Лангемак Георгий Эрихович

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Георгий Эрихович Лангемак
Тыуған көнө

8 (20) июль 1898({{padleft:1898|4|0}}-{{padleft:7|2|0}}-{{padleft:20|2|0}})

Тыуған урыны

Старобельск, хәҙерге Луганск өлкәһе, Украина

Вафат булған көнө

11 ғинуар 1938({{padleft:1938|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:11|2|0}}) (39 йәш)

Вафат булған урыны

Мәскәү, РСФСР, СССР

Гражданлығы

Совет Социалистик Республикалар Союзы СССР

Наградалары һәм премиялары
Социалистик Хеҙмәт Геройы (посмертно)
Ленин ордены (посмертно)
 Лангемак Георгий Эрихович Викимилектә
Шаблон: просмотр • обсуждение • править

Георгий Лангемак Эрихович (1898 йылдың 20 июле, Старобельск — 11 ғинуар 1938, Мәскәү) — совет ғалимы, ракета техникаһы пионерҙарының береһе, СССР-ҙа беренсе реактив снарядтары булдырыуға нигеҙ һалыусыларҙың береһе, 1-се ранг хәрби инженеры. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1991, үлгәндән һуң).

Төтөнһөҙ дарынан реактив снарядтар конструкциялау буйынса тикшеренеүгә нигеҙ һалыусы, оҡшашлыҡ законын асыусы, уны белеү реактив двигателдең соплоһының оҙаҡҡа һуҙылған ҡиммәтле тәжрибәһеҙ — аналитик иҫәп-хисап оптималь геометрияһын билдәләүгә килтерә[1]. Рус теленә «космонавтика терминын индерә»[2].

«Ҡоротҡослоҡ» эшендә һәм "советтарға ҡаршы террористик ойошма"ла ҡатнашыуҙа ялған ғәйепләү буйынса НКВД тарафынан ҡулға алынған һәм атылған. Сталин үлгәндән һуң аҡлана.

Биографияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Бала сағы, үҫмер һәм уҡыу йылдары[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Георгий Лангемак 1898 йылда тыуған. Рәсәй империяһының Харьков губернаһы Луганск өлкәһе Старобельск ҡалаһында тыуған һәм 1898 йылдың 15 авгусында Старобельский Александровский гимназияһының руханийы закондар өйрәтеүсеһе отец Гавриил Попов тарафынан, хәйер, ата-әсәһе лютеран динен тотһа ла, гимназияла сит телдәрҙе уҡытһа ла, Соборно-Покровский сиркәүендә православиела суҡындырылған[3],[4]. Лангемактарҙың ҡыҙҙары лютеранка, ә улдары — православие динен тотҡан[5]. Атаһы, сығышы менән немец, Эрих Францевич Лангемак Эрих Берлин университетын тамамлаған, сығышы менән швейцарка ҡатыны Марфа-Мария Константиновна менән бергә Рәсәй подданныйлығын ҡабул иткән һәм Мәғариф министрлығында хеҙмәт иткән[6]. Эрих Лангемак статский советник исеменә эйә булған һәм II дәрәжә Станислав ордены менән бүләкләнгән; 1905 йылда вафат булған. Георгий Лангемак бала саҡтан француз һәм немец телдәрен камил белгән[2].

Башланғыс белемде Нейгебаумб ханымдың шәхси башланғыс училищеһында ала[7]. 1908 йылдың авгусында Георгий Лангемак һигеҙ класлы Елисаветград гимназияһына уҡырға инә, уны 1916 йылдың 29 апрелендә яҡшы тәртип өлгөһө күрһәтеп, көмөш миҙал менән тамамлай. Үҙ тормошон япон филологияһын өйрәнеүгә бағышларға ҡарар итеп, Георгий Лангемак шул уҡ йылда Петроград университетының филология факультетына уҡырға инә.

