Нахичеван Автономиялы Республикаһы: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
текст
19 юл: 19 юл:
|подпись к карте =
|подпись к карте =
|На карте2 =
|На карте2 =
|Язык/Языки = [[Әзербайжан теле|Әзербайжан]]
|Язык = [[Әзербайжан теле|Әзербайжан]]
|Основано/Основана = [[Нахичеван АССР-ы]]
|Основано/Основана = [[Нахичеван АССР-ы]]
[[9 ноябрь]], [[1924]]
[[9 ноябрь]], [[1924]]
69 юл: 69 юл:
}}
}}


'''Нахичеван Автономиялы респу́бликаһы''' ({{lang-az|Naxçıvan Muxtar Respublikası}}) — Әзербайжан конституцияһы һәм үҙ конституцияһына ярашлы [[Әзербайжан|Әзербайжан Республикаһы]] составында автоном дәүләт, [[Әзербайжан|Әзербайжан Республикаһы]] [[эксклав]]ы.
'''Нахичеван Автономиялы Республикаһы''' - (ҡитға исеме) лағы дәүләт.

Территорияһы — 5,6 мең км². Халҡы — 400 000 кеше (2009), 99,1 % [[әзербайжандар]]<ref>[http://www.nakhchivan.az/portal-ru/index-ru.htm Naxçivan Muxtar Respublİkasi | rəsmi portal ].</ref><ref>[http://www.azstat.org/region/az/001.shtml The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan<!-- Заголовок добавлен ботом -->].</ref>. Башҡалаһы — [[Нахичевань]] ҡалаһы.

== Атамаһы ==
Нахичевань [[топоним]] упоминается в [[Клавдий Птолемей]] [[География (Птолемей)|Географияһында]] "Наксуана" ({{lang-el|Ναξουὰνα}}, {{lang-en|Naxuana}}) исеме менән телгә алына<ref>{{книга |автор = Flavius Josephus, William Whiston, Paul L. Maier. |заглавие = The new complete works of Josephus |издание = Revised and expanded edition |издательство = Kregel Academic |год = 1999 |pages = 56 |allpages = 1143 |isbn = 0825429242, ISBN 978-0-8254-2924-8 }}<blockquote>It is called in Ptolemy Naxuana,..</blockquote></ref>.

[[Фасмер, Макс|М. Фасмер]] аңлатыуынса '''Нахичева́нь''' топонимы [[әрмән теле]]ндәге «Νaχič» шәхси исеменән һәм "avan" — "тораҡ, ауыл" һүҙенән килеп сыҡҡан. <ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/vasmer/35622/нахичевань ''Фасмер Макс''. Этимологический словарь русского языка. — С-П. «Терра», 1996. — Т.3, Стр. 50]</ref> (һуңыраҡ төрки трансформация — '''Нахичеван''' йәки '''Нахчыван''' (дж → ч).
1990 йылдарҙа рус телле әзербайжан сығанаҡтары һәм Геодези һәм картография буйынса федераль агентлыҡ (Роскартография) '''Нахчыва́н''' типонимын ҡуллана башлай. Башҡа сығанаҡтарҙа совет осорондағы '''Нахичева́нь''' топонимы ҡулланыла.

== География ==
Кавказ тауының көньяҡ-көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан<ref name="БСЭ"/>. 75% тирәһе биләмәләр 1000 метр бейеклектә урынлашҡан. Төньяғында Даралагезский һырта, көнсығышында [[Зангезур һырты]] урынлашҡан. Республиканың иң бейек нөктәһе − [[Капыджик]] түбәһе, 3904 м<ref name="БСЭ"/>.
Көньяҡ-көнбайыш өлөшө [[Аракс]] йылғаһы буйлап 600—1000 м бейеклектә ята.
Ғинуарҙың уртаса температураһы тигеҙлектә −3 °С һәм тауҙарҙа −14 °С-ҡа тиклем. Июльдә +28 һәм +25 °С (тау түбәләрендә +5 °С). Уртаса яуым-төшөм тигеҙлектә 200 мм һәм тауҙарҙа 600 мм.



== Иҫкәрмәләр ==
== Иҫкәрмәләр ==

08:40, 19 сентябрь 2013 өлгөһө

'{{{Башҡортса исеме}}}
'
{{{Эйәлек килеш}}} гербы
[[{{{Эйәлек килеш}}} флагы|Флаг]] {{{Герб урынына}}}
[[{{{Эйәлек килеш}}} гимны|Государственный гимн {{{Эйәлек килеш}}}]]


Баш ҡала Нахчиван
Территория
• Бөтәһе

5363 км²
Валюта
Интернет-домен .az

Нахичеван Автономиялы респу́бликаһы (әзерб. Naxçıvan Muxtar Respublikası) — Әзербайжан конституцияһы һәм үҙ конституцияһына ярашлы Әзербайжан Республикаһы составында автоном дәүләт, Әзербайжан Республикаһы эксклавы.

Территорияһы — 5,6 мең км². Халҡы — 400 000 кеше (2009), 99,1 % әзербайжандар[1][2]. Башҡалаһы — Нахичевань ҡалаһы.

Атамаһы

Нахичевань топоним упоминается в Клавдий Птолемей Географияһында "Наксуана" (грек. Ναξουὰνα, ингл. Naxuana) исеме менән телгә алына[3].

М. Фасмер аңлатыуынса Нахичева́нь топонимы әрмән телендәге «Νaχič» шәхси исеменән һәм "avan" — "тораҡ, ауыл" һүҙенән килеп сыҡҡан. [4] (һуңыраҡ төрки трансформация — Нахичеван йәки Нахчыван (дж → ч). 1990 йылдарҙа рус телле әзербайжан сығанаҡтары һәм Геодези һәм картография буйынса федераль агентлыҡ (Роскартография) Нахчыва́н типонимын ҡуллана башлай. Башҡа сығанаҡтарҙа совет осорондағы Нахичева́нь топонимы ҡулланыла.

География

Кавказ тауының көньяҡ-көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан[5]. 75% тирәһе биләмәләр 1000 метр бейеклектә урынлашҡан. Төньяғында Даралагезский һырта, көнсығышында Зангезур һырты урынлашҡан