Ахман

Ауыл
Ахманово башҡ. Ахман
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Баҡалы
Ауыл биләмәһе	Ахман ауыл Советы
Координаталар	55°08′32″ с. ш. 53°43′14″ в. д.
Халҡы	↘476 кеше (2010)
Конфессиональ составы	православныйҙар
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	452658
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 207 804 001
ОКТМО коды	80 607 404 101
ГКГН номеры	0522210
Ахманово

Ахман (рус. Ахманово) — Башҡортостандың Баҡалы районындағы ауыл. Ахман ауыл советы үҙәге. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 476 кеше. Почта индексы — 452658, ОКАТО коды — 80207804001.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Баҡалы): 7 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Туймазы): 69 км

Ахман ауылы Сөн ҡушылдығы Иҙәш йылғаһы буйында, район үҙәгенән көньяҡ-көнбайышта 7 километрҙа һәм Туймазы тимер юл станцияһынан төньяҡҡа 69 километрҙа урынлашҡан.

2002 йылғы мәғлүмәттәр буйынса, сыуаштар, керәшендәр йәшәй.

Урта мәктәп, фельдшер-акушер пункты, Мәҙәниәт йорто, китапханаһы бар.

Тарихы

Ахман ауылына XIX быуат башында Бәләбәй өйәҙендә нигеҙ һалынған.

1834 йылда бында дәүләт крәҫтиәндәре, биләмә крәҫтиәндәре, Ырымбур казак ғәскәре казактары, типтәрҙәре.

1865 йылда 77 хужалыҡта 580 кеше йәшәгән. Игенселек, малсылыҡ, умартасылыҡ менән шөғөлләнгән. 3 һыу тирмәне булған.

1906 йылда сиркәү, земство мәктәбе, һыу тирмәне, бакалея кибете, икмәк запасын һаҡлауға хеҙмәт иткән мөгәзәй булған.

Ахман ауылында күренекле шәхес, яҙыусы-драматург Нәжиб Асанбаев тыуып үҫкән

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1906 йыл	1010
1920 йыл 26 август	1233
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	913
1959 йыл 15 ғинуар	752
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	512
2002 йыл 9 октябрь	525
2010 йыл 14 октябрь	476	235	241	49,4	50,6

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Урамдары

Урам исемдәре:

• башҡ. Үҙәк (урам) — рус.  (улица) Центральная
• башҡ. Йылға аръяғы (урамы) — рус.  (улица) Заречная

Билдәле шәхестәре

• Нәжиб Асанбаев (7 ноябрь 1921 — 28 март 2013) — драматург, Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы (2006), РСФСР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1982), Башҡортостандың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре, Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты, Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы.

Һылтанмалар

• Ахман // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)
• Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978–5–295–04683–4 (рус.)
• Писатели земли башкирской. Справочник / Сост.: Р. Н. Баимов, Г. Н. Гареева, Р. Х. Тимергалина. — Уфа: Китап, 2006. — 496 с. (рус.)
• Бакалинская земля: история и люди. — Уфа: ГУП РБ УПК, 2010. — 320 с.: ил. (рус.)
• Бакалинский район Республики Башкортостан. Крещенные татары, кряшены