Германияла совет ғәскәрҙәре төркөмө

	Германияла совет оккупация ғәскәрҙәре төркөмө (ГСОВГ);; Германияла совет ғәскәрҙәре төркөмө (ГСВГ);; Көнбайыш ғәскәрҙәр төркөмө (ЗГВ).
	нем. Gruppe der Sowjetischen Streitkräfte in Deutschland, GSSD; ингл. Group of Soviet Forces in Germany, GSFG
	; Эмблема ГСВГ
Ғәмәлдә булған йылдары	10 июнь 1945 — 31 август 1994
Ил	СССР →; / Рәсәй Федерацияһы
Бойһонған	СССР Оборона Халыҡ комиссариаты→; МО СССР →; МО РФ
Составында	ВС СССР (1945—1992),; ОВС СНГ (1992),; ВС РФ (1992—1994)
Тип	группа войск
Берләштерә	хәрби берләшмәләрҙе, соединениеларҙы, хәрби частарҙы, учреждениеларҙы, ойошмаларҙы, предприятиеларҙы
Функция	(1949 йылға тиклем) оккупация; оборона
Численность	объединение,; 1949 йылда 2 млн 900 мең,; 1980-се йылдарҙа 500 меңгә тиклем,; 1991 йылдың 1 ғинуарына 337,8 мең.
Дислокация	Германияны оккупациялауҙың совет зонаһы →; ГДР→ Германия (ФРГ)
Командирҙары
Билдәле командирҙары	Жуков Георгий Константинович; Чуйков Василий Иванович; Гречко Андрей Антонович; Конев Иван Степанович; Куликов Виктор Георгиевич; Бурлаков Матвей Прокопьевич
-
	Германияла совет ғәскәрҙәре төркөмө Викимилектә
	Шаблон: просмотр • обсуждение • править

Германияла совет ғәскәрҙәре төркөмө (ГСВГ; нем. Gruppe der Sowjetischen Streitkräfte in Deutschland, GSSD; ингл. Group of Soviet Forces in Germany, GSFG) — СССР Хәрби көстәре ғәскәрҙәренең (көстәренең) ГДР-ҙа урынлашҡан оператив-стратегик формированиеһы (төркөмө). Сит илдәрҙәге ҡораллы көстәрҙең донъяла иң ҙур оператив-стратегик берләшмәһе. СССР Ҡораллы Көстәре (1945-1992), Бойондороҡһоҙ Дәүләттәр Берләшмәһенең Берләшкән Ҡораллы көстәре (1992) һәм Рәсәй Федерацияһы Ҡораллы көстәре (1992-1994) составына ингән. Идаралығы - Вюнсдорф ҡалаһы (1946 йылға тиклем - Потсдам).

Төркөм булған осорҙа түбәндәге атамалар менән йөрөтөлгән:

годы	үҙенсәлекле билдәләмәһе		немецса		инглизсә
годы	ҡыҫҡартылған	атамаһы	ҡыҫҡартылған	атамаһы	ҡыҫҡартылған	атамаһы

1945—1954	ГСОВГ	Германияла совет оккупация ғәскәрҙәре төркөмө	GSBD	Gruppe der Sowjetischen Besatzungstruppen in Deutschland	GSOFG	Group of Soviet Occupation Forces in Germany
1954—1989	ГСВГ	Совет ғәскәрҙәре төркөмө в Германияла	GSSD	Gruppe der Sowjetischen Streitkräfte in Deutschland	GSFG	Group of Soviet Forces in Germany
1954—1989	ГСВГ	Совет ғәскәрҙәре төркөмө в Германияла	GSTD	Gruppe der Sowjetischen Truppen in Deutschland	GSFG	Group of Soviet Forces in Germany
1989—1994	ЗГВ	Западная группа войск	WGT	Westgruppe der Truppen, Heeresgruppe West	WGF	Western Group of Forces

Тарихы

Барлыҡҡа килеүе

Германияла совет оккупация ғәскәрҙәре төркөмө (ГСОВГ) СССР һәм Германияның Гитлерға ҡаршы коалицияның Бөйөк Ватан һуғышында еңеүенән һуң, Юғары баш командующий ставкаһының 1945 йылдың 29 майында ҡабул ителгән Германияның капитуляцияһы 11095-се директиваһы нигеҙендә ойошторола^[1]. Төркөм составына 1-се Белоруссия, 2-се Белоруссия һәм 1-се Украина фронттары ғәскәрҙәре инә. Ғәскәрҙәр төркөмө менән бер үк ваҡытта, СССР-ҙың азат ителгән территорияларында Австрияла, Венгрияла, Чехословакияла Үҙәк ғәскәрҙәр төркөмө һәм Польшала Төньяҡ ғәскәрҙәр төркөмө ойошторола.

