Даирә (музыка ҡоралы)
| Даирә (музыка ҡоралы) | |
 | |
| Классификация | |
|---|---|
| Туғандаш инструменттар | |
Даирә, дойра (фарсы теленән — түңәрәк) – фарсы-ғәрәп йоғонтоһон кисергән илдәрҙә: Ҡырымда, Төньяҡ Һиндостан, Тажикстанда (дойра, деф[1]), Төркиә, Үзбәкстан, Ҡарағалпаҡстан, уйғырҙар (әйҙә, дойра[1]), Грузия, Албания, Сербия, Төньяҡ Македония, Болгария, Румыния, Молдовала (даирә[1]) традицион музыканы башҡарыу өсөн ҡулланылған барабан төрө[2].
Дойра Иран һәм Урта Азиянең иң билдәле рамлы барабандарҙың береһе. Әзербайжан һәм Әрмәнстанда ҡорал дәф (дяф, ғауал, һәүәл) тип атала.
Тарихы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Даирә тарихы күп быуаттарға һуҙыла. Тегерандағы Иран Милли музейында Лорестандан гравировкаланған бронза сынаяҡта ике ҡатлы нәйҙәр (ҡамыштан яһалған музыка ҡоралдары), чаңдар (арфалар) һәм даирәләр һүрәтләнгән .
Пехлеви телендә (исламға тиклемге фарсы телдә) инструмент "дарә" тип аталған. Шағир Әбү Сәйет Абелкхәйер (967-1048) үҙенең әҫәрҙәрендә "даирә" һүҙҙен "барабан" мәғәнәһендә телгә ала.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Дайра // Большая российская энциклопедия. Том 8. — М., 2007. — С. 244.
- Дойра // Музыкальная энциклопедия. Том 2. — М., стлб. 277: Советская энциклопедия, 1973.
- Дайра́ грузинская (с. 98), туркменская (с. 117). Дайря́ молдавская (с. 46). Дап, дойра́ уйгурская (с. 134). Дойра́ узбекская (с. 122—123), кара-калпакская (с. 125). Дойра́, деф таджикская (с. 129) // Атлас музыкальных инструментов народов СССР. — М.: МузГИз, 1963.
- Рогаль-Левицкий Д.Р. Дайра // Современный оркестр. Том 3. — М.: МузГИз, 1956. — С. 47—60.