Тәңкә ҡанатлылар: өлгөләр араһындағы айырма
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
30 юл: | 30 юл: | ||
'''Тәңкә ҡанатлылар''', йәки '''күбәләктәр''', ''көйәләр'' ({{btname|Lepidóptera|[[Linnaeus]], [[1758]]}} от {{lang-grc|λεπίς}}, [[Эйәлек килеш|эйәлек килеш]] {{lang-grc2|λεπίδος}} — тәңкә һәм {{lang-grc2|πτερόν}} — ҡанат) — [[бөжәктәр|бөжәктәр]] [[отряды]], айырып торған үҙенсәлектәренән — алғы һәм артҡы [[Бөжәк ҡанаттары|ҡанаттарында]] ҡуйы [[хитин]] "тәңкәләр"(яҫмаҡ төктәр)) булыуы. Күпселек төрҙәренә һура торған томшоҡтар хас. Ҡанаттарының рәүеше һәм ҙурлығы төрлөсә: 2 мм-ҙан<ref |
'''Тәңкә ҡанатлылар''', йәки '''күбәләктәр''', ''көйәләр'' ({{btname|Lepidóptera|[[Linnaeus]], [[1758]]}} от {{lang-grc|λεπίς}}, [[Эйәлек килеш|эйәлек килеш]] {{lang-grc2|λεπίδος}} — тәңкә һәм {{lang-grc2|πτερόν}} — ҡанат) — [[бөжәктәр|бөжәктәр]] [[Отряд (биология)|отряды]], айырып торған үҙенсәлектәренән — алғы һәм артҡы [[Бөжәк ҡанаттары|ҡанаттарында]] ҡуйы [[хитин]] "тәңкәләр"(яҫмаҡ төктәр)) булыуы. Күпселек төрҙәренә һура торған томшоҡтар хас. Ҡанаттарының рәүеше һәм ҙурлығы төрлөсә: 2 мм-ҙан<ref>Каабак Л. Бабочки-чемпионы // Наука и жизнь : жукрнал. — Москва, 2002. — В. 1. — № 7.</ref> 30 см-ға тиклем<ref>Каабак Л. Бабочки-чемпионы // Наука и жизнь : жукрнал. — Москва, 2002. — В. 1. — № 7.</ref>. |
||
[[Тулы әүерелеү|Тулы әүерелеү]] осоронда ошондай стадиялар:[[Күкәй|күкәй]], [[ҡарышлауыҡ|ҡарышлауыҡ]], [[ҡурсаҡ|ҡурсаҡ]] һәм [[имаго]]. Ҡарышлауыҡ селәүсен һынлыраҡ, ҡорһағында ҡыҫҡа тәпәйҙәр, ҡаты башлы, ауыҙы кимереүгә яраҡлашҡан, ебәк сығара торған парлы [[биҙе]] була, уның бүлентеләре һауала ебәккә әүерелә<ref name="Герасимов">{{книга|автор=Герасимов А. М.|часть=|заглавие=Гусеницы|оригинал=|ссылка=|ответственный=|издание=2-е|место=Москва, Ленинград|издательство=Издательство академии наук|год =1952|том=1|страницы=|страниц=|серия=Фауна СССР|isbn=|тираж=}}</ref>. |
[[Тулы әүерелеү|Тулы әүерелеү]] осоронда ошондай стадиялар: [[Күкәй|күкәй]], [[ҡарышлауыҡ|ҡарышлауыҡ]], [[ҡурсаҡ|ҡурсаҡ]] һәм [[имаго]]. Ҡарышлауыҡ селәүсен һынлыраҡ, ҡорһағында ҡыҫҡа тәпәйҙәр, ҡаты башлы, ауыҙы кимереүгә яраҡлашҡан, ебәк сығара торған парлы [[биҙе]] була, уның бүлентеләре һауала ебәккә әүерелә<ref name="Герасимов">{{книга|автор=Герасимов А. М.|часть=|заглавие=Гусеницы|оригинал=|ссылка=|ответственный=|издание=2-е|место=Москва, Ленинград|издательство=Издательство академии наук|год =1952|том=1|страницы=|страниц=|серия=Фауна СССР|isbn=|тираж=}}</ref>. |
||
Тәңкә ҡанатлыларҙың һөлдәләре [[Юр осоро|юр осоро]]нан осрай, хәҙерге заманда [[Бөжәктәр|бөжәктәр]] [[Биологик төр|төрҙәре]] араһында иң киң таралғандар — [[отряд]]та 157 000 [[Биологик төр|төрҙән]] артығыраҡ<ref |
Тәңкә ҡанатлыларҙың һөлдәләре [[Юр осоро|юр осоро]]нан осрай, хәҙерге заманда [[Бөжәктәр|бөжәктәр]] [[Биологик төр|төрҙәре]] араһында иң киң таралғандар — [[Отряд (биология)|отряд]]та 157 000 [[Биологик төр|төрҙән]] артығыраҡ<ref> Van Nieukerken, Erik J., Lauri Kaila, Ian J. Kitching, Niels P. Kristensen et all Order Lepidoptera Linnaeus, 1758. (англ.) // In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness. — Zootaxa. — Magnolia Press, 2011. — Т. 3148. — С. 212–221. — ISSN 1175-5326</ref>. [[Антарктида|Антарктиданан]] башҡа [[континент]]тарҙа осрай. |
