Китайгородский Александр Исаакович
Китайгородский Александр Исаакович | |
Зат | ир-ат |
---|---|
Гражданлыҡ |
Рәсәй империяһы СССР |
Тыуған көнө | 1914[1][2][3][…] |
Тыуған урыны | Мәскәү, Рәсәй империяһы |
Вафат булған көнө | 1985[1][2][3][…] |
Вафат булған урыны | Коломна, Мәскәү өлкәһе, РСФСР, СССР |
Атаһы | Исаак Ильич Китайгородский[d] |
Һөнәр төрө | физик, кристаллограф |
Эш урыны | Г. В. Плеханов исемендәге Рәсәй иҡтисад университеты |
Уҡыу йорто | МДУ-ның физика факультеты[d] |
Ғилми дәрәжә | физика-математика фәндәре докторы[d] (1946) |
Аспиранттар | Юрий Тимофеевич Стручков[d] |
Александр Исаакович Китайгородский (16 февраль 1914 йыл — 16 июнь 1985 йыл) — совет физигы-кристаллографы, физика-математика фәндәре докторы (1946), профессор (1947). Ул билдәле инженер-химик, быяла һәм силикаттар буйынса белгес И. И. Китайгородскийҙың улы.
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1935 йылда Мәскәү дәүләт университетының физика факультетынтамамлай. 1941 йылдың июненә тиклем Эксеприменталь медицинаның Бөтә Союз институты рентгеноструктура лабораторияһы менән етәкселек итә. 1936—1937 йылдарҙа — Мәскәү халыҡ хужалығы институтында доцент . 1938—1940 йылдарҙа Мәскәү ҡала педагогия институтында теоретик физиканан курстар уҡый.
1942—1944 йылдарҙа Мәскәү нефть институты филиалында кафедра мөдире була. Башҡорт дәүләт медицина институтында дөйөм физика курсын уҡый, 1943—1944 йылдарҙа унда медицина физикаһы кафедраһы мөдире. Был йылдарҙа Өфөлә эре оборона предприятиеһының физика бүлеге начальнигы булып эшләй.
1944 йылдан СССР ФА органик химия институтында рентгеноструктура тикшеренеүҙәре менән етәкселек итә.[4]
1954—1985 йылдарҙа — СССР ФА элементоорганик берләшмәләр лабораторияһы мөдире. 1958—1985 йылдарҙа — Коломна дәүләт педагогия институты профессоры. Ул . Д. И. Менделеев (1949) һәм Е.С. Федоров исемендәге премия лауреаты (1967).
Эшмәкәрлеге
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Фәндә яңы йүнәлешкә — структуралы кристаллографияға нигеҙ һалыусы, шулай уҡ атом-атомлы потенциалдар ысулы һәм молекуляр кристалдарҙа тығыҙ төргәкләү принцибы авторы. Рентгеноструктуралы алымдар өлкәһендә мөһим китаптар яҙа, улар башҡа телдәргә лә тәржемә ителгән («Рентгеноструктурный анализ», «Рентгеноструктурный анализ мелкокристаллических и аморфных тел», «Теория рентгеноструктурного анализа» һ.б.).
Фәндең талантлы популярлаштырыусыһы, уның киң аудитория алдындағы сығыштары ваҡытында зал тулы була һәм ҡыҙыу бәхәстәр менән тамамлана. Ул яҙған фәнни-популяр китаптар китап кәштәләренән тиҙ арала юҡҡа сыға («Физика — минең һөнәрем», «Реникса», «Физика бөтәһе өсөн» һ.б.).
Китайгородский уҡыусылары араһында — ике академик, 10 фән докторы һәм 40-тан ашыу кандидат. Уҡыусыларҙың береһе булып Ю. Т. Стручков тора.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #128178310 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
- ↑ 2,0 2,1 Aleksandr Isaakovič Kitajgorodskij // LIBRIS — Национальная библиотека Швеции.
- ↑ 3,0 3,1 Aleksandr Isaakovič Kitajgorodskij // NUKAT — 2002.
- ↑ Федин Э. Мой учитель Александр Исаакович Китайгородский
Төп эштәре
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Дәреслектәр һәм монографиялар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Китайгородский А. И. Вводные главы в рентгеновский структурный анализ. — М.: Изд-во МГУ, 1937. — 116 с.
- Жданов Г. С., А. И. Китайгородский А. И. Основы рентгеновского структурного анализа. — М.-Л.: Гостехиздат, 1940. — 448 с.