1945 йылдың 10 июнендә Совет оккупация ғәскәрҙәре төркөмө Германия биләмәһендә үҙ функцияларын тормошҡа ашыра башлай. Советтар Союзы маршалы Георгий Константинович Жуков СССР Халыҡ Комиссарҙары Советы Германияла ойошторған Совет хәрби хакимиәтенең беренсе Баш командующийы һәм бер үк ваҡытта Баш начальствующийы була.

Германияла совет оккупацияһы зонаһы 18 миллион 559 мең кеше йәшәгән 107 мең 500 квадрат километр тәшкил иткән.

Тәүҙә Ғәскәрҙәр төркөмө штабы Потсдамда урынлаша, ә 1946 йылда Төркөм унда торған артабанғы бөтә осоронда Берлин ҡала янына - Вюнсдорфҡа күсерелә. Төркөм ғәскәрҙәрен (бер нисә йөҙ соединение һәм частар) урынлаштырыу мәсьәләләре башлыса вермахттың элекке урындарын файҙаланыу иҫәбенә хәл ителә.

Йәшәүе

Ойошторғандан һуң шунда уҡ ғәскәрҙәрҙе урынлаштырыу, хәрби дисциплинаны нығытыу һәм хәрби әҙерлекте күтәреү мәсьәләләре хәл ителә. Һуғыштан һуңғы тәүге йылдарҙа Төркөм совет оккупация зонаһы сиктәрен һаҡлауға йәлеп ителә һәм Совет хәрби хакимиәте (СВАГ) Германияла үткәргән фашист режимы һәм милитаризация эҙемтәләрен бөтөрөү өсөн кәрәкле шарттар тәьмин итеүгә йүнәлтелгән сараларҙы тормошҡа ашырыуҙа ҡатнаша.

Һуғыштан һуңғы мобилизация һөҙөмтәһендә төркөм һаны 1949 йылға 2 миллион 900 мең кеше, 1980-се йылдарҙа - 500 меңдән ашыу тәшкил итә ^[2]^[3]. Ваҡыт үтеү менән ГДР территорияһында урынлашҡан, совет хәрби стратегтары уй-ниәттәре буйынса,НАТО ғәскәрҙәренә хәнйәр танк «удар» һөжүме яһарға һәм Көнбайыш Европаны Ла-Маншҡа тиклем «тишерлек» мөмкинлеге булған һөжүм итеү группировкаһы дәүләт эсендәге дәүләткә әүерелә. Төркөмдөң һәр гарнизонда — үҙ заводтары, инфраструктура объекттары, ярҙамсы хужалыҡтары, офицер балалары өсөн мәктәптәре, пионер лагерҙары, шифаханалары, сауҙа селтәре, офицер йорттары, телеүҙәктәре, көнкүреш хеҙмәте комбинаттары, һәр хәрби часта — клубтары, йыр һәм бейеү хәрби ансамблдәре, 1960-сы йылдарға тиклем — үҙенең Драма театры була.

Төркөмдөң баш командующийы бер үк ваҡытта 1949 йылдың 7 октябрендә ойошторолған Германия Демократик Республикаһы территорияһында контроль функцияларын башҡарыусы Германиялағы Совет хәрби хакимиәтенең баш начальствующийы (1945-1949) була, ул Совет оккупация зонаһында бөтә тулы власҡа һәм Германиялағы Совет контроль комиссияһы Рәйесе лә була.

«1970-се йылдарҙа Германияла совет ғәскәрҙәре төркөмө Европаны Португалияға тиклем гиҙергә һәм Бискай ҡултығында итектәрҙе йыуырға һәләтле ине. Американдарҙың ГДР сигенә яҡын ғына ядро фугастары һалыуына ҡарамаҫтан» - армия генералы
Балуевский Юрий Николаевич^[4]

1954 йылда күҙәтеү функциялары бөтөрөлгәндән һуң Германияла совет оккупация ғәскәрҙәре төркөмө 24 марттан Германияла Совет ғәскәрҙәре төркөмө (ГСВГ) тип атала башлай. 1955 йылда СССР менән ГДР араһындағы мөнәсәбәттәр тураһындағы килешеү, 1957 йылдан совет ғәскәрҙәренең төбәктә ваҡытлыса тороуы тураһында килешеү уның Көнсығыш Германия территорияһында булыуының хоҡуҡи нигеҙе булып тора^[5]. Дәүләт сиген һаҡлау 1957 йылда ГДР-ҙың сик буйы ғәскәрҙәренә тапшырылған, ә Төркөм НАТО илдәре хәрби хеҙмәткәрҙәренең Көнбайыш Берлинға барыуын контролдә тотоу хоҡуғына эйә булған.