Университетта уҡыған ваҡытта Петроград, Лермонтов проспекты, 3-сө йорт, 14-се фатирында йәшәй[8].

Беренсе донъя һуғышы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1916 йылдың октябрендә Георгий Лангемак армияға саҡырыла. 1916 йылдың 29 октябрендә Адмиралтейство буйынса Прапорщиктар мәктәбе начальнигына ҡабул итеүҙе һорап үтенес яҙа. 1916 йылдың 9 ноябрендә Адмиралтейство буйынса 306-сы приказ менән 4-се взводҡа ҡабул ителә[9], ә 1916 йылдың 12 декабрендә Император ғали йәнәптәренә тоғролоҡ анты бирә.

1916 йылдың 30 декабрендә отделение командиры вазифаһын башҡарыусы итеп тәғәйенләнә. 1917 йылдың 14 ғинуарында отделение командиры вазифаһына раҫлана һәм строевой унтер-офицер дәрәжәһенә күтәрелә[10]. 1917 йылда беренсе разряд буйынса, дөйөм балдар суммаһы — 138,68 (һәр имтихан өсөн уртаса балл — 10,67 балл булғанда) 153 уҡыусының 16-сыһы булып Прапорщиктар мәктәбен тамамлай[11]. Флот һәм Диңгеҙ ведомствоһы буйынса 1917 йылдың 27 февралендәге 486-сы приказға ярашлы, уны йылына 600 һум эш хаҡы менән Адмиралтейство буйынса прапорщик итеп үрләтелә[10]; 1917 йылдың 21 апрелендә иһә Балтик флоты командующийының 1917 йылдың 21 апрелендәге 143-сө бойороғо нигеҙендә Бөйөк Пётр Диңгеҙ ҡәлғәһенең Приморье фронтына ебәрелә. 1917 йылдың йәйендә армия һәм флот буйынса бойороҡ менән Георгий Лангемак мичман булып китә[8]

Революция һәм Кронштадт ихтилалы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Георгий Лангемак революция ваҡиғаларында ҡатнашмаған, Октябрь революцияһы осоронда Ревелда артиллерия офицерҙары класында уҡыған. 1917 йылдың апрелендә Руссарё утрауында (хәҙер — Финляндия биләмәһе) Бөйөк Пётрҙың диңгеҙ ҡәлғәһе Приморье фронты артиллерияһының кесе офицеры итеп тәғәйенләнә. Немецтар әсирлеккә ала, ләкин Брест килешеүенән һуң төрмәнән сығарыла. 1918 йылдың мартында демобилизациялана һәм Елисаветградҡа ҡайта.

1918 йылдың 16 авгусында Георгий Лангемак И. И. Мечников исемендәге Одесса университеты ректоры исеменә тарих-филология факультеты классик бүлегенең 1-се курсына ҡабул итеү тураһында үтенес яҙа һәм 1918 йылдың 24 авгусында ҡабул ителә. 1918 йылдың көҙгө ярты йыллығына лекцияларға яҙыла, әммә дәрестәргә тотонмай. Ҡайһы бер мәғлүмәттәр буйынса, Гетман Скоропадский армияһында хеҙмәт иткән.

1919 йылдың июнендә уны Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһына саҡыралар һәм, флот офицеры булараҡ (йәғни хәрби белгес), Кронштадт ҡәлғәһе артиллерияһының 4-се дивизионына батарея командиры итеп, артабан 4-се артиллерия дивизионының Тотлебен форты коменданты итеп тәғәйенләйҙәр[12].

1920 йылдың февраленән РКП(б) ағзалығына кандидат, 1920 йылдың июненән Кронштадт ойошмаһы ағзаһы. Йыл ярым дауамында (1919—1921) «Риф» (элекке Александровский батареяһы) һәм Тотлебен форттарында ликбез линияһы буйынса грамота уҡытыусыһы була[13].

