Лех Валенса: өлгөләр араһындағы айырма
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
|||
1 юл: | 1 юл: | ||
{{Ук}} |
|||
'''Лех Валенса''' ({{lang-pl|Lech Wałęsa}}, {{IPA|[ˈlɛx vaˈwɛ̃sa]}}; 1943 йылдың 27 сентябрендә/һарысайында [[Польша]]ның [[Тлухово гминаһы]] [[Попово (Тлухово гминаһы)|Попово]] ҡасабаһында тыуған) |
'''Лех Валенса''' ({{lang-pl|Lech Wałęsa}}, {{IPA|[ˈlɛx vaˈwɛ̃sa]}}; 1943 йылдың 27 сентябрендә/һарысайында [[Польша]]ның [[Тлухово гминаһы]] [[Попово (Тлухово гминаһы)|Попово]] ҡасабаһында тыуған) — [[Польша|поляк]] дәүләт һәм сәйәси эшмәкәре, кеше хоҡуҡтарын әүҙем яҡлаусы активист, «Теләктәшлек» ({{lang-pl|Solidarność}}) профсоюз ойошмаһы етәксеһе, 1990—1995 йылдарҙа Польша Президенты, 1983 йылғы [[Тыныслыҡ өсөн Нобель Премияһы]] Лауреаты, һөнәре буйынса электрик. |
||
== Биографияһы == |
== Биографияһы == |
||
13 юл: | 14 юл: | ||
=== «Теләктәшлек» === |
=== «Теләктәшлек» === |
||
[[Файл:Strajk sierpniowy w Stoczni Gdańskiej im. Lenina 22.jpg|thumb|Забастовка комитеты рәйесе Лех Валенса 1980 йылдың авгусында [[Гданьская судоверфь|Гданьск судоверфендә]].]] |
[[Файл:Strajk sierpniowy w Stoczni Gdańskiej im. Lenina 22.jpg|thumb|Забастовка комитеты рәйесе Лех Валенса 1980 йылдың авгусында [[Гданьская судоверфь|Гданьск судоверфендә]].]] |
||
Әүҙем профсоюз эшмәкәрлеге өсөн Валенсаны эштән сығарыу менән рәттән 1980 һәм 1981 йылдарҙа аҙыҡ-түлектең етешмәүе һәм хаҡтарҙың арта барыуы забастовкаларға килтерә, йәмғиәттең төрлө ҡатламдарында «Теләктәшлек» киң хуплау таба һәм хөкүмәттең бер нисә ташлама яһауына, шул иҫәптән эшселәргә профсоюздарҙы ирекле рәүештә ойоштороу хоҡуғын биреүгә килтерә. Августа Валенса [[Межзаводской забастовочный комитет (Польша)|Завод-ара забастовка комитетына]] етәкселек итә һәм [[Мечислав Ягельский|вице-премьер Ягельский]] менән |
Әүҙем профсоюз эшмәкәрлеге өсөн Валенсаны эштән сығарыу менән рәттән 1980 һәм 1981 йылдарҙа аҙыҡ-түлектең етешмәүе һәм хаҡтарҙың арта барыуы забастовкаларға килтерә, йәмғиәттең төрлө ҡатламдарында «Теләктәшлек» киң хуплау таба һәм хөкүмәттең бер нисә ташлама яһауына, шул иҫәптән эшселәргә профсоюздарҙы ирекле рәүештә ойоштороу хоҡуғын биреүгә килтерә. Августа Валенса [[Межзаводской забастовочный комитет (Польша)|Завод-ара забастовка комитетына]] етәкселек итә һәм [[Мечислав Ягельский|вице-премьер Ягельский]] менән [[Гданьск килешеүе]]нә ҡул ҡуя. |
||
1981 йылдың 13 декабренә ҡарай төндә Польша Халыҡ Республикаһының Министрҙар Советы рәйесе, Польша Республикаһы Партия Ойошмаһы Үҙәк Комитетының Беренсе секретары, генерал [[Ярузельский, Войцех|Войцех Ярузельский]] [[Военное положение в Польше (1981—1983)|хәрби хәл]] индерә һәм «Теләктәшлекте» закондар тыш тип иғлан итә. Хәрби хәл индерелеүҙең тәүге көндәрендә үк Валенса менән бергә 3 меңдән ашыу активисты тотоп ябалар һәм сит илгә сығарыу үҙәктәренә ебәрәләр. 1982 йылдың 14 ноябрендә Валенса тотолған активистарҙың күбеһе менән бергә иреккә сығарыла. |