- Справочник по рентгеноструктурному анализу / Под ред. А. И. Китайгородского. — М.-Л.: Гостехиздат, 1940. — 316 с.
- Китайгородский А. И. Рентгеноструктурный анализ. — М.-Л.: ГИТТЛ, 1950. — 650 с.
- Китайгородский А. И., Уманский Я. С. и др. Рентгенография. — М.: Машгиз, 1951. — 310 с.
- Китайгородский А. И. Рентгеноструктурный анализ мелкокристаллических и аморфных тел. — М.-Л.: ГИТТЛ, 1952. — 588 с.
- Китайгородский А. И. Органическая кристаллохимия. — М.: Изд-во АН СССР, 1955. — 559 с. (Переизд. на англ. яз., 1961.)
- Китайгородский А. И. Теория структурного анализа. — М.: Изд-во АН СССР, 1957. — 284 с.
- Китайгородский А. И. Введение в физику. — М.: Физматгиз, 1959. — 704 с. (Переизд. на англ. яз., 196?, 1965, 1968.)
- Китайгородский А. И. Молекулярные кристаллы. — М.: Наука, 1971. — 424 с. (Переизд. на англ. яз., 1973.)
- Китайгородский А.И. Введение в физику. — М.: Наука, 1973. — 688 с.
- Китайгородский А. И. и др. Строение органического вещества: данные структурных исследований, 1929—1970. Справочник. — М.: Наука, 1980. — 647 с.
- А. И. Китайгородский и др. Строение органического вещества: данные структурных исследований, 1971—1973. Справочник. — М.: Наука, 1982. — 510 с.
- Китайгородский А. И. Смешанные кристаллы. — М.: Наука, 1983. — 277 с. (Переизд. на англ. яз., 1984.)
- Китайгородский А. И. и др. Строение органических и элементоорганических молекул. Библиографический указатель, 1929—1979 / Отв. ред. М. А. Порай-Кошиц. — М.: Наука, 1984. — 284 с.
- A. J. Pertsin, A. I. Kitaigorodsky, The Atom-Atom Potential Method. Applications to Organic Molecular Solids. Berlin-Heidelberg-New York: Springer-Verlag, 1987. — 397 p.
Фәнни-популяр китаптары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Китайгородский А. И. Строение вещества и его энергия. — М.: Воениздат, 1955. — 128 с.
- Китайгородский А. И. Строение вещества и его энергия. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: Воениздат, 1957. — 199 с.
- Китайгородский А. И. Физика — моя профессия. — М.: Молодая гвардия, 1965. — 176 с. (Переизд. на англ. яз., 1971.)
- Китайгородский А. И. Реникса. — М.: Молодая гвардия, 1967. — 240 с.
- Китайгородский А. И. Невероятно — не факт. — М.: Молодая гвардия, 1972. — 255 с. (Переизд. на фин. яз., 1983.)
- Китайгородский А. И. Реникса. 2-е изд. — М.: Молодая гвардия, 1973. — 191 с.
«Атомдар донъяһында тәртип һәм тәртипһеҙлек»
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Китайгородский А. И. Порядок и беспорядок в мире атомов. — М.: Изд-во АН СССР, 1954. — 72 с.
- Китайгородский А. И. Порядок и беспорядок в мире атомов. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Гостехиздат, 1956. — 139 с.
- Китайгородский А. И. Порядок и беспорядок в мире атомов. — 3-е изд., доп. — М.: Физматгиз, 1959. — 151 с.
- Китайгородский А. И. Порядок и беспорядок в мире атомов. — 4-е изд., доп. — М.: Наука, 1966. — 167 с. (Переизд. на англ. яз., 1967; на итал. яз., 1968.)
- Китайгородский А. И. Порядок и беспорядок в мире атомов. — 5-е изд., доп. — М.: Наука, 1977. — 175 с. (Переизд. на англ. яз., 1980.)
- Китайгородский А. И. Порядок и беспорядок в мире атомов. — 6-е изд., испр. — М.: Наука, 1984. — 176 с.
«Физика бөтәһе өсөн»
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Ландау Л. Д., Китайгородский А. И. Физика для всех. — М.: Мир, 196?. — 405 с.
- Ландау Л. Д., Китайгородский А. И. Физика для всех. — М.: ?, 1963. — 390 с. (Переизд. на фр. яз., 1966.)
- Ландау Л. Д., Китайгородский А. И. Физика для всех. — М.: Наука, 1974. — 391 с.
