Афанасьев Сергей Александрович

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Афанасьев Сергей Александрович
Зат ир-ат
Рәсем
Гражданлыҡ  Рәсәй
 СССР
Тыуған көнө 30 август 1918({{padleft:1918|4|0}}-{{padleft:8|2|0}}-{{padleft:30|2|0}})[1]
Тыуған урыны Клин[d], Мәскәү губернаһы[d], Московская область[d], Совет Рәсәйе
Вафат булған көнө 13 май 2001({{padleft:2001|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:13|2|0}}) (82 йәш)
Вафат булған урыны Мәскәү, Рәсәй
Ерләнгән урыны Новодевичье зыяраты[d]
Туған тел урыҫ теле
Һөнәр төрө инженер, сәйәсмән
Биләгән вазифаһы СССР Юғары Советы депутаты[d] һәм директор[d]
Уҡыу йорто Н. Э. Бауман исемендәге Мәскәү дәүләт техник университеты
Сәйәси фирҡә ағзаһы Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Ҡатнашыусы КПСС-тың XXI съезы[d] һәм КПСС-тың XXII съезы[d]
Ойошма ағзаһы КПСС Үҙәк комитеты
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре
Сталин премияһы СССР дәүләт премияһы Ленин ордены Социалистик Хеҙмәт Геройы Ҡыҙыл Йондоҙ ордены Октябрь Революцияһы ордены орден «За заслуги перед Отечеством» III степени Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены «Хеҙмәт ветераны» миҙалы «1941-1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында фиҙакәр хеҙмәт өсөн» миҙалы «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә илле йыл» юбилей миҙалы медаль «В память 850-летия Москвы» Ленин премияһы Ленин ордены Ленин ордены Ленин ордены Ленин ордены Ленин ордены Ленин ордены Социалистик Хеҙмәт Геройы Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордены орден «За заслуги» ІІ степени «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә ҡырҡ йыл» юбилей миҙалы В. И. Лениндың тыуыуына 100 тулыу айҡанлы юбилей миҙалы «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә егерме йыл» юбилей миҙалы «1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышында Еңеүгә утыҙ йыл» юбилей миҙалы «Мәскәүҙең 800 йыллығы иҫтәлегенә» миҙалы 2-се дәрәжә Сталин премияһы Почётная грамота Правительства Российской Федерации

Сергей Александрович Афанасьев (30 август 1918, Клин, Мәскәү губернаһы, РСФСР13 май 2001, Мәскәү, Рәсәй Федерацияһы) — совет дәүләт эшмәкәре, СССР дөйөм машина төҙөлөшө министры (1965-1983), СССР ауыр һәм транспорт машина төҙөлөшө министры (1983-1987), ике тапҡыр Социалистик Хеҙмәт Геройы (14 февраль 1975 йыл, 29 август 1978). Ленин премияһы, Сталин премияһы һәм СССР Дәүләт премияһы лауреаты. СССР Юғары Советы депутаты: Свердловск өлкәһенән 7-11 саҡырылыш союзы советы (1966-1989)[2][3][4][5], Чечен-Ингуш АССР-нан 6-сы саҡырылыш Милли Советы (1962—1966)[6] депутаты. 9-сы саҡырылыш Юғары Советына Свердловск өлкәһенән 301-се Ленин һайлау округынан һайланган. КПСС Үҙәк Комитеты ағзаһы (1961—1989).

Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1941 йылда Бауман исемендәге Мәскәү дәүләт техник университетын ҡыҙыл диплом менән тамамлай. Мәскәү өлкәһендә, Калининград ҡалаһында артиллерия заводында инженер-конструктор булып эшләй. Уҡыу ваҡытында Лихачев исемендәге заводта станок-автоматтарҙың өлкән көйләүсеһе булып эшләй.

Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында, эвакуациянан һуң, Пермдең Мотовилихин артиллерия заводында инженер-конструктор, өлкән инженер-конструктор, техник бүлек башлығы, цех башлығы урынбаҫары, заводтың баш механигы урынбаҫары булып эшләй. КПСС ағзаһы (1944).

1946 йылда Ҡораллы Көстәр Министры бойороғо менән, ул СССР Ҡораллы Көстәр Министрлығының Төп техник идараһына күсерелә, унда ул өлкән инженер, бүлек начальнигы һәм бүлек начальнигы урынбаҫары булып эшләй. 1955 йылда ул СССР Оборона сәнәғәтенең техник идараһы башлығы итеп билдәләнә.