1981 йылдың 13 декабренә ҡарай төндә Польша Халыҡ Республикаһының Министрҙар Советы рәйесе, Польша Республикаһы Партия Ойошмаһы Үҙәк Комитетының Беренсе секретары, генерал [[Ярузельский, Войцех|Войцех Ярузельский]] [[Военное положение в Польше (1981—1983)|хәрби хәл]] индерә һәм «Теләктәшлекте» закондар тыш тип иғлан итә. Хәрби хәл индерелеүҙең тәүге көндәрендә үк Валенса менән бергә 3 меңдән ашыу активисты тотоп ябалар һәм сит илгә сығарыу үҙәктәренә ебәрәләр. 1982 йылдың 14 ноябрендә Валенса тотолған активистарҙың күбеһе менән бергә иреккә сығарыла. |
||
1983 йылда Нобель Тыныслыҡ премияһын, миҙал ала, |
1983 йылда Нобель Тыныслыҡ премияһын, миҙал ала, миҙалын [[Ченстохов]]тағы [[Ясна Гура]] монастыренә тапшыра<ref>[https://www.nytimes.com/1983/12/13/world/walesa-takes-nobel-medal-to-polish-shrine.html Walesa Takes Nobel Medal To Polish Shrine — The New York Times<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> |
||
1986 йылдың 30 сентябрендә Валенса рәйеслегендә «Теләктәшлектең» Ваҡытлы советы булдырыла. Төбәк профсоюз үҙәктәрен ҡайтанан тергеҙеү башлана. Властар формаль рәүештә «Теләктәшлекте» легелләштереүгә рөхсәт бирмәй, ләкин дөйөм алғанда ҡаршылыҡтар ҙа тыуҙырмай. 1987 йылдың 25 октябрендә активистар төркөмө «Теләктәшлектең» Милли башҡарма комитетын ойоштора. Уға Валенса етәкселек итә. Был структура оппозицияның властар менән һөйләшеүҙәр алып барыуға әҙер булған өлөшөн бергә туплай. Ул ваҡытта күп кенә активистар «[[Борющаяся Солидарность|Көрәшеүсе Теләктәшлек]]» яҡлы була һәм режим менән бер ниндәй компромиссһыҙ көрәшеү өсөн сығыш яһай. |
1986 йылдың 30 сентябрендә Валенса рәйеслегендә «Теләктәшлектең» Ваҡытлы советы булдырыла. Төбәк профсоюз үҙәктәрен ҡайтанан тергеҙеү башлана. Властар формаль рәүештә «Теләктәшлекте» легелләштереүгә рөхсәт бирмәй, ләкин дөйөм алғанда ҡаршылыҡтар ҙа тыуҙырмай. 1987 йылдың 25 октябрендә активистар төркөмө «Теләктәшлектең» Милли башҡарма комитетын ойоштора. Уға Валенса етәкселек итә. Был структура оппозицияның властар менән һөйләшеүҙәр алып барыуға әҙер булған өлөшөн бергә туплай. Ул ваҡытта күп кенә активистар «[[Борющаяся Солидарность|Көрәшеүсе Теләктәшлек]]» яҡлы була һәм режим менән бер ниндәй компромиссһыҙ көрәшеү өсөн сығыш яһай. |
||
[[Забастовочное движение в Польше 1988 года|1988 йылдың яҙы-йәйендәге күләмле забастовка хәрәкәте]] һөҙөмтәһендә Польша етәкселеге «Теләктәшлек» менән килешеүҙәргә табан курс алырға мәжбүр була. 1988 йылдың 25 авгусында эске эштәр министры [[Кищак, Чеслав|Чеслав Кищак]] Польша епископаты вәкиле аббат [[Оршулик, Алоизий|Алоизий Оршулик]] алдында Валенса менән осраша. 1988 ([[Магдаленкала әңгәмәләр]]) |