Кронштадт ихтилалы ваҡытында Георгий Лангемакты баш күтәреүселәр ҡулға ала һәм атып үлтереүгә хөкөм итә. Ул 1921 йылдың 2 марты — 18 апрелендә һаҡ аҫтында тотола һәм, ихтилал баҫтырылғандан һуң ғына, иреккә сығарыла.

1921 йылдың 15 июненән — артиллерияның 2-се дивизионы командиры, строевой часть начальнигы, 1922 йылдың 13 ғинуарынан Кронштадт ҡәлғәһенең артиллерия начальнигы ярҙамсыһы итеп тәғәйенләнә[8].

Партия хеҙмәткәренең аттестацияһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

ВКП(б) партия хеҙмәткәренең аттестацияһынан:

«…

1. Обладает-ли организационными способностями …. обладает. 2. Обладает-ли агитационно пропагандистскими способностями (как агитатор, лектор и литератор) …. обладает по всем вопросам. 3. Теоретическая подготовка …. хорошая. 4. Были-ли случаи отказа от партработы и не подвергался-ли партийным взысканиям? …. нет. 5. Каков как Начальник-Администратор? …. Хороший. 6. Каковы его отношения к комсоставу и обратно. Пользуется-ли авторитетом среди комсостава? …. Удовлетворительное, пользуется авторитетом. 7. Пользуется-ли авторитетом среди красноармейцев? … среди красноармейцев вращается мало. 8. Как проявлял себя в боях? …. неизвестно. 9. Обладает-ли инициативой, энергичен-ли и твёрд-ли характером? …. Инициатива есть, энергичен, характером твёрд, так как во время кронмятежа в тюрьме и вёл себя как подобает коммунару. 10. Бывают-ли случаи вспыльчивасти, резкости или грубого отношения с подчинёнными? …. Случаи вспыльчивости бывают вследствие молодых лет, остального нет. 11. Какие имеет ещё положительные или отрицательные черты? …. Дисциплинированный. 12. Нуждается-ли в пополнении образования и в какой области? …. Нет. 13. Соответствует-ли занимаемой должности и по каким соображениям? …. Соответствует по выше перечисленным причинам. 14. В какой области работы и на какой должности может быть более рационально использован …. на административно-хозяйственной, специальную: как специалиста-артиллериста. 15. Особые замечания …. Нет. Заключение комиссии: оставить на занимаемой должности…»[8]


Никахы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1922 йылда Георгий Лангемак РКП(б) сафынан сығарыла һәм гражданка Елена Владимировна Камнева менән сиркәүҙә никахҡа инеү сәбәпле партия иҫәбенән алына. Ғаиләлә ике ҡыҙ: Анна (1923—1983) һәм Майя (1925—2007) тыуған. Яҙмыш 1972 йылда вафат булған ҡатыны Елена Владимировнаның ҡәберен Дон монастыры янындағы зыяратта ерләү менән йәнәшә ҡуйырға ҡушты. Лангемактың ҡыҙы Майя Белянина Коньяҡстанда йәшәгән, атаһының исемен реабилитациялау менән шөғөлләнгән. Павлодар өлкәһенә ул «Тыуған ил хыянатсыһының ғаилә ағзаһы» булараҡ һөргөнгә ебәрелгән әсәһе артынан килгән[14].

Кронштадт ҡәлғәһендә хеҙмәт иткән ваҡытта Кронштадт ҡалаһы, Граждандар урамы, 23-сө йорт, 2-се фатир адресы буйынса йәшәй[8].

Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһының хәрби-техник академияһы һәм Газ-динамика лабораторияһы (ГДЛ)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1923 йылда Георгий Лангемак Эшсе-Крәҫтиән Ҡыҙыл Армияһының Хәрби-техник академияһына уҡырға инә (Ленинград ҡалаһы) һәм 1928 йылда уны тамамлай. Уҡыу барышында академияның башҡа тыңлаусылары менән бергә академия уҡытыусыһы С. Ә. Сериков етәкселегендә |Н. И. Тихомиров Лабораторияның заказдарын үтәй (1928 йылдан — Газ-динамик лаборатория).

