Белоруссияла ЮНЕСКО Бөтә донъя мираҫы объекттарының исемлеге
Беларусь Республикаһында ЮНЕСКО Бөтә донъя мираҫының исемлегендә 4 объект инә (2014 йылға ҡарата), был дөйөм иҫәптән (2016 йылда 1052) 0,4 % тәшкил итә. Исемлеккә мәҙәни критерийҙар буйынса 3 объект һәм тәбиғи критерийҙар (vii критерий) буйынса 1 объект индерелгән. Бынан башҡа, 2014 йыл мәғлүмәттәре буйынса, Беларусь Республикаһы территорияһындағы 10 объект Бөтә донъя мираҫы исемлегенә кандидаттар иҫәбендә тора[1]. 1988 йылдың 12 октябрендә СССР Бөтә донъя мәҙәни һәм тәбиғи мираҫы тураһында конвенцияны ратификациялай[2]. Беларусь Республикаһы территорияһында урынлашҡан тәүге объект исемлеккә 1992 йылда ЮНЕСКО Бөтә донъя мираҫы комитетының 16-сы сессияһында, ил бойондороҡһоҙлоҡ алғас, индерелә.
Исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Был таблицала объекттар ЮНЕСКО Бөтә донъя мираҫының исемлегенә инеү тәртибендә бирелгән.
| # | Рәсеме | Атамаһы | Урынлашыуы | Төҙөү ваҡыты | Исемлеккә индереү йылы | № | Критерийҙар |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
Беловеж шырлығы (бел. Белавежская пушча) |
Яҡындағы ҡала: Каменец Өлкә: Брест (Польша менән бергә  ) |
— | 1992, 2014 | 33 | vii |
| 2 |  |
Мир замогы (бел. Мірскі замак) |
Ҡала ҡасабаһы: Мир Өлкә: Гродно |
XVI—XVII бб. | 2000 йыл | 625 | ii, iv |
| 3 |  |
Струве геодезик дуғаһы (бел. Дуга Струвэ) (5 пункт) |
Өлкәләр: Гродно, Брест (Латвия  , Литва  , Молдавия  , Норвегия  , Рәсәй  , Финляндия  , Украина  , Швеция  , Эстония  ) |
XIX б. | 2005 йыл | 1187 | ii, iii, vi |
| 4 |  |
Несвижда Радзивиллов һарай-парк комплексы (бел. Палацава-паркавы комплекс Радзівілаў у Нясвіжы) |
Ҡала: Несвиж Өлкә: Минск |
XVI б. | 2005 йыл | 1196 | ii, iv, vi |
Объекттарҙың географик урынлашыуы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Алдан исемлек[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Таблицала объекттар алдан исемлегенә өҫтәү тәртибендә бирелгән. Был исемлектә бөтә донъя мираҫы исемлегенә индереүгә кандидат булараҡ Беларусь Республикаһы тарафынан тәҡдим ителгән объекттар күрһәтелгән.
| # | Рәсеме | Атамаһы | Урынлашыуы | Төҙөү ваҡыты | Исемлеккә индереү йылы | № | Критерийҙар |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
Август каналы (бел. Аўгустоўскі канал) |
Яҡындағы торама: Сопоцкин Өлкә: Гродно |
XIX быуат | 2004 йыл | 1892 | i, iii |
| 2 |   |
Полоцкта Спас-Преображенский сиркәүе һәм София соборы (бел. Сафійскі сабор) |
Ҡала: Полоцк Өлкә: Витебск |
1128—1156 һәм 1030—1060 йй. тулы реконструкция — 1738—1750 йй. |
2004 йыл | 1893 | i, ii |
| 3 |  |
Гроднола Борисоглебск (Колож) сиркәүе (бел. Гродзенская Барысаглебская царква) |
Ҡала: Гродно Өлкә: Гродно |
1183 йыл | 2004 йыл | 1895 | i, ii |
| 4 |   .jpg) |
Белоруссия, Польша һәм Литвала оборона тибындағы культ ҡоролмалары (бел. Абарончы храм): Мурованкала Раштыуа Богородица сиркәүе, Сынковичила Изге Михаил сиркәүе һәм Камаила Иоан Суҡындырыусы костёлы |
Өлкә: Витебск, Гродно | XVI быуат — XVII быуат башы | 2004 йыл | 1899 | i |
| 5 |  |
Полесьеның ағас сиркәүҙәре (бел. Палессе): Здитовала Изге Никита сиркәүе, Хмелевола Спас-Преображенск сиркәүе һ.б. |
Өлкә: Гомель, Брест | XVI быуаттан | 2004 йыл | 1901 | i, ii, iii |
Объекттарҙың географик урынлашыуы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Сығарылған объекттар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Объекттарҙың бер өлөшө, теге йәки был сәбәп буйынса, ЮНЕСКО тарафынан Алдан исемлегенән сығарылған.