[[Забастовочное движение в Польше 1988 года|1988 йылдың яҙы-йәйендәге күләмле забастовка хәрәкәте]] һөҙөмтәһендә Польша етәкселеге «Теләктәшлек» менән килешеүҙәргә табан курс алырға мәжбүр була. 1988 йылдың 25 авгусында эске эштәр министры [[Кищак, Чеслав|Чеслав Кищак]] Польша епископаты вәкиле аббат [[Оршулик, Алоизий|Алоизий Оршулик]] алдында Валенса менән осраша. 1988 ([[Магдаленкала әңгәмәләр]]) һәм 1989 ([[Круглый стол (Польша)|Түңәрәк өҫтәл]]) йылдарҙа хөкүмәт менән һөйләшеүҙәрҙә Валенса төп ролде уйнай. Был һөйләшеүҙәрҙең һөҙөмтәһе — «Теләктәшлекте» легалләштереү һәм 1989 йылдың июнендә [[Парламентские выборы в Польше (1989)|ярымирекле парламент һайлауҙарын]] үткәреү, уларҙа «Теләктәшлек» Сенаттағы 100 урындың 99-ын яулай. |
||
Тауыш биреү йомғаҡтары буйынса коммунистар власты тулыһынса юғалтмаһа ла (президент булып Ярузельский ҡала, көс министрлыҡтары Польша Республикаһы Партия Ойошмаһы ҡулында ҡала), уларға оппозицияға властың байтаҡ өлөшөн бирергә тура килә, йәмғиәт һайлауҙарҙы режимдың еңелеүе тип ҡабул итә. 1989 йылдың 7 авгусында Валенса «Теләктәшлектең» хөкүмәткә етәкселекте үҙ ҡулдарына алырға әҙер булыуы тураһында белдерә. Валенсаның Берләшкән крәҫтиән һәм Демократик партияларҙың (күп йылдар буйы коммунистик режим яҡлылар) етәкселеге менән һөйләшеүҙәр алып барыуы килеп тыуған хәлдә уларҙың «Теләктәшлекте» хупларға мәжбүр булыуына килтерә. 7 сентябрҙә Польшала беренсе тапҡыр власҡа «Теләктәшлек» вәкиле Валенсаның кәңәшсеһе [[Мазовецкий, Тадеуш|Тадеуш Мазовецкий]] етәкселекгендәге коммунистик булмаған хөкүмәт килә. |
Тауыш биреү йомғаҡтары буйынса коммунистар власты тулыһынса юғалтмаһа ла (президент булып Ярузельский ҡала, көс министрлыҡтары Польша Республикаһы Партия Ойошмаһы ҡулында ҡала), уларға оппозицияға властың байтаҡ өлөшөн бирергә тура килә, йәмғиәт һайлауҙарҙы режимдың еңелеүе тип ҡабул итә. 1989 йылдың 7 авгусында Валенса «Теләктәшлектең» хөкүмәткә етәкселекте үҙ ҡулдарына алырға әҙер булыуы тураһында белдерә. Валенсаның Берләшкән крәҫтиән һәм Демократик партияларҙың (күп йылдар буйы коммунистик режим яҡлылар) етәкселеге менән һөйләшеүҙәр алып барыуы килеп тыуған хәлдә уларҙың «Теләктәшлекте» хупларға мәжбүр булыуына килтерә. 7 сентябрҙә Польшала беренсе тапҡыр власҡа «Теләктәшлек» вәкиле Валенсаның кәңәшсеһе [[Мазовецкий, Тадеуш|Тадеуш Мазовецкий]] етәкселекгендәге коммунистик булмаған хөкүмәт килә. |
||
39 юл: | 40 юл: | ||
== Әйтелгән фекерҙәре == |
== Әйтелгән фекерҙәре == |
||
Лех Валенсаның ҡайһы бер тапҡыр һүҙҙәре халыҡ араһында киң ҡулланыла, һәм улар йыйылма рәүештә «[[валенсизм |
Лех Валенсаның ҡайһы бер тапҡыр һүҙҙәре халыҡ араһында киң ҡулланыла, һәм улар йыйылма рәүештә «[[валенсизм]]дар» тип йөрөтөлә. |
||
* [[2013 йыл]]дың [[1 март]]ында TVN 24 телеканалына биргән интервьюһында Лех Валенса, [[гомосексуальность|гомосексуалдар]] парламентта башҡа депутаттарҙан айырым, хатта стена артында ултырырға тейеш, тип белдерә. Был һүҙҙәре өсөн уны Сеймдың ҡайһы бер депутатттары тәнҡитләй<ref>[http://www.vesti.ru/doc.html?id=1047266&cid=520 Вести. Ru: Экс-президент Польши Лех Валенса решил отгородиться от геев стеной]</ref><ref>[http://lenta.ru/news/2013/03/04/walesa/ Lenta.ru: Мир: Общество: Валенсу решили засудить за гомофобию]</ref>. |