Академияны тамамлағандан һуң Георгий Лангемак Кара диңгеҙ флоты яр оборонаһы артиллерияһы начальнигы ярҙамсыһы вазифаһына тәғәйенләнә, әммә Н. И. Тихомировтың Ленинград хәрби округы командующийы А. И. Коркуға үтенесе буйынса ул Газодинамик лабораторияла эшләүгә ҡалдырыла һәм 1928 йылдың 15 апрелендә эшкә тотона.

СССР-ҙа тәүге БМ-13-16 (өҫтә) һәм БМ-8-24 реактив артиллерия ҡоролмалары, улар өсөн боеприпастарҙы Г. Э. Лангемак эшләгән
Г. Э. Лангемактың В. П. Глушко менән берлектә яҙған китабы — СССР-ҙағы шыйыҡ һәм ҡаты яғыулыҡлы ракеталар ҡороу тәжрибәһен дөйөмләштереүсе, гражданлыҡ һәм хәрби өлкәләрҙә уларҙы ҡулланыуҙы билдәләүсе беренсе китап. 1935

Газ-динамик лабораторияһында Георгий Лангемак РС-82 миллиметр һәм РС-132 миллиметр реактив снарядтар эшләү менән шөғөлләнде. 1930 йылда Н. И. Тихомирова вафат булғандан һуң Газ-динамик лаборатория начальнигы итеп Б. С. Петропавловский, ә Г. Э. Лангемак — дары ракеталарының 1-се секторы начальнигы итеп тәғәйенләнә.

Газ-динамика лабораторияһында эшләгән ваҡытта Георгий Лангемак Ленинград ҡалаһы, Кирочная урамы, 5-се йорт, 12-се фатир адресы буйынса йәшәгән, телефон 2-51-92[8]

Реактив фәнни-тикшеренеү институты (НИИ-3)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1933 йылда СССР-ҙа ракета техникаһы өлкәһендә бер нисә ғилми коллектив эшләй. Эш мәнфәғәттәре берҙәм ғилми-тикшеренеү базаһын булдырыу талап итә. Белгестәрҙең тәҡдимдәре ҡабул ителә һәм ҡораллы Ҡыҙыл Армия начальнигы М. Н. Тухачевский ҙа хуплай. Һөҙөмтәлә 1933 йылдың 21 сентябрендә Мәскәүҙә Газ- динамик лабораторияла һәм реактив хәрәкәтте өйрәнеү төркөмөндә (МосГИРД") Наркомвоенмор системаһында донъяла тәүге Реактив ғилми-тикшеренеү институты (РНИИ), 1937 йылда — 3-сө ғилми-тикшеренеү институты булдырыла. Газ-динамика лабораторияһы начальнигы И. Т. Клеймёнов институт директоры итеп тәғәйенләнә, уның урынбаҫары — ГИРД башлығы С. П. Королёв[15], 1934 йылдың 11 ғинуарында уның урынына Г. Э. Лангемак тәғәйенләнә[16].

1933 йылдың 21 сентябрендә Газ-динамик лаборатория һәм МосГИРД нигеҙендә Реактив ғилми-тикшеренеү институты ойошторолғандан һуң, Г. Э. Лангемак Рәсәй ғилми-тикшеренеү институтының (РНИИ) Ленинград бүлексәһе начальнигы итеп тәғәйенләнә. 1934 йылдың ғинуарында Мәскәүгә күскәндән һуң Г. Э. Лангемак Ауыр сәнәғәт хәрби комиссариатының (НКТП) Реактив Ғилми-тикшеренеү институты (1937 йылдан алып Оборона сәнәғәте халыҡ комиссариатының (НКОП) 3-сө Ғилми-тикшеренеү институты директорының ғилми бүлек буйынса урынбаҫары (баш инженеры) вазифаһына тәғәйенләнә. Ул был вазифала 1937 йылдың ноябренә тиклем эшләй. 1935 йылдың сентябрендә Лангемакка «1-се ранг хәрби инженеры» персональ хәрби званиеһы бирелә.