Төркөмдөң төп бурысы СССР-ҙың көнбайыш сиктәрен тышҡы хәүефтәрҙән һаҡлауҙы тәьмин итеүгә һәм дошманды юҡ итеүгә ҡайтып ҡала. Ғәскәрҙәр төркөмө иң камил һәм заманса хәрби техника һәм ҡорал, шул иҫәптән ядро ҡоралы менән йыһазландырылған. 1979 йылда Германияла совет ғәскәрҙәре төркөмөнә (ГСВГ) десант-һөжүм подразделениелары индерелә. 1980-се йылдар уртаһына ГСВГ-ла, шуларҙың 5700-ө 11 танк һәм 8 мотоуҡсылар дивизияһы ҡоралланыуында торған, 7700 танкыһы булған, шулай уҡ 2000 машина айырым (уҡыу) танк полктарында, резервта һәм ремонт предприятиеларында булған. 1980-се йылдар уртаһына меңдән ашыу Т-62 танкыһы иҫәптә торған.

Низағтарҙа ҡатнашыуы

Ғәскәрҙәрҙе сығарыу һәм таратыу

Хәрби совет ағзалары

Телегин, Константин Фёдорович, генерал-лейтенант (июнь 1945 — апрель 1946)
Макаров, Василий Емельянович, генерал-лейтенант (апрель 1946 — июнь 1948)
Пономарёв, Иван Михайлович, генерал-лейтенант (июнь 1948 — июль 1949)
Пронин, Алексей Михайлович, генерал-лейтенант (июль 1940 — июль 1950)
Пигурнов, Афанасий Петрович, генерал-лейтенант (июль 1950 — июнь 1953)
Крайнюков, Константин Васильевич, генерал-лейтенант (июнь — ноябрь 1953)
Ефимов, Павел Иванович, генерал-лейтенант (ноябрь 1953 — май 1958)
Васягин, Семён Петрович, генерал-полковник (май 1958 — ноябрь 1967)
Мальцев, Евдоким Егорович, генерал-полковник (ноябрь 1967 — декабрь 1971)
Медников, Иван Семёнович, генерал-лейтенант, с ноября 1973 генерал-полковник (декабрь 1971 — январь 1981)
Губин, Иван Архипович, генерал-полковник (январь 1981 — июль 1982)
Лизичев, Алексей Дмитриевич, генерал-полковник (июль 1982 — август 1985)
Моисеев, Николай Андреевич, генерал-полковник (август 1985 — декабрь 1989)
Колиниченко, Алексей Николаевич, генерал-полковник (декабрь 1989 — декабрь 1990)
Гребенюк, Владимир Иванович, генерал-лейтенант, с апреля 1991 генерал-полковник (декабрь 1990 — август 1991)

1945 йыл

На момент создания Группы (10 июня 1945 года) включала следующие армии:

1991 йыл

На момент начала вывода Группы с территории Германии, включала шесть армий:

Танковые и общевойсковые армии включали в себя по 4 дивизии, воздушная армия — 5 дивизий.

Һәйкәлдәр һәм мемориалдар

После вывода Западной группы войск на территории ФРГ осталась 17 231 могила военнослужащих группы и членов их семей. В межгосударственных договорённостях между Россией и Германией определено, что в ФРГ эти захоронения и памятники находятся под защитой германских законов.

