҡушай улы — БАССР-ҙың Үҙәк башҡарма комитеты (БашЦИК) 3-cө рәйесе.
- Шафиҡов Таймаҫ Шафиҡ улы — БАССР-ҙың Үҙәк башҡарма комитеты (БашЦИК) 4-cе рәйесе.
- Зөлҡәрнәев Ғәли Камал улы — яҙыусы, тәржемәсе, журналист. «Ҡыҙыл Башҡортостан» газетаһының (1940—1945), «Октябрь» журналының (1946—1948) редакторы. БАССР Яҙыусылар союзының яуаплы сәркәтибе (1945—1946).
Мырҙағәлимов Ғәзис Ғәбиҙулла улы — Советтар Союзы Геройы (1944).
- Кинйәбулатова Кәтибә Кәрим ҡыҙы — шағирә, Һ. Дәүләтшина исемендәге премия лауреаты (1989), «Почёт билдәһе» ордены кавалеры (1991).
- Көсөков Раил Фазыл улы — Рәсәйҙең атҡаҙанған, Башҡортостандың халыҡ артисы, Ғәлимов Сәләм исемендәге премияһы лауреаты, опера йырсыһы.
- Ниғмәтуллин Эльбрус Хәмит улы — Рәсәй спортсыһы, йәмәғәт һәм сәйәси эшмәкәр, актёр.
- Сафиуллин Урал Кафеевич — йәмәғәт эшмәкәре.
- Сөләймәнов Хәбир Ғибәҙәт улы — профессиональ спортсы, бокс буйынса Нью-Йорк чемпионы, Бөтә донъя бокс берлегенең алтын билбауын яулаусы, Бөтә донъя бокс берекмәһенең WBO NABO вакант титулын алыусы, йәмәғәт эшмәкәре.
- Сөләймәнов Сабир Ғибәҙәт улы — профессиональ спортсы һәм йәмәғәт эшмәкәре, Силәбе өлкәһенең «Башҡорт ҡоролтайы» йәмәғәт ойошмаһының рәйесе урынбаҫары.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- ↑ 1,0 1,1 Предварительная численность постоянного населения городских округов и муниципальных районов Челябинской области на 1 января 2016 года. Тәүге сығанаҡтан архивланған 22 февраль 2016. 22 февраль 2016 тикшерелгән.
- ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более. Тәүге сығанаҡтан архивланған 3 февраль 2012.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Численность постоянного населения по городским округам и муниципальным районам Челябинской области на 1 января 2005-2016 гг. (численность населения 2004-2010 гг. пересчитана от итогов ВПН-2010). Тәүге сығанаҡтан архивланған 8 апрель 2016. 8 апрель 2016 тикшерелгән.
- ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. Тәүге сығанаҡтан архивланған 2 ғинуар 2014. 2 ғинуар 2014 тикшерелгән.
- ↑ Тома официальной публикации итогов Всероссийской переписи населения 2010 года по Челябинской области. Том 1. «Численность и размещение населения Челябинской области». Таблица 11. Челябинскстат. Тәүге сығанаҡтан архивланған 13 февраль 2014. 13 февраль 2014 тикшерелгән.
- ↑ Численность постоянного населения Челябинской области в разрезе муниципальных образований на 1 января 2012 года. Тәүге сығанаҡтан архивланған 12 апрель 2014. 12 апрель 2014 тикшерелгән.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям. Таблица 35. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года. Тәүге сығанаҡтан архивланған 31 май 2014. 31 май 2014 тикшерелгән.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Тәүге сығанаҡтан архивланған 16 ноябрь 2013. 16 ноябрь 2013 тикшерелгән.
- ↑ Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года. Тәүге сығанаҡтан архивланған 2 август 2014. 2 август 2014 тикшерелгән.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Тәүге сығанаҡтан архивланған 6 август 2015. 6 август 2015 тикшерелгән.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- Арғаяш районы // Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-143-9.
- Ватандаш журналында Арғаяш башҡорттары тел ижады тураһында
- Официальный сайт Аргаяшского муниципального района
- Информационно-образовательный сайт Аргаяшского района
- Аргаяшскому району Челябинской области — 75 лет
![]() |
Был Силәбе өлкәһе географияһы буйынса тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ. |