Званка (усадьба)
| Званка | |
 | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмек | Чудовский район[d], Новгородский уезд[d] һәм Вергежа[d] |
| Хужаһы | Державина, Дарья Алексеевна[d] |
| Входит в состав списка памятников культурного наследия | Q27604754? |
| Мираҫ статусы | Төбәк әһәмиәтендәге Рәсәй мәҙәни мираҫ объекты[d] |
| Указания, как добраться | 5 км от деревни, местность Званка |
| Современное состояние | разрушенный[d] |
| Ҡулланыу статусы | закрыто навсегда[d] |
 | |
 Званка Викимилектә | |
Званка — Г.Р. Державиндың усадьбаһы, уны йыш ҡына үҙенең шиғырҙарында маҡтаған, бында ғүмеренгең аҙаҡҡы көндәрен үткәрә һәм бында вафат була. Новгород өлкәһе Чудово районының Трегубов ауылы биләмәһендә, Волхов йылғаһы яры буйында, Сосницкая пристанынан өҫтәрәк, Дыменка йылғаһы тамағында урынлаша. Званка усадьбаһы — мәҙәни мираҫ объекты[1].
Званка һәм Державин[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Званка беренсе Водская пятина китабында 1492—1500 йылдарҙа телгә алына. 1797 йылдан шағирҙың икенсе ҡатыны Дьякова Дарья Алексеевнаға ҡарай. 1803 йылдан 1816 йылда вафатына тиклем шағир бөтә йәй Званкала уҙғара[2]. Имениела шағир 60 самаһы шиғыр яҙа, шул иҫәптән, билдәле «Евгения. Жизнь Званская» идиллияһы ла бар.
Дуҫы Н.А. Львов[3] реконструкциялаған Державин Званкаһы бельведер менән ике ҡатлы бай йортон, йорт алдындағы фонтанды, баҡса һәм сәскә баҡсаһын, хужалыҡ ҡаралтыларын, балаҫ һәм буҫтау фабрикаларын, ҙур булмаған крәҫтиән дауаханаһын үҙ эсенә ала[4]
Шағир вафат булғандан һуң уның кәүҙәһен яҡындағы Хутынский монастырына ерләү өсөн Волховҡа алып баралар, унда бынан алда уның дуҫы Евгений Болховитинов ерләнә. Биш йылдан һуң Званкала Воскресение Христова Ҡорамы Яңыртылыуы хөрмәтенә усадьба сиркәүе төҙ:өлә, уны архимандрит Фотий изгеләндерә. Званка христос сиркәү храм яңыртыу хаҡына биш йыл аша булһа усадебный йәкшәмбе ойоштороласаҡ, әҙ Фотий архимандрит.
1842 йылда вафат булған шағирҙың тол ҡатыны Дарья Алексеевна Званкала етем ҡыҙҙар өсөн училище менән ҡатын-ҡыҙҙар монастыры төҙөү өсөн аҡса васыят итеп ҡалдыра. Васыят 20 йылдан ашыу ваҡыттан һуң үтәлә: Знаменский монастыры һәм ҡыҙҙар өсөн Державин училищеһы 1869 йылда ғына асыла. Һуңыраҡ Знаменский Званка монастырында Новгород һәм Санкт-Петербург митрополиты Исидор аҡсаһына өс тәхетле Знаменский храмы төҙөлә[5].
Юҡ ителеүе[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
|
Разрушится сей дом, засохнет бор и сад, |
Имените Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында ныҡ зыян күрә, шунан һуң бөтә ҡаралтылары һүтеп алына. Немец оккупацияһы ваҡытында немец һалдаты Карл Августин имениеның күп фотоһүрәттәрен эшләй, һуңғараҡ ул «Колокола Званки» китабында сыға[6].
1993 йылда Званкала Волхов йылғаһы ярындағы Званка ҡалҡыулығындағы Новогород рәссамы Федот Шишов проекты буйынса эшләгәнгән иҫтәлекле тамғаны Новгород һәм Иҫке Русса архиепископтары изгеләндерә. Шул ваҡыттан алып иҫтәлекле тамға эргәһендә Державин уҡыуҙары уҙа[7].
Совет осоронда Званкала Державиндың музей-ҡурсаулығын төҙөү тураһында әүҙем тикшереү пландары була. Был идеяны ҡайнар яҡлап яҙыусы В.А.Солоухин сығыш яһай[8]. XXI быуатта усадьбаның тергеҙеү пландары Рәсәй Юстиция министрлығында ла яңғырайОшондай план xxi быуат йортон тергеҙеүҙе Рәсәй юстиция министрлығының[9]
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Культура Новгородской области. Дата обращения: 8 июль 2012. Архивировано 4 март 2016 года. 2016 йыл 4 март архивланған.
- ↑ Званка 2014 йыл 3 сентябрь архивланған.
- ↑ Исследование архитектурного комплекса усадьбы Г. Р. Державина «Званка» Архивная копия от 20 ноябрь 2008 на Wayback Machine
- ↑ Жизнь Званская 2020 йыл 11 ғинуар архивланған.
- ↑ Знаменский-Званский монастырь // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- ↑ М. Л. Гольденберг Тропа к Державину(недоступная ссылка)
- ↑ Державинские чтения(недоступная ссылка)
- ↑ Солоухин В.А. "Время собирать камни. Посещение Званки"
- ↑ Минюст планирует восстановить знаменитую усадьбу Державина «Званка»
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Karl Augustin Die Glocken von Swanka Karl Augustin Weimarer Schiller-Presse im Frankfurter Literaturverlag GmbH 317 S. ISBN 978-3-8372-0395-0.
- Калинин Н. Н. Здесь Бога жил певец // Державинский сборник. Петрозаводск. Издательство ПетрГУ. 2006, с.31-43.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Гравюра с видом Званки XIX в.(недоступная ссылка)