Советское военное кладбище в Саксонии
Памятник в Далльгов
Мальхов (Мекленбург)
Эберсвальде
Памятник в Штральзунде
Памятник в Гросенхайне
Памятник в Цайтхайне
Мемориал Ehrenhain и захоронения в Цайтхайне
Могилы советских солдат в Йютербоге
Советское военное кладбище в Веймаре
Памятник павшим воинам в Бранденбурге
Советское военное кладбище в Дрездене
Памятник Т-34 в музее «Берлин-Карлсхорст»
Мемориал павшим советским воинам в Тиргартене
Памятник военврачам-героям, Белиц

Шулай уҡ ҡарағыҙ

Иҫкәрмәләр

↑ Директива Ставки ВГК № 11095 командующему войсками 1-го Белорусского фронта о переименовании фронта в Группу советских оккупационных войск в Германии и её составе.
↑ Ганс-Альберт Гоффманн, Зигфрид Штоф. Советские войска в Германии. Их командование в Вюнсдорфе. 1945—1994.
↑ Темы дня:60 лет назад была сформирована Группа советских войск в Германии (урыҫ). «Радио Свобода» (13 июнь 2005). Дата обращения: 26 февраль 2020. Архивировано 29 октябрь 2013 года.
↑ Сергей Осипов. Армия на войне и в мире. Генерал Балуевский — о реформах и реформаторах (урыҫ). «АиФ» (23 февраль 2020). Дата обращения: 26 февраль 2020. Архивировано 25 февраль 2020 года.
↑ Договор между СССР и ГДР об размещении Группы Советских войск в Германии от 1957 года - www.pretich.narod.ru (билдәһеҙ). Дата обращения: 9 март 2013. Архивировано из оригинала 29 октябрь 2013 года.

|2}}

Әҙәбиәт

Верхотуров Д. Н. Группа советских войск в Германии: 50 лет на грани ядерной войны. — М.: Вече, 2019. — 255 с. — (Военно-историческая библиотека). — 800 экз. — ISBN 978-5-4484-1386-5.
Западная группа войск // Военная энциклопедия в 8 томах. — Том 3: «Д» — «Квартирьер» / Гл. ред. комиссии П. С. Грачёв и др. — М., 1995. — 10 000 экз. — ISBN 5-203-00748-9. — С. 232—233.
Басистов Ю. В., Ежова Г. В. Под знаком красной звезды: Группа советских войск в Германии. 1945—1994 гг. — М.: ИВЭСЭП; Знание, 2005. — 232 с. — ISBN 5-7320-0854-3.
Болтунов М. Е. ЗГВ: Горькая дорога домой. — СПб.: Шанс, 1995. — 336 с. — ISBN 5-900740-10-2.
Бурлаков М. П. Советские войска в Германии 1945—1994 / «Sowjetische Truppen in Deutschland». — М.: Молодая гвардия, 1994. — 336 с. — ISBN 5-2350-2221-1.
Варенников В. И. Неповторимое. — Т. 3. — Часть IV. Оперативно-стратегический эшелон. ГСВГ. Часть V. Прикарпатский военный округ. — М.: Советский писатель, 2001. — 320 с. — ISBN 5-265-03489-7.
Ленский А. Г., Цыбин М. М. Советские сухопутные войска в последний год Союза ССР. Справочник. — СПб.: B&K, 2001. — 293 с. — ISBN 5-93414-063-9.
Феськов В. И., Калашников К. А., Голиков В. И. Советская Армия в годы холодной войны (1945—1991). — Томск: Изд-во Томского ун-та, 2004. — 246 с. — ISBN 5-7511-1819-7.
Феськов В. И., Голиков В. И., Калашников К. А., Слугин С. А. Вооружённые силы СССР после Второй мировой войны: От Красной армии к Советской / Под науч. ред. В. И. Голикова. — Часть 1: Сухопутные войска. — Томск: Изд-во НТЛ, 2013. — 640 с.
Kowalczuk, Ilko-Sascha; Wolle, Stefan. Roter Stern über Deutschland. Sowjetische Truppen in der DDR. — Berlin: Ch. Links Verlag, 2001. — 256 S. — ISBN 3-86153-246-8.
Советская военная администрации в Германии, 1945—1949: Справочник 2021 йыл 13 май архивланған. / Отв. ред.: Я. Фойтцик, Т. В. Царевская-Дякина, А. В. Доронин; при участии: Х. Кюнцель, Д. Н. Нохотович. — М.: РОССПЭН, 2009.
Жаркой Ф. М. Танковый марш. Часть 2 Под ред. М. Ф. Жаркого Танковый марш. — 2-е изд., перераб. и доп. — СПб. : Издательство Михайловской военной артиллерийской академии, 2021. — 182 с. — ISBN 978-5-98709-303-0.
Чубинский В. В. Моя «оккупация» Германии. Русский офицер в Берлине и окрестностях. 1946—1950 гг. — СПб.: Образование и культура, 2004. — 528 с.