Бәхетһеҙлек (хикәйә)
| Бәхетһеҙлек | |
| Жанр | |
|---|---|
| Автор | |
| Төп нөхсә теле |
русса |
| Ижат ителгән ваҡыты | |
| Тәүге тапғып нәшер ителгән | |
Бәхетһеҙлек — А. П. Чехов[1][2][3] хикәйәһе. 1886 йылда яҙылған, тәүге тапҡыр 1886 йылдың 16 авгусында Новое время журналының «Субботники» бүлегендә баҫылған.
Хикәйәлә ауыл нотариусы ҡатыны Софья Петровнаның ире һәм һөйәркәһе менән мөнәсәбәттәре һүрәтләнә. Ижадының был осоронда Чеховты йәмғиәттә ҡатын-ҡыҙҙың хәле темаһы ныҡ ҡыҙыҡһындырған.
Баҫмалар тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Чехов «Бәхетһеҙлек» хикәйәһен Санкт-Петербургтың «Новое время» журналы өсөн 1886 йылдың башында яҙа. 1887 йылда хикәйә «В сумерках» йыйынтығына индерелә. Хикәйәне йыйынтыҡҡа индергән саҡта Чехов төп геройҙың Софья Петровнаны «бер тапҡыр гонаһ ҡылып ҡара тормошта» тигән өгөтләүен төшөрөп ҡалдыра.
Рус әҙәбиәте белгесе Дональд Рейфилд 1886 йылды «Annus mirabilis» Чехов ижадындағы мөһим ваҡиғаларға бай йыл тип атай.
Чехов тере саҡта хикәйә дат, немец, серб-хорват, словак һәм чех телдәренә тәржемә ителеп баҫыла.
Сюжет[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Софья Петровна, 25 йәшлек хужабикә, үҙенең ире, нотариус Андрей, менән бер ҡаласыҡта йәй үткәрә. Софьяның элекке дуҫы, адвокат Ильин уның артынан йөрөй башлай. Софья Ильинға үҙе артынан йөрөүҙе туҡтатыуҙы үтенә һәм бары тик дуҫ булып ҡалырға ғына тәҡдим итә. Ләкин Ильин Софья Петровнанан уны ситкә ҡаҡмауҙы һорай.
Софья үҙенең ғашиҡ булыуын аңлай һәм никахын ҡотҡарып ҡалыу өсөн ире Андрейҙан уны был ҡаласыҡтан йыраҡҡа алып китеүен үтенә. Ул Андрейға үҙенең тойғолары тураһында һөйләй, ә тегеһе ҡатынының һүҙҙәрен бары тик «фантазия» (уйҙырма) ғына тип атай. Шул уҡ кистә Софья Ильин янына китә.
Анализ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
«Бәхетһеҙлек» хикәйәһенең төп темаһы - мөхәббәт һәм ҡатын-ҡыҙҙың йәмғиәттәге урыны[4][5]. Яҙыусының был осорҙа яҙған әҫәрҙәре һәр саҡ кеше тойғолары, кисерештәре тураһында була. Ҡатын-ҡыҙ мөхәббәте улар янындағы ирҙәрҙең холҡона бик ҙур йоғонто яһай [6].
Тәнҡитселәр әйтеүенсә, Чеховтың ижадына Лев Толстой әҫәрҙәренең,бигерәк тә уның «Анна Каренина» романы ныҡ тәьҫир иткән. Рейфилд шулай уҡ Чехов ижадына Ги де Мопассандың ҡатын-ҡыҙҙар тураһындағы әҫәрҙәренең йоғонтоһо зур булғанлыҡты билдәләй. Шул уҡ ваҡытта «Бәхетһеҙлек» хикәйәһе ундай темалы әҫәрҙәргә пародия итеп яҙылыуы ла ихтимал.
Мираҫ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Джеймс Н. Лолин (James N. Loehlin) әйтеүенсә, «Бәхетһеҙлек» хикәйәһенең Чехов тарафынан һуңғараҡ яҙылған «Попрыгунья»[7] хикәйәһенә ныҡ йоғонтоһо бар. Рейфилд Софьяның һөйәркәһе менән һөйләшеүҙәрен Чеховтың «Чайка» пьесаһындағы Елена менән Ваня араһындағы диалогҡа оҡшата.
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Чехов А. П. Несчастье // Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем: В 30 т. Сочинения: В 18 т. / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1974—1982.
- Волжский. Очерки о Чехове. СПб., 1903, стр. 61—62.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Chekhov, Anton (2015). «A Misfortune». Trans. Constance Garnett. In Anton Chekhov: The Collected Novellas and Short Stories. e-artnow. ISBN 8026838416.
- ↑ Chekhov, Anton (2015). «Misfortune». Trans. John Middleton Murry. In Anton Chekhov: The Collected Novellas and Short Stories. e-artnow. ISBN 8026838416.
- ↑ Julius Katzer (1961). A.P. Chekhov 1860—1960, p. {0}[13]{/0}} (1936)
- ↑ Rayfield, Donald (1999). Understanding Chekhov: A Critical Study of Chekhov’s Prose and Drama, p. {0}[13]{/0}} (1936) University of Wisconsin Press. ISBN 0299163148.
- ↑ Loehlin, James N. ({0}[13]{/0}} (1936) The Cambridge Introduction to Chekhov, p. {0}[13]{/0}} (1936) Cambridge University Press. ISBN 1139493523.
- ↑ Rayfield, Donald (1999). Understanding Chekhov: A Critical Study of Chekhov’s Prose and Drama, pp. {0}[13]{/0}} (1936) University of Wisconsin Press. ISBN 0299163148.
- ↑ Bely, Andrei (1978). Petersburg. Translated by Maguire, Robert A.; Malmstad, John E. Indiana University Press. pp. {0}[13]{/0}} (1936) ISBN 0253202191.