Институтта эшләү осоронда Георгий Лангемак, артабан "Катюша» реактив миномётына нигеҙ итеп алынған РС-82 миллиметр һәм РС-132 миллиметр реактив снарядтарҙы етештереүҙе ғәмәлдә тамамлай тиерлек. 1933 йылда Газ-динамика лабораторияһында Б. С. Петропавловский, Г. Э. Лангемак һәм В. А. Артемьев конструкцияһындағы төтөнһөҙ дарыла төрлө калибрлы ракета снарядтарҙың туғыҙ төрөнөң ерҙән, диңгеҙ судноларынан һәм самолёттарҙан рәсми полигон һынауҙары үткәрелә.

Был осорҙа Г. Э. Лангемак, К. Э. Циолковский менән хатлашҡанда, ракеталарҙы хәрби маҡсатта ҡулланмау, уларҙы космонавтикала файҙаланыу мөмкинлеге тураһында фекер йөрөтә. «Космонавтика» термины рус теленә тап Г. Э. Лангемакты индергән[2].

1937 йылда Лангемака һәм Оборона сәнәғәте халыҡ комиссариатының (НКОП) 3-сө ғилми-тикшеренеү институты директоры И. Т. Клеймёновты яңы ҡорал төрҙәрен эшләгән өсөн хөкүмәт наградаларына тәҡдим итәләр. 1937 йылда институт буйынса приказ менән ул уңышлы реактив снарядтарҙы һынауҙары өсөн премия ала.

Институтта эшләгән ваҡытта Мәскәү ҡалаһы, Дон урамы, 42 йорттоң 19-сы фатирында йәшәгән.[8]

Ҡулға алыныуы һәм атып үлтерелеүе[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1937 йылда Тухачевскийҙың «тарфдаштары» булараҡ Реактив ғилми-тикшеренеү институты «таҙартыуға» (сталин репрессияһы) дусар ителә. Институт етәкселеге ҡулға алына[17]. 1937 йылдың 2 ноябрендә Г. Э. Лангемакты (А 810-сы ордер) Мәскәү ҡалаһы Эске эштәр Халыҡ Комиссариаты органдары, элек Эске эштәр Халыҡ Комиссариатында булған мәғлүмәттәр нигеҙендә (Федераль именлек хеҙмәте архивындағы Р3284-се (14654) һанлы тәфтиш эше), немец шпионы булараҡ ҡулға ала. 1937 йылдың 31 декабрендә билдәләнгән ғәйепләү һығымтаһы 1937 йылдың 15 декабрендә үткән берҙән-бер һорау алыу протоколына (беренсе экземплярының датаһы юҡ) нигеҙләнә. Ул институттан алынған материалдар нигеҙендә, ҡулға алынғандан һуң Лангемак урынын биләгән А. Г. Костиковтың әүҙем ҡатнашлығында, төҙөлгән.

Г. Э. Лангемактың тәфтишсеһе Эске эштәр Халыҡ Комиссариатының 28 йәшлек кесе лейтенанты Шестаков Михаил Николаевич була. [18] (в дальнейшем также вёл дело С. П. Королёва), коллега лейтенанта НКВД Соломона Эммануиловича Луховицкого[19] (артабан С. П. Королёв эшен дә алып барған), (И. Т. Клеймёновтың эшен алып барған) Эске эштәр ХК лейтенанты Соломон Эммануилович Луховицкийҙың хеҙмәттәше. Шестаковҡа Лангемак, үҙен ғәйепле тип таныуҙан баш тартыуы арҡаһында, ныҡ «мәшәҡәттәр» тыуҙыра. Ҡулға алыныуының ун икенсе көнөнә генә, 1937 йылдың 14 ноябрендә, Лангемак Н. И. Ежовҡа ғаризаһына ҡул ҡуя.