1957 йылда Ленинград иҡтисади районы Совнархозы Рәйесенең оборона сәнәғәте буйынса урынбаҫары итеп билдәләнә. 1958 йылдан башлап Ленинград, 1961 йылдан алып 1965 йылға тиклем — РСФСР СНХ рәйесе һәм РСФСР Министрҙар Советы Рәйесе урынбаҫары.

1965 —1983 йылдарҙа — СССР дөйөм машина төҙөлөшө министры. Был постта уға «нулдән» эште ойошоторорға тура килә, ул ракета-космос техникаһын булдырыу өҫтөндә эшләүсе күп кенә ғилми-тикшеренеү институттарын һәм конструкторлыҡ бюролары берләштерә.

Дөйөм машина төҙөлөшө министрлығы ҡыҫҡа ваҡыт эсендә КБ-ның һуңғы асыштарын индерә һәм континенталь баллистик ракеталарының һәм һыу аҫты кәмәләре өсөн баллистик ракеталарының иң яҡшы өлгөләрен булдырыу буйынса етештереүҙе яйға һала ала. Шахта һәм башҡа бик мөһим яйланмалар хәрби дежурлыҡҡа 1000 БР һәм 500 БР тирәһе тора.

Шул уҡ ваҡытта был ҙур хужалыҡтың барлыҡ привод рычагтары министрлыҡта була.

Министрлыҡ шулай уҡ орбиталь станциялар, шул иҫәптән Мир станцияһын булдырыуҙы тәьмин итә. Уның етәкселегендә Бармин, Глушко һәм башҡа бик күп танылған конструкторҙар була. Ул шулай уҡ Сергей Королев һәм Виктор Макеев менән эшләй.

1960 йылдар аҙағы — 1970 йылдар башында хәрби ракета тибын һәм ебәреү шахталарын һайлау мәсьәләһе буйынса киҫкен көрәш бара, улар АҠШ өҫтөнән өҫтөнлөк тәьмин итергә тейеш була. Был тарихта төп кешеләр булып конструкторҙар В.Н.Челомей һәм М.Т.Янкель тора, уға шулай уҡ оборона министрлығы һәм КПСС Үҙәк Комитеты бүлектәре инә. Министр һөҙөмтәлә Челомейҙы хуплай. Ләкин министр позицияһы СССР оборона министры Устинов позицияһына тура килмәй. Бындай ведомство-ара ҡаршылыҡтар эште ҡыйынлаштыра.

Ракета-космос тармағының әһәмиәте Сергей Афанасьевка ҡатмарлы мәсьәләләрҙе хәл иткәндә туранан-тура Политбюро ағзаларына ғына түгел, ил лидерҙарына, шул иҫәптән Брежнев, Андропов, Черненко һәм Горбачевҡа ла сығырға мөмкинлек бирә.

Свердловск өлкәһенән СССР Юғары Советы депутаты булараҡ, ул Ельцин обкомының беренсе секретаре менән яҡындан таныш булған, улар йыш ҡына бергә өлкә предприятиеларында булған.

Афанасьев Берияға ҡаршы һүҙ әйткән бик аҙҙарҙың береһе була. 1950 йылдарҙа Кремлдә үткән кәңәшмәлә Берия илдең көньяғындағы заводтарҙың береһендә хәрби ракеталар сығарыуҙы рекордлы ҡыҫҡа сроктарҙа — бер нисә ай әҙерләү бурысын ҡуя. Сергей Афанасьев, ул ваҡытта йәш инженер, был тормошҡа ашмаҫлыҡ бурыс тип әйтә һәм күберәк ваҡыт талап итә[7]. Кәңәшмәнән һуң ҡатнашыусыларҙың береһе генә йәш инженерҙы яҡлап сыға, һәм Афанасьевты эштән алһалар, производство башы бер йылға һуҙыласаҡ, сөнки уға реаль алмаш юҡ, тип аңлата.

Бейек кәүҙәле (яҡынса 182 см) һәм командир тауышына эйә булған.

