Галилео Галилей (1564 — 1642) — Италия физигы, механигы, астрономы, фәйләсуфы һәм математигы. Үҙ ваҡытының фәнни үҫешенә ҙур йоғонто яһаған. Беренсе булып күк йөҙө есемдәрен күҙәтеү өсөн телескоп ҡулланған һәм бик мөһим астрономия асыштарын эшләгән. Үҙ хеҙмәттәрендә Аристотелдең метафизикаһынан баш тарта һәм экспериментлы физикаға нигеҙ һала.
Ул доньяның гелиоцентризм теорияһын яҡлай һәм шул сәбәпле католик сиркәү менән етди конфликта була.
Галилей 1564 йылда Италияла урынлашҡан Пиза ҡалаһында билдәле, әммә фәҡирләшкән композитор Винченцо Галилей (1520—1591) ғаиләһендә тыуа. Галилейҙың нәҫеле XIV быуаттан уҡ мәғлүм. Уның бер нисә тура ата-бабаһы Флорентий дәүләтенең етәкселәре булған; бер бабаһы — шулай уҡ Галилео исемле мәшһүр табип, 1445 йылда хатта дәүләт башлығы булып һайлана.
Винченцо Галилей һәм Джулия Амманнати ғаиләһендә алты бала була, бары тик дүрте генә өлкән йәшкә етә: Галилео (баш бала), Вирджиния һәм Ливия исемле ҡыҙҙар һәм кинйә малай Микеланджело. Микеланджело үҫкәс атаһы кеүек лютна өсөн яҙыусы мәшһүр композитор булып китә.
Галилейҙың йәш сағы тураһында мәғлүмәт аҙ. Йәш саҡтан малай сәнғәткә тартыла. Ғүмер буйы ул музыканы һәм рәсемдәр төшөрөүҙе ярата.
Башланғыс белемде Галилей яҡындағы Валломброза исемле монастырҙа ала. Ул бик ныҡ уҡырға ярата, синыфта иң яҡшы уҡыусылар араһында тора. Галилей христиан дине әһеле булырға теләгән, ләкин атаһы уға рөхсәт итмәй.
1581 йылда Галилей атаһының кәңәшен тыңлап, табиплыҡҡа өйрәнеү өсөн Пиза университетына килә. Студент булып өс йылдан кәмерәк уҡый, шул осорҙа уҡ боронғо фәлсәфәселәр һәм математиктар китаптары менән таныша, уҡытыусылар араһында еңелмәҫлек бәхәссе булып таныла. Шул ваҡытта рәсми тыйылған Коперник теорияһы менән таныша.
Тиҙҙән атаһының финанс хәле насарая, улының уҡыуы өсөн түләй алмай. Галилейға бушлай уҡырға рөхсәт һорап ҡарай (һәләтле уҡыусыларға ундай ташламалар булған); үтенесе кире ҡағылып, Галилей ғилми дәрәжә алмайынса Флоренцияға ҡайтырға мәжбүр була. Бәхетенә, ул уйлап сығарыусыларҙың иғтибарын үҙенә йәлеп итә. Пиза профессорҙары араһында маркиз Гвидобальдо дель Монте уның һәләтен айырмалы рәүештә баһалай. Ул Архимед заманынан донъяла бындай даһи гений юҡ, тип иҫәпләй. Йәш кешенең ғәжәп һәләтенә һоҡлана, уның бағымсыһы була һәм герцог Фердинандтан түләүле ғилми вазифа урынына үтенес һорай. Тиҙҙән 1589 йылда Галилео Пиза университетына математика профессоры булып килә.
↪ д а у а м ы…
.png)