«Үҙемдең бер кемгә лә зыян килтермәүемдән баш тартырға һәм тәфтиш идаралығына үҙемдең контрреволюцион эшмәкәрлегем хаҡында күрһәтмә бирергә хәл иттем»

«кәрәкмәгән ғәйебемде танымауҙан баш тартырға һәм тәфтиш идаралығына үҙемдең контрреволюцион эшмәкәрлегем хаҡында күрһәтмә бирергә хәл иттем»

һәм ғилми-тикшеренеү институты директоры И. Т. Клеймёновты (Лангемак менән бер үк ваҡытта ҡулға алына һәм шулай уҡ атыла) һәм инженерҙар С. П. Королёвты, В. П. Глушконы һәм Ю. А. ПобедоносцевтыӨҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы өсөн </ref> ябыу тамғаһы юҡ[20].

Лангемак 1938 йылдың 3 ғинуарында НКВД Дәүләт именлеге Мәскәү ҡала идаралығының 8-се бүлеге начальнигы В. Е. Цесарский тәҡдим иткән 163 кешенән торған «Мәскәү-үҙәк» исемлегендә «беренсе категория» (атыу) буйынса 73-сө һан менән теркәлгән. Атыуҙы хуплап ҡултамға ҡуйған: «эйе» — Жданов, Молотов, Каганович, Ворошилов[21].

1937 йылдың 2 ноябрендә ҡулға алынғандан һуң "эше"ндә урын алған Г. Э. Лангемактың фотоһы

«Беренсе категория» тигәне ВКП (б) Үҙәк Комитеты ағзаларының был кешеләрҙе атыуға ҡаршы булмауын аңлатҡан. Артабан репрессияланыусыларҙың эштәрен СССР Юғары Судының Хәрби Коллегияһы ҡарай, ултырыш ғәҙәттә 10 минут дауам итә, шунан Хәрби Коллегия ағзалары икенсе бүлмәгә сығып шул уҡ көндө үтәлергә тейешле хөкөм ҡарары (ғәҙәттә, атыу) сығарған. Юғары судтың Хәрби коллегияһы «беренсе категория» буйынса исемлектәрҙә күрһәтелгән ғәйепләнеүселәрҙең, бер ниндәй рәсми ялыуҙарҙы ҡабул итмәйенсә, 80-90%-на хөкөм ҡарары сығарған[17].

1938 йылдың 11 ғинуарында СССР Юғары судының күсмә сессияһы ябыҡ суд ултырышында армия хәрби юрисы В. В. Ульрих һәм ике ағза: дивизия хәрби юрисы И. Т. Голяков һәм 1-се ранг хәрби юрисы А. Г. Суслин составында Георгий Эрихович Лангемактың эше ҡарала.

РСФСР Енәйәт кодексының 58-7, 58-8 һәм 58-11 статьяларында ҡаралған енәйәттәрҙә, «ҡоралландырыуҙа яңы өлгөләрҙе булдырмау өлкәһендә зыян килтергән» һәм "Советҡа ҡаршы террор ойошмаһы"нда ҡатнашҡан өсөн, Георгий Эрихович Лангемакты, бөтә шәхси мөлкәтен тартып алып, атыуға хөкөм ителә. Шул уҡ көндө хөкөм ҡарары үтәлә. Георгий Лангемак исемлек буйынса 28-се булып атып үлтерелә (В. В. Ульрихтың 1938 йылдың 11 ғинуарындағы 00514/1 һанлы НКВД Именлек хеҙмәте Мәскәү ҡала идаралығы В. М. Блохин исеменә хаты һәм коменданттың 1938 йылдың 11 ғинуарында төҙөгән акты)[8].