* [[2013 йыл]]дың [[1 март]]ында TVN 24 телеканалына биргән интервьюһында Лех Валенса, [[гомосексуальность|гомосексуалдар]] парламентта башҡа депутаттарҙан айырым, хатта стена артында ултырырға тейеш, тип белдерә. Был һүҙҙәре өсөн уны Сеймдың ҡайһы бер депутатттары тәнҡитләй<ref>[http://www.vesti.ru/doc.html?id=1047266&cid=520 Вести. Ru: Экс-президент Польши Лех Валенса решил отгородиться от геев стеной]</ref><ref>[http://lenta.ru/news/2013/03/04/walesa/ Lenta.ru: Мир: Общество: Валенсу решили засудить за гомофобию]</ref>. |
||
* 2014 йылдың 4 майында BBC-ға биргән интервьюһында түбәндәгеләрҙе әйтә: |
* 2014 йылдың 4 майында BBC-ға биргән интервьюһында түбәндәгеләрҙе әйтә: |
||
50 юл: | 51 юл: | ||
== Сәнғәттә == |
== Сәнғәттә == |
||
[[Файл:Prezydent Lech Wałęsa.jpg|thumb|Леха Валенсаның 2013 йылда президенттың юбилейына ҡарата эшләнгән скульптур портреты. Авторы |
[[Файл:Prezydent Lech Wałęsa.jpg|thumb|Леха Валенсаның 2013 йылда президенттың юбилейына ҡарата эшләнгән скульптур портреты. Авторы — скульптор [[Ершов, Геннадий Алексеевич|Геннадий Ершов]]]] |
||
[[2013 год в кино|2013 йылда]] режиссёр [[Вайда, Анджей|Анджей Вайданың]] «[[Валенса (фильм)|Валенса. Өмөттән тыуған кеше]]» фильмы сыға, унда Лех Валенсаның сәйәси карьераһы һәм шәхси тормошо тураһында һөйләнелә. Валенсаның ролен [[Венцкевич, Роберт|Роберт Венцкевич]] башҡара. |
[[2013 год в кино|2013 йылда]] режиссёр [[Вайда, Анджей|Анджей Вайданың]] «[[Валенса (фильм)|Валенса. Өмөттән тыуған кеше]]» фильмы сыға, унда Лех Валенсаның сәйәси карьераһы һәм шәхси тормошо тураһында һөйләнелә. Валенсаның ролен [[Венцкевич, Роберт|Роберт Венцкевич]] башҡара. |
||
[[ |
[[Гражданская оборона (группа)|Граждандар оборонаһы]] төркөмөнөң «Новая патриотическая» йырында ла уның исеме ьелгә алына. |
||
== Наградалары һәм премиялары == |
== Наградалары һәм премиялары == |
15:27, 25 апрель 2021 өлгөһө
Лех Валенса | |
пол. Lech Wałęsa | |
Зат | ир-ат[1][2][3] |
---|---|
Гражданлыҡ | Польша[4] |
Тыуған көнө | 29 сентябрь 1943[5][6][7][…] (80 йәш) |
Тыуған урыны | Попово[d], Өсөнсө рейх[5] |
Хәләл ефете | Данута Валенса[d] |
Балалары | Ярослав Валенса[d] |
Туған тел | поляк теле |
Һөнәр төрө | сәйәсмән, электромонтёр, профсоюз эшмәкәре, диссидент, политический активист, активист, антикоммунист |
Биләгән вазифаһы | Президент Республики Польша[d] |
Сәйәси фирҡә ағзаһы | Избирательная Акция Солидарность[d] |
Участвовал в выборах | Президентские выборы в Польше[d] |
Ойошма ағзаһы | Солидарность[d] һәм Q11756664? |
Сәйәси идеология | Демократия һәм антикоммунизм[d] |
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре | |
Йөҙ ҡылдары | моржовые усы[d] |
Лех Валенса Викимилектә |
Лех Валенса (пол. Lech Wałęsa, [ˈlɛx vaˈwɛ̃sa]; 1943 йылдың 27 сентябрендә/һарысайында Польшаның Тлухово гминаһы Попово ҡасабаһында тыуған) — поляк дәүләт һәм сәйәси эшмәкәре, кеше хоҡуҡтарын әүҙем яҡлаусы активист, «Теләктәшлек» (пол. Solidarność) профсоюз ойошмаһы етәксеһе, 1990—1995 йылдарҙа Польша Президенты, 1983 йылғы Тыныслыҡ өсөн Нобель Премияһы Лауреаты, һөнәре буйынса электрик.