||
[[Энтомология|Энтомология]] тәңкә ҡанатлыларҙы өйрәнгән фән '''[[Лепидоптерология|лепидоптерология]]''' тип атала. |
[[Энтомология|Энтомология]] тәңкә ҡанатлыларҙы өйрәнгән фән '''[[Лепидоптерология|лепидоптерология]]''' тип атала. |
||
== Һылтанмалар == |
|||
* {{cite web|url=http://www.lepidoptera.pl|title=Бабочки Европы|archiveurl=http://www.webcitation.org/6CRxdyS3q|archivedate=2012-11-26}} {{ref-en}} {{ref-de}} {{ref-pl}} {{ref-ru}} |
|||
* {{cite web|url=http://jugan2.narod.ru/index.html|title=Галерея лепидоптерологов России и сопредельных стран|archiveurl=http://www.webcitation.org/6CRxee9uK|archivedate=2012-11-26}} {{ref-ru}} |
|||
== Иҫкәрмәләр == |
|||
<references/> |
|||
[[en:Lepidoptera]] |
13:04, 13 ғинуар 2013 өлгөһө
- "Күбәләк" бите бында йүнәтелә.
Тәңкә ҡанатлылар | |||||||||||||||||||||||||||||||
Фотоколлаж «Бабочки мира» | |||||||||||||||||||||||||||||||
Фәнни классификация | |||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
арауыҡтағы ранг
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Халыҡ-ара фәнни исеме | |||||||||||||||||||||||||||||||
Подотряды | |||||||||||||||||||||||||||||||
Геохронология
| |||||||||||||||||||||||||||||||
|
Тәңкә ҡанатлылар, йәки күбәләктәр, көйәләр (Lepidóptera Linnaeus, 1758 от бор. грек. λεπίς, эйәлек килеш λεπίδος — тәңкә һәм πτερόν — ҡанат) — бөжәктәр отряды, айырып торған үҙенсәлектәренән — алғы һәм артҡы ҡанаттарында ҡуйы хитин "тәңкәләр"(яҫмаҡ төктәр)) булыуы. Күпселек төрҙәренә һура торған томшоҡтар хас. Ҡанаттарының рәүеше һәм ҙурлығы төрлөсә: 2 мм-ҙан[1] 30 см-ға тиклем[2].
Тулы әүерелеү осоронда ошондай стадиялар: күкәй, ҡарышлауыҡ, ҡурсаҡ һәм имаго. Ҡарышлауыҡ селәүсен һынлыраҡ, ҡорһағында ҡыҫҡа тәпәйҙәр, ҡаты башлы, ауыҙы кимереүгә яраҡлашҡан, ебәк сығара торған парлы биҙе була, уның бүлентеләре һауала ебәккә әүерелә[3].
Тәңкә ҡанатлыларҙың һөлдәләре юр осоронан осрай, хәҙерге заманда бөжәктәр төрҙәре араһында иң киң таралғандар — отрядта 157 000 төрҙән артығыраҡ[4]. Антарктиданан башҡа континенттарҙа осрай.
Энтомология тәңкә ҡанатлыларҙы өйрәнгән фән лепидоптерология тип атала.
Һылтанмалар
- Бабочки Европы . Архивировано 26 ноябрь 2012 года. (инг.) (нем.) (пол.) (рус.)
- Галерея лепидоптерологов России и сопредельных стран . Архивировано 26 ноябрь 2012 года. (рус.)
Иҫкәрмәләр
- ↑ Каабак Л. Бабочки-чемпионы // Наука и жизнь : жукрнал. — Москва, 2002. — В. 1. — № 7.
- ↑ Каабак Л. Бабочки-чемпионы // Наука и жизнь : жукрнал. — Москва, 2002. — В. 1. — № 7.
- ↑ Герасимов А. М. Гусеницы. — 2-е. — Москва, Ленинград: Издательство академии наук, 1952. — Т. 1. — (Фауна СССР).
- ↑ Van Nieukerken, Erik J., Lauri Kaila, Ian J. Kitching, Niels P. Kristensen et all Order Lepidoptera Linnaeus, 1758. (англ.) // In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness. — Zootaxa. — Magnolia Press, 2011. — Т. 3148. — С. 212–221. — ISSN 1175-5326