| Матбуғат айы |
Башҡорт Википедияһы барғыҙҙы ла башҡорт телендәге ваҡытлы матбуғатҡа яҙылырға саҡыра.
Өлгө өсөн һәр википедиясы башҡорт телендәге иң кәмендә бер баҫмаға яҙылырға йөкләмә алды.
Башҡорт Википедияһының «Матбуғат айы» рубрикаһында ай дауамында башҡорт телендәге баҫмалар һәм уларҙа эшләгән арҙаҡлы шәхестәр тураһында Википедия мәҡәләһе баҫтырыласаҡ. Уҡығыҙ, мәғлүмәт өҫтәгеҙ, баҫмаға яҙылығыҙ!
Бөгөн «Башҡортостан» гәзитенә яҙылырға өндәйбеҙ.
Башҡортостан — ижтимағи-сәйәси гәзит. Башҡортостан Республикаһының дәүләт телдәренең береһе булған башҡорт телендә Өфө ҡалаһында нәшер ителә. Гәзитте ойоштороусылар — Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы — Ҡоролтай, Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте. Баш мөхәррире — Азамат Рәмил улы Юлдашбаев.
Баҫма республиканың район һәм ҡалаларындағы көндәлек ижтимағи-сәйәси хәлдәрҙе яҡтырта, башҡорт халҡының тарихы, мәҙәниәте һәм әҙәбиәте буйынса материалдар сығара, шулай уҡ башҡорттар күпләп йәшәгән Рәсәй төбәктәренән төрлө характерҙағы материалдарҙы даими биреп бара. Халҡыбыҙҙың арҙаҡлы улдары һәм ҡыҙҙары тураһында очерктар һәм һүрәтләмәләр һәр ваҡыт донъя күрә. Бынан тыш гәзиттә көнитмештең төрлө яҡтарына ҡағылған һәм сәнәғәт, иҡтисад, хоҡуҡ, әхлаҡ, мәғариф, һаулыҡ һаҡлау, тирә-яҡ мөхит, спорт өлкәләрен яҡтыртҡан башҡа темаларға ла, уҡыусылар хаттарына ла күпләп урын бирелә.
ХХ быуаттың һуңғы һәм ХХI быуаттың тәүге ун йыллыҡтарында гәзит аҙнаһына биш мәртәбә, ҡайһы бер йылдарҙа 30 меңдән дә артҡан тираж менән баҫылһа, һуңғы йылдарҙа аҙнаға дүрт тапҡыр сыға. Йома көн һаны «Башҡортостан» — «Йома» исеме аҫтында икеләтә күләмдә донъя күрә, үҙаллы индекс менән уға айырым яҙылыу ойошторолған.
дауамы...
Үҙгәртеү
|
| Һайланған мәҡәлә |
Рун — боронғо германдарҙың яҙмаһы. I—II быуаттарҙан алып XII быуаттар араһында — хәҙерге Дания, Швеция һәм Норвегияла, X—XIII быуаттарҙа — Исландия һәм Гренландияла, ә швед провинцияһы Даларнала XIX быуат башынаса ҡулланылған. Рундар (символдар) ташта, металда, ағаста, һөйәктә ырып, уйып яҙылған.
Европа илдәрендә христиан дине ҡабул ителгәс, латин яҙмаһы рун яҙмаһын ҡыҫырыҡлап сығарған. «Рун» термины боронғо герман телендәге run («сер») тамырына бәйләп аңлатыла. Донъяла рун хәрефтәренән торған бөтәһе 5 000-ләп яҙыу табылған, шуларҙың иң ҙур өлөшө — Швецияла. Бынан тыш, Урта быуаттарҙағы Европала рун календарҙары булған. Боронғо скандинав һәм англосакс телендәге run, боронғо исланд телендәге runar һәм боронғо немец телендәге runa герман телендәге ru һәм гот телендәге runa, «сер» тигәнде аңлатҡан, шулай уҡ боронғо немец телендәге runen (хәҙергесә raunen) «серле шыбырҙау, һөйләү» тигәнде аңлата. Был атама, моғайын, боронғо германдарҙың рундарға мистик үҙенсәлектәр биргәнлегенән килеп сыҡҡандыр/
Иң тәүге рун яҙмаһының (IV б.) бустрофедон менән яҙылған өлгөһө. Tilarids, тимәк «маҡсатлы» — тип яҙылған
Данияла табылған рун яҙмалы таш. Яҙыу þusi : kubl : ub : biruti былай тәржемә ителгән«Был ҡомартҡыны ватҡан кеше тылсымсы (сихырсы) буласаҡ»[8] Рун алфавитының төп үҙенсәлеге булып хәрефтәрҙең айырым бер тәртиптә яҙылышы тора, уға беренсе алты хәрефтән яһалған футарк (fuþark) тигән атама бирелгә
Боронғо төркиҙәрҙең ҡырлап, мөйөшләп яҙылған алфавитын да рун тип йөрөтәләр.
↪ дауамы…
Исемлек (98) | Үҙгәртеү
|
| Яҡшы мәҡәлә |
Шиғыйҙар йәшәгән төбәктәрР
Шиғыйҙар — Исламдағы ошо исем аҫтында йөрөтөлгән йүнәлеш вәкилдәре. Уларҙың берҙәмлек нигеҙе — Али ибн Әбү Талибты һәм уның тоҡомдарын ғына Мөхәммәт Бәйғәмбәрҙең берҙән-бер ҡануни вариҫтары тип һанауҙа. Былар башлыса 12 имамсылар (иснәәшариҙәр), күпселеге Иранда, Әзербайжанда, Баһрейнда, Ираҡта һәм Ливанда йәшәй.
Барлыҡ мосолмандар кеүек үк шиғыйҙар Мөхәммәт-Алланың Рәсүле икәненә инана. Шиғыйҙар өммәткә һайланып ҡуйыла торған хәлифтәр түгел, ә Аллаһ тарафынан тәғәйенләнгән имамдар идара итергә тейеш тип һанай. Бындай имамдар иҫәбенә улар Али ибн Әбү Талип һәм Мөхәммәт Пәйғәмбәрҙең ҡыҙы Фатиманан киткән тоҡомдарҙы индерә. Шиғыйҙар тәүге 3 хәлиф — хәҙрәти Әбү Бәкр, Ғүмәр һәм Усман — идара иткән хәлифәткә тәнҡит менән ҡарай. Хәҙрәти Әбү Бәкр әҙ һанлы араҡалаштары тарфынан һайланған, ул үҙе урынына хәҙрәти Ғүмәрҙе ҡалдырған, ә уныһы хәҙрәти Усманды һайлаттырған тип ризаһыҙлыҡ белдерәләр. Шиғыйҙарҙың фекеренсә Имамды өммәт үҙе һайларға тейеш. Төрлә мәғлүмәттәр буйынса, шиғыйҙар мосолмандарҙың дөйөм һанының 10—20 % тәшкил итә.
↪ д а у а м ы…
Исемлек (93) | Үҙгәртеү
|
|
|
|
.png)