- Ландау Л. Д., Китайгородский А. И. Физика для всех. В 4-х кн. (Переизд. на фр. яз., 1973—1984; на англ. яз., 1980—1987; на хинди, 1981; на лит. яз., 1981—1985; на нем. яз., 1981; на узб. яз., 1982—1987; на слов. яз., 1982—1984; на исп. яз., 1984—1988; на фин. яз., 1984; на араб. яз., 1984—1985; на вьет. яз., 1984—1985; на бенгали, 1986—1988; на каннада, б. г.):
- Кн. 1. Физические тела. — 6-е изд., стереотип. — М.: Наука, 1984. — 207 с. (5-е изд., 1982; 1-е изд., 1978.)
- Кн. 2. Молекулы. — 6-е изд., стереотип. — М.: Наука, 1984. — 207 с. (5-е изд., 1982; 1-е изд., 1978.)
- Кн. 3. Электроны. — 3-е изд., стереотип. — М.: Наука, 1984. — 205 с. (2-е изд., 1982; 1-е изд., 1978.)
- Кн. 4. Фотоны и ядра. — 3-е изд., стереотип. — М.: Наука, 1984. — 207 с. (2-е изд., 1982; 1-е изд., 1978.)
Брошюралары
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Китайгородский А. И. Рентгеновские лучи и рентгеновские методы исследования. — М.: Красный печатник, 1948. — 48 с.
- Китайгородский А. И. Строение вещества. — М.-Л.: Гостехиздат, 1948. — 40 с.
- Китайгородский А. И. Строение вещества. — М.: Воениздат, 1949. — 44 с.
- Китайгородский А. И. Современные методы исследования строения молекул. Стенограмма публичной лекции, прочитанной в Центральном лектории Общества в Москве. — М.: Правда, 1949. — 31 с.
- Китайгородский А. И. Строение вещества. — 2-е изд. — М.-Л.: ГИТТЛ, 1950. — 48 с.
- Китайгородский А.И. Кристаллы. — М.: ГИТТЛ, 1950. — 64 с.
- Китайгородский А. И. Строение вещества. — 2-е изд. — М.: Воениздат, 1951. — 47 с.
- А. И. Китайгородский, В. А. Мезенцев. Атом и молекула. — М.: Госкультпросветиздат, 1952. — 79 с.
- А. И. Китайгородский. Физические основы ядерной энергетики. Стенограмма публичной лекции. — М.: Знание, 1954. — 40 с.
- А. И. Китайгородский. Кристаллы. — 2-е изд. — М.: Гостехиздат, 1955. — 64 с.
- А. И. Китайгородский. Структура полимеров. — М.: Знание, 1958. — 30 с.
- А. И. Китайгородский, Ю. В. Мнюх. Как построены полимеры (По новым данным). — М.: Знание, 1961. — 32 с.
- А. И. Китайгородский, Э. И. Федин. Атомное строение и свойства твердых тел. — М.: Знание, 1963. — 48 с.
- А. И. Китайгородский. Молекулярные силы. — М.: Знание, 1978. — 64 с.
Мөхәррирлек эше
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Конформационные расчеты сложных молекул: Сб. статей / Под общ. ред. А. И. Китайгородского и Т. Л. Перельмана. — Минск: Б. и., 1970. — 142 с.
- Теоретические аспекты конформаций макромолекул: Сб. статей / Под ред. А. И. Китайгородского. — М.: Б. и., 1970. — 212 с.
- Теоретические аспекты конформаций макромолекул: Сб. статей / Науч. ред. А. И. Китайгородский. — М.: Б. и., 1975. — 207 с.
Китайгородский тураһында
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- А. И. Китайгородский: Учёный, учитель, друг / Сост. Е. В. Леоновой. — М.: Москвоведение, 2011. — 304 с., ил. — (Рыцари науки). — 1 000 экз. — ISBN 978-5-905118-14-2
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- 1914 йылда тыуғандар
- Мәскәүҙә тыуғандар
- 1985 йылда вафат булғандар
- Мәскәү өлкәһендә вафат булғандар
- МДУ-ның физика факультетын тамамлаусылар
- Башҡорт дәүләт медицина университеты уҡытыусылары
- XX быуат физиктары
- Алфавит буйынса шәхестәр
- Алфавит буйынса физиктар
- СССР физиктары
- 16 июндә вафат булғандар
- 16 февралдә тыуғандар
- Мәскәү дәүләт университетын тамамлаусылар
- Рәсәй юғары уҡыу йорттарын тамамлаусылар
- Рәсәй юғары уҡыу йорттары уҡытыусылары