| # | Рәсеме | Атамаһы | Урынлашыуы | Төҙөү ваҡыты | Исемлеккә индереү йылы | № | Сәбәп |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
Березинский биосфера ҡурсаулығы (бел. Бярэзінскі біясфэрны запаведнік) |
Өлкәләр: Витебск, Минск | — | 1991 йыл | 628 | Бөтә донъя мираҫының тәбиғи критерийҙарына тура килмәй[3] |
| 2 | .jpg) |
Евфросиния Полоцкаяның рухи мираҫын материаль рәүештә тергеҙеү (бел. Ефрасіння Полацкая) |
Өлкә: Витебск | XII быуат | 2008 йыл | 1316 | Номинациянан алынған[4] |
| 3 |  |
Каменец башняһы (бел. Камянецкая вежа) |
Ҡала: Каменец Өлкә: Брест |
1271—1288 йй. | 2004 йыл | 1894 | |
| 4 |  |
Могилёвта Изге Никольский монастыре (бел. Манастыр Св. Мікалая) |
Ҡала: Могилёв Өлкә: Могилёв |
XVII быуат | 2004 йыл | 1896 | |
| 5 |  |
Брест ҡәлғәһе (бел. Брэсцкая крэпасць) |
Ҡала: Брест Өлкә: Брест |
1833—1842 йй. | 2004 йыл | 1897 | |
| 6 |  |
Гомель һарай-парк ансамбле (бел. Гомельскі палацава-паркавы ансамбль) |
Ҡала: Гомель Өлкә: Гомель |
XVIII—XIX бб. | 2004 йыл | 1898 | |
| 7 |  |
Минскта Бойондороҡһоҙлоҡ проспектының архитектура ансамбле[5] (бел. праспект Незалежнасці) |
Ҡала: Минск Өлкә: Минск |
1940—1960 йй. | 2004 йыл | 1900 |
Объекттарҙың географик урынлашыуы[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
- ↑ Tentative (ингл.). UNESCO World Heritage Centre. — Список кандидатов в объекты всемирного наследия ЮНЕСКО в Беларуси. Дата обращения: 2 декабрь 2010. Архивировано 17 февраль 2012 года.
- ↑ The States Parties - Belarus. unesco.org. Дата обращения: 2 декабрь 2010. Архивировано 21 ғинуар 2012 года.
- ↑ UNESCO World Heritage Centre - Decision - 16COM X.B
- ↑ UNESCO World Heritage Centre - Decision - 33COM 8B.20
- ↑ В список ЮНЕСКО был включен участок протяженностью ок. 2900 метров — от пересечения с Бобруйской улицой до перекрестка с проспектом Машерова и ул. Козлова, расположенным сразу за площадью Победы
Һылтанмалар[үҙгәртергә | вики-тексты үҙгәртергә]
Викимилектә Белоруссияла ЮНЕСКО Бөтә донъя мираҫы объекттары исемлеге темаһы буйынса медиафайлдар бар.- Список объектов всемирного наследия ЮНЕСКО в Белоруссии (инг.)
- Объекты всемирного наследия на портале «World Heritage Site» (инг.)
- Каталог ссылок Всемирному наследию в Белоруссии (инг.)
- Разработка инфографики для объектов всемирного наследия ЮНЕСКО в Беларуси