Биографияһы
Атаһы
1943 йылдың 29 сентябрендә Попово ауылында балта оҫтаһы ғаиләһендә тыуа, аннексированного нацистской Германией Помор воеводаһы территорияһында тыуа. Атаһы Болеслав Валенса немец оккупацион ғәскәрҙәре тарафынан тотоп алына һәм Лех тыуғансы уҡ холоҡ төҙәтеү-хеҙмәт лагерына оҙатыла. Һуғыш бөтөүгә бер ни тиклем ваҡыт ҡалғас (1945 йылдың апрель башында) Болеслав ҡаты сирле килеш йортона ҡайта һәм 1945 йылдың 16 июнендә вафат була.
Был мәҡәләнең өлөшө әлегә яҙылмаған. |
Белем алыуы һәм хеҙмәт эшмәкәрлеге
1961 йылда профессиональ училищены тамамлай. 1961 йылдан 1965 йылға тиклем автомеханик булып эшләй, 1967 йылдың июленән Гданьск судоверфендә электрик булып эшләй. 1980 йылда Көнсығыш Европала беренсе булып ирекле, дәүләт контролендә булмаған — Теләктәшлек профсоюзын ойоштора.
«Теләктәшлек»
Әүҙем профсоюз эшмәкәрлеге өсөн Валенсаны эштән сығарыу менән рәттән 1980 һәм 1981 йылдарҙа аҙыҡ-түлектең етешмәүе һәм хаҡтарҙың арта барыуы забастовкаларға килтерә, йәмғиәттең төрлө ҡатламдарында «Теләктәшлек» киң хуплау таба һәм хөкүмәттең бер нисә ташлама яһауына, шул иҫәптән эшселәргә профсоюздарҙы ирекле рәүештә ойоштороу хоҡуғын биреүгә килтерә. Августа Валенса Завод-ара забастовка комитетына етәкселек итә һәм вице-премьер Ягельский менән Гданьск килешеүенә ҡул ҡуя.
1981 йылдың 13 декабренә ҡарай төндә Польша Халыҡ Республикаһының Министрҙар Советы рәйесе, Польша Республикаһы Партия Ойошмаһы Үҙәк Комитетының Беренсе секретары, генерал Войцех Ярузельский хәрби хәл индерә һәм «Теләктәшлекте» закондар тыш тип иғлан итә. Хәрби хәл индерелеүҙең тәүге көндәрендә үк Валенса менән бергә 3 меңдән ашыу активисты тотоп ябалар һәм сит илгә сығарыу үҙәктәренә ебәрәләр. 1982 йылдың 14 ноябрендә Валенса тотолған активистарҙың күбеһе менән бергә иреккә сығарыла.