1983—1987 йылдарҙа — ауыр һәм транспорт машина төҙөлөшө министры, ә 1988 йылдан СССР Оборона министрлығының генераль инспекторҙар төркөмөндә консультант булып эшләй

Ғүмеренең һуңғы көндәренә тиклем ул С.П. Королев исемендәге «Энергия» РКК баш ғилми консультанты була.

Уны Мәскәүҙең Новодевичье зыяратында ерләйҙәр.

2016 йылдың 19 февралендә территориаль берәмектәр, урамдар, метрополитен станциялары, ойошмалар һәм башҡа объекттар исемдәре буйынса ҡала ведомстволары комиссияһы ҡарары менән Сергей Александрович Афанасьев исеме «Техномаш „фәнни-производство берләшмәһе " федераль дәүләт унитар предприятиеһына бирелә“»[8].

Бүләктәре һәм премиялары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Маҡтаулы исемдәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • СССР-ҙың атҡаҙанған төҙөүсеһе (29 июнь, 1988)
  • Клин районының хөрмәтле гражданы (2001, үлгәндән һуң)

Хәтер[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Ижевск мотоцикл заводының хөрмәт галереяһында иҫтәлекле таҡта (һул яҡтан икенсе)
  • Клин ҡалаһында һәйкәле.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. Афанасьев Сергей Александрович // Большая советская энциклопедия (урыҫ): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. Список депутатов Верховного Совета СССР 7 созыва. Дата обращения: 7 март 2017. Архивировано 13 март 2013 года.
  3. Список депутатов Верховного Совета СССР 8 созыва. Дата обращения: 7 март 2017. Архивировано 13 март 2013 года.
  4. Список депутатов Верховного Совета СССР 10 созыва. Дата обращения: 7 март 2017. Архивировано 10 июль 2013 года.
  5. Список депутатов Верховного Совета СССР 11 созыва. Дата обращения: 27 декабрь 2014. Архивировано 28 апрель 2013 года.
  6. Список депутатов Верховного Совета СССР 6 созыва. Дата обращения: 7 март 2017. Архивировано 5 декабрь 2012 года.
  7. Век Афанасьева.Телестудия Роскосмоса.Дата обращения 5 сентября 2018.
  8. Карау НПО Техномаш им. С. А. Афанасьева
  9. Указ Президента Украины от 19 августа 1998 года № 894/98 «О награждении наградами Украины работников предприятий, учреждений, организаций по случаю 7-й годовщины независимости Украины»
  10. Распоряжение Президента Российской Федерации от 9 апреля 1996 года № 174-рп «О поощрении ветеранов ракетно-космической отрасли, внёсших большой вклад в развитие отечественной космонавтики»

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Первый ракетно-космический министр / [авт.-сост. Ярослав Викторович Нечёса]. — М.: Арт-Полиграфия, 2010. — 192 с.
  • Ракеты и люди — Б. Е. Черток, М: «Машиностроение», 1999г, — ISBN 5-217-02942-0;
  • «Королёв: Факты и мифы» — Я. К. Голованов, М: «Наука», 1994г, — ISBN 5-02-000822-2;
  • «Испытание ракетно-космической техники — дело моей жизни» События и факты — А. И. Осташев, Королёв 2001 г.[1];
  • «Берег Вселенной» — под редакцией Болтенко А. С., г. Киев, 2014 г., издательство «Феникс», ISBN 978-966-136-169-9
  • «С. П. Королёв. Энциклопедия жизни и творчества» — под редакцией В. А. Лопота, РКК «Энергия» им. С. П. Королёва, 2014 г. ISBN 978-5-906674-04-3
  • Афанасьев Сергей Александрович. minister.su. Дата обращения: 6 апрель 2017.
  • Историко-документальная интернет-выставка к 90-летию со дня рождения С. А. Афанасьева. Дата обращения: 11 ноябрь 2017. 2017 йыл 1 декабрь архивланған.
  • Рахманин Р. Ф.,Чванов В. К. Воспоминания ветеранов "НПО Энергомаш" о Сергее Александровиче Афанасьеве // Двигатель : журнал. — 2018. — Май-июнь (№ 3 (117)). — С. 26—30.
  • Сергей Александрович Афанасьев. Создатель отечественной космической техники / Лукичёв М. А., Шестаков А. Е., Нечёса Я. В., Шаульская Н. М.. — ООО «Издательство «РМП», 2018. — 303 с. — 1200 экз. — ISBN 978-5-91597-091-4.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]