Реабилитация[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

СССР Юғары Судының 1955 йылдың 19 ноябрендәге Билдәләмәһенә ярашлы (1955 йылдың 21 ноябре, № 4н-011852/55), СССР Юғары Судының юстиция полковнигы Лебедков һәм ағзалары: юстиция подполковниктары Романов һәм Шалагинов рәйеслегендәге Хәрби коллегияһы үҙенең ултырышында: «1938 йылдың 11 ғинуарында Георгий Эрихович Лангемакка ҡарата асылған РСФСР Енәйәти-процессуаль кодексының 4-се статьяһы 5-се пункты буйынса ғәйепләүҙәрҙе, яңы асылған сәбәптәр арҡаһында бөтөрөргә, енәйәти составы булмағанлыҡтан, эште енәйәти хөкөм тәртибендә туҡтатырға…» Г. Э. Лангемак тулыһынса аҡлана.

1995 йылда М. Б. Миндлин етәкселегендәге сәйәси репрессия ҡорбандарының иҫтәлеген мәңгеләштереү буйынса комиссия[22] Г. Э. Лангемакты — Дон крематорийы янындағы 1-се «талап ителмәгән мәйеттәр» ҡәберлеге зыяратының 220-се ҡәбере — Г. Э. Лангемак ҡәбере табыла.

Георгий Эрихович Лангемактың исеме 1991 йылда ғына рәсми танылыу алды. СССР Президенты М. С. Горбачёвтың 1991 йылдың 21 июнендәге Указы менән И. Т. Клеймёновҡа, Г. Э. Лангемакҡа, В. Н. Лужинға, Б. С. Петропавловскийға, Б. М. Слонимерға һәм Н. И. Тихомировҡа үлгәндән һуң Социалистик Хеҙмәт Геройы исеме бирелә[23].

Память[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1970 йылда Халыҡ-ара астрономия союзы Георгий Лангемактың исемен Айҙың кире яғындағы кратерға бирә.

2016 йылдың ноябрендә, Украинала ойошторолған декоммунизация буйынса саралар сиктәрендә, сығышы менән Старобельск ҡалаһында тыуған Георгий Лангемактың исеме Роза Люксембург урамына бирелде.[24]

Хеҙмәттәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • «Оперённые снаряды, тяговые ракеты», «Проектирование реактивных снарядов и тяговых ракет», вып. 1 — Л., 1934
  • Г. Э. Лангемак, В. П. Глушко. Ракеты, их устройство и применение. — М., Л.: ОНТИ, Гл. ред. авиационной лит., 1935. — 118 с.
  • Патенты и заявки на изобретения (более 40), в том числе (в период с 13 апреля 1930 по 28 мая 1933) поданные совместно с В. А. Артемьевым (1), Б. С. Петропавловским (8), В. И. Дудаковым (1) и Я. С. Рудиным (1).
  • Langemak, G. E. and Glushko, V. P. «The Missile, Its Device and Use», 1935.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. ↑ Мелуа А. И. Лангемак Георгий Эрихович. Энциклопедия «Космонавтика» (2006). Дата обращения: 6 сентябрь 2015. Архивировано 8 ғинуар 2013 года. 2013 йыл 8 ғинуар архивланған.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Эдуард Вилль. Георгий Лангемак - отец «Катюши». Информационное агентство Московской области «Мособлинформ». Архивировано 21 апрель 2007 года. 2007 йыл 21 апрель архивланған.[неавторитетный источник?]
  3. ↑ Свидетельство № 5870 от 20.02.1916 / ГАОО Ф. 45. Оп. 5. Ед. хр. 7394. Л. 4.
  4. ↑ «Формулярный список о службе учителя немецкого языка Елизаветградской гимназии Статского Советника Эриха Лангемака от 06.06.1905.» Копия. / ГАОО. Ф. 45. Оп. 4. Ед. хр. 151. ЛЛ. 21, 21об., 22, 22 об., 23, 23 об., 24.
  5. ↑ «Формулярный список о службе учителя немецкого языка Елизаветградской гимназии Статского Советника Эриха Лангемака от 06.06.1905.» Копия. / ГАОО. Ф. 45. Оп. 4. Ед. хр. 151. ЛЛ. 21, 21об., 22, 22 об., 23, 23 об., 24.
  6. ↑ Голованов Я. К. Лжеотец «Катюши» 2009 йыл 4 май архивланған. Огонёк № 50 1988 год
  7. ↑ Кондуитный лист ученика Елисаветградской классической гимназии Лангемака Георгия / ГАКО (г. Кировоград). Ф. 59. Оп. 1. Ед. хр. 26. Лл. 13, 13 об, 14.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 8,7 Лангемак Георгий Эрихович Автор Александр Глушко. На основании документов из архивов ЦГАВМФ, ФСБ, Самарского филиала РГАНТД и личного архива А. В. Глушко.
  9. ↑ Список обучающихся Школы прапорщиков по Адмиралтейству от 27.02.1917 / РГА МВФ. Ф. 438. Оп. 1. Ед. хр. 2. Лл. 280, 281, 282, 283, 284.
  10. ↑ 10,0 10,1 Полный послужной список прапорщика по Адмиралтейству Георгия Эриховича Лангемак. Составлен 22.02.1917 / РГА МВФ. Ф. 438. Оп. 1. Ед. хр. 4. Лл. 1, 1 об., 2 об.
  11. ↑ Список по старшинству баллов обучающихся Школы прапорщиков по Адмиралтейству, прослушавших полный курс / РГА МВФ. Ф. 438. Оп. 1. Ед. хр. 2. Лл. 237, 237 об., 238, 238 об., 239.
  12. ↑ Форт «Тотлебен» (Санкт-Петербург). Викимапия. Дата обращения: 11 апрель 2016.
  13. ↑ Форт «Риф» (Санкт-Петербург). Викимапия. Дата обращения: 11 апрель 2016.
  14. ↑ Гульнур Мукажанова. Майя Лангемак: И каждый день кого-то забирали…  . Архивировано из оригинала 30 сентябрь 2007 года. 2007 йыл 30 сентябрь архивланған.
  15. ↑ 11.01.1934 г. должность заместителя ликвидирована, а взамен введена должность главного инженера.
  16. ↑ На заре советского ракетостроения. В. С. Соколов
  17. ↑ 17,0 17,1 Константин Томилин, Институт истории естествознания и техники им. С. И. Вавилова РАН. Нашу космонавтику спасло чудо. Сталин, Молотов, Каганович и Ворошилов санкционировали убийство Королёва. Известия Науки (12 апрель 2002). Дата обращения: 11 апрель 2016. Архивировано 24 ғинуар 2004 года.
  18. ↑ Шестаков, Михаил Николаевич. Кадровый состав органов государственной безопасности СССР. 1935−1939. Дата обращения: 1 июнь 2019.
  19. ↑ Луховицкий, Соломон Эммануилович. Кадровый состав органов государственной безопасности СССР. 1935−1939. Дата обращения: 1 июнь 2019.
  20. ↑ Александр Глушко. Лангемак Георгий Эрихович. Хронос. Дата обращения: 11 апрель 2016.
  21. ↑ К. А. Томилин. Лангемак Георгий Эрихович. Социальная история отечественной науки. Дата обращения: 11 апрель 2016. Архивировано из оригинала 5 март 2016 года. 2016 йыл 5 март архивланған.
  22. ↑ Вечер, посвященный 100-летию Михаила Борисовича Миндлина
  23. ↑ О присвоении звания Героя Социалистического Труда создателям отечественного реактивного оружия
  24. ↑ В Старобельске переименовали 40 улиц, кварталов и переулков

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Лангемак_Георгий_Эрихович&oldid=1184197» битенән алынған