1983 йылда Нобель Тыныслыҡ премияһын, миҙал ала, миҙалын Ченстоховтағы Ясна Гура монастыренә тапшыра[8]
1986 йылдың 30 сентябрендә Валенса рәйеслегендә «Теләктәшлектең» Ваҡытлы советы булдырыла. Төбәк профсоюз үҙәктәрен ҡайтанан тергеҙеү башлана. Властар формаль рәүештә «Теләктәшлекте» легелләштереүгә рөхсәт бирмәй, ләкин дөйөм алғанда ҡаршылыҡтар ҙа тыуҙырмай. 1987 йылдың 25 октябрендә активистар төркөмө «Теләктәшлектең» Милли башҡарма комитетын ойоштора. Уға Валенса етәкселек итә. Был структура оппозицияның властар менән һөйләшеүҙәр алып барыуға әҙер булған өлөшөн бергә туплай. Ул ваҡытта күп кенә активистар «Көрәшеүсе Теләктәшлек» яҡлы була һәм режим менән бер ниндәй компромиссһыҙ көрәшеү өсөн сығыш яһай.
1988 йылдың яҙы-йәйендәге күләмле забастовка хәрәкәте һөҙөмтәһендә Польша етәкселеге «Теләктәшлек» менән килешеүҙәргә табан курс алырға мәжбүр була. 1988 йылдың 25 авгусында эске эштәр министры Чеслав Кищак Польша епископаты вәкиле аббат Алоизий Оршулик алдында Валенса менән осраша. 1988 (Магдаленкала әңгәмәләр) һәм 1989 (Түңәрәк өҫтәл) йылдарҙа хөкүмәт менән һөйләшеүҙәрҙә Валенса төп ролде уйнай. Был һөйләшеүҙәрҙең һөҙөмтәһе — «Теләктәшлекте» легалләштереү һәм 1989 йылдың июнендә ярымирекле парламент һайлауҙарын үткәреү, уларҙа «Теләктәшлек» Сенаттағы 100 урындың 99-ын яулай.
Тауыш биреү йомғаҡтары буйынса коммунистар власты тулыһынса юғалтмаһа ла (президент булып Ярузельский ҡала, көс министрлыҡтары Польша Республикаһы Партия Ойошмаһы ҡулында ҡала), уларға оппозицияға властың байтаҡ өлөшөн бирергә тура килә, йәмғиәт һайлауҙарҙы режимдың еңелеүе тип ҡабул итә. 1989 йылдың 7 авгусында Валенса «Теләктәшлектең» хөкүмәткә етәкселекте үҙ ҡулдарына алырға әҙер булыуы тураһында белдерә. Валенсаның Берләшкән крәҫтиән һәм Демократик партияларҙың (күп йылдар буйы коммунистик режим яҡлылар) етәкселеге менән һөйләшеүҙәр алып барыуы килеп тыуған хәлдә уларҙың «Теләктәшлекте» хупларға мәжбүр булыуына килтерә. 7 сентябрҙә Польшала беренсе тапҡыр власҡа «Теләктәшлек» вәкиле Валенсаның кәңәшсеһе Тадеуш Мазовецкий етәкселекгендәге коммунистик булмаған хөкүмәт килә.
Президентлыҡ
1990 йылдың президент һайлауҙарында Валенса ышаныслы еңеү яулай, икенсе турҙа Польша президенты итеп һайлана (74,25 % тауыш менән). Уның алдына сәйәси тотороҡһоҙлоҡтоң һәм Польшаның ирекле баҙар иҡтисадына күсеүенең ғәйәт ауыр проблемалары килеп баҫа.
1995 йылда Валенса һайлауҙарҙа Александр Квасьневскийҙан еңелә. Беренсе турҙа ул, 33,1 процент йыйып, икенсе урынға сыға, ә икенсе турҙа, 48,3 процент йыйып, еңелә.
Президентлыҡтан һуң
2000 йылғы президент һайлауҙарында Валенса 1,4 % тауыш йыя.
2006 йылдың 29 сентябрендә Лех Валенса сәйәсәткә кире ҡайтырға һәм яңы партия ойошторорға йыйыныуы тураһында иғлан итә. Ул түбәндәгене белдерә: «Ҡасандыр Польшаның бойондороҡһоҙлоғо өсөн көрәшкән кешеләр әлеге ваҡытта илдә барған хәл менән килешмәй. Беҙ Качиньский, Леппер йәки Гертых кеүектәр өсөн көрәшмәнек».
Ғаиләһе
Ҡатыны Данута менән 8 бала — 4 ул һәм 4 ҡыҙ тәрбиәләй. 2017 йылдың 9 ғинуарында Валенсаның өсөнсө улы 43 йәшлек Пшемыслав үҙенең Гданскиҙағы фатирында үлгән килеш табыла[9].
Әйтелгән фекерҙәре
Лех Валенсаның ҡайһы бер тапҡыр һүҙҙәре халыҡ араһында киң ҡулланыла, һәм улар йыйылма рәүештә «валенсизмдар» тип йөрөтөлә.
- 2013 йылдың 1 мартында TVN 24 телеканалына биргән интервьюһында Лех Валенса, гомосексуалдар парламентта башҡа депутаттарҙан айырым, хатта стена артында ултырырға тейеш, тип белдерә. Был һүҙҙәре өсөн уны Сеймдың ҡайһы бер депутатттары тәнҡитләй[10][11].
- 2014 йылдың 4 майында BBC-ға биргән интервьюһында түбәндәгеләрҙе әйтә:
Йәш сағымда, һин лидер булаһың һәм коммунизмды еңәһең, тип әйтһәләр, мин һис кенә лә ышанмаҫ инем. … Бына шуға күрә лә мин Галактикалағы иң бәхетле кеше.
Оригинал текст (инг.)If somebody had told me [when I was younger] that I would be the leader to bring down communism... I never would have believed them. That is why I am the happiest man in the whole galaxy
Сәнғәттә
2013 йылда режиссёр Анджей Вайданың «Валенса. Өмөттән тыуған кеше» фильмы сыға, унда Лех Валенсаның сәйәси карьераһы һәм шәхси тормошо тураһында һөйләнелә. Валенсаның ролен Роберт Венцкевич башҡара.
Граждандар оборонаһы төркөмөнөң «Новая патриотическая» йырында ла уның исеме ьелгә алына.
Наградалары һәм премиялары
Польша наградалары
Польша Президенты булараҡ түбәндәге наградалар кавалеры:
Сит дәүләттәр наградалары
- 1983 — эшселәр хоҡуҡтарын яҡлауҙағы эшмәкәрлеге өсөнНобель Тыныслыҡ премияһы.
- 1989 — 1 класлы Франсиско Миранда Ордены
- 1991 — Большой крест ордена Бани (Великобритания)
- 1991 — Большой крест ордена Почётного легиона — (Франция)
- 1991 — Большой крест ордена За заслуги перед Итальянской Республикой — (Италия)
- 1993 — Орден Серафимов — (Швеция)
- 1993 — Орден Слона — (Дания)
- 1993 — Большой крест ордена Белой розы — (Финляндия)
- 1994 — Большой крест ордена Заслуг (Венгрия)[12]
- 1994 — Большая цепь ордена Инфанта дона Энрике — (Португалия)[13]
- 1995 — Большой крест ордена святого Олафа — (Норвегия)
- 1999 — Медаль Свободы «National Endowment for Democracy» — (Вашингтон, США)[12]
- 1999 — Международная премия Свободы — (Мемфис, США)[12]
- 1999 — Орден Белого льва — (Чехия)
- 2001 — Большой крест с золотой звездой ордена Христофора Колумба — (Доминиканская Республика)[12]
- 2005 — Орден князя Ярослава Мудрого II ст. (Украина, 31 августа 2005 года)[14]
- 2006 — Большой крест ордена Креста земли Марии — (Эстония)[15]
- 2011 год — Большой крест ордена Витаутаса Великого (Литва, 10 июня 2011 года)[16]
- Большой крест ордена Нидерландского льва — (Нидерланды)
- Большой крест ордена Леопольда I — (Бельгия)
- Орден Пия IX — (Ватикан)
- Особая степень ордена «За заслуги перед Федеративной Республикой Германия»
- Орден Заслуг — (Чили)
- Большой крест ордена Южного креста — (Бразилия)
- Медаль Независимости (Турция)[12]
- Большой крест ордена Сантьяго и меча — (Португалия)
- Медаль ЮНЕСКО — (ООН)
- Орден Восточной Республики Уругвай
- Кавалер Большой ленты Хашимитского и Королевского Ордена Жемчужины (Султанат Сулу, Филиппины)
Исемен мәңгеләштереү
2004 йылда Гданьск аэропортына Лех Валенса исеме бирелә.
Иҫкәрмәләр
- ↑ Record #109834327 // VIAF (билдәһеҙ) — [Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
- ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118628704 // Общий нормативный контроль (GND) (нем.) — 2012—2016.
- ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
- ↑ LIBRIS — 2018.
- ↑ 5,0 5,1 http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1983/walesa-facts.html
- ↑ Lech Wałęsa // SNAC (ингл.) — 2010.
- ↑ Lech Wałęsa // Discogs (ингл.) — 2000.
- ↑ Walesa Takes Nobel Medal To Polish Shrine — The New York Times
- ↑ Сын Леха Валенсы найден мертвым
- ↑ Вести. Ru: Экс-президент Польши Лех Валенса решил отгородиться от геев стеной
- ↑ Lenta.ru: Мир: Общество: Валенсу решили засудить за гомофобию
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Odznaczenia Lecha Wałęsy
- ↑ Cidadãos Estrangeiros Agraciados com Ordens Portuguesas . presidencia.pt. Дата обращения: 7 июнь 2011. Архивировано 9 февраль 2012 года. (порт.)
- ↑ Указ Президента України № 1218/2005 від 31 серпня 2005 року «Про нагородження Л. Валенси орденом князя Ярослава Мудрого» (укр.)
- ↑ Vabariigi President(недоступная ссылка)Ҡалып:Ref-ee
- ↑ Декрет Президента Литвы от 10 июня 2011 года № 1K-734 (Информация на официальном сайте Президента Литвы Архивная копия от 16 сентябрь 2009 на Wayback Machine) (лит.)
Алдан килеүсе: Войцех Ярузельский |
Президент Польши 23 декабря 1990 — 23 декабря 1995 |
Һуңынан килеүсе: Александр Квасьневский |
Ҡалып:Президенты Польши Ҡалып:Нобелевская премия мира 1976—2000 Ҡалып:Человек года (по версии журнала Тайм) 1976-2000 Ҡалып:Награждённые Филадельфийской медалью Свободы
- Википедия:Cite web (заменить webcitation-архив: deadlink no)
- 29 сентябрҙә тыуғандар
- 1943 йылда тыуғандар
- Нобель тыныслыҡ премияһы лауреаттары
- Почётлы легион Оло Тәре ордены кавалерҙары
- Мунса орденының Ҙур тәреһе Рыцарҙары
- I дәрәжә Аҡ арыҫлан ордены (ЧССР) кавалерҙары
- Президент Азатлыҡ миҙалы менән наградланыусылар
- Польша Яңырыуы орденының Ҙур тәреһе кавалерҙары
- Польша Республикаһы алдындағы хеҙмәттәре өсөн орденының ҙур тәреһе кавалерҙары
- Бөйөк Витаутас Ҙур тәре ордены кавалерҙары
- Пий IX ордены кавалерҙары
- Фил ордены кавалерҙары
- Будапештың почётлы граждандары
- «ГФР алдындағы ҡаҙаныштар өсөн» орденының махсус дәрәжәле Ҙур тәреһе кавалерҙары
- «Италия Республикаһы алдындағы ҡаҙаныштары өсөн» ордены Ҙур тәре кавалерҙары
- Кандидаты в президенты Польши (1995)
- Кандидаты в президенты Польши (2000)
- Лауреаты Нобелевской премии мира
- Лауреаты Нобелевской премии из Польши
- Правозащитники Польши
- Президенты Польши
- Профсоюзные деятели Польши
- Председатели профсоюза «Солидарность»
- Диссиденты Польши
- Электрики
- Почётные доктора Гданьского университета
- Почётные граждане Белостока
- Почётные граждане Будапешта
- Почётные граждане Варшавы
- Почётные граждане Вроцлава
- Почётные граждане Гданьска
- Почётные граждане Гдыни
- Почётные граждане Радома
- Почётные граждане Сопота
- Общественные деятели Польши
- Пришедшие к власти в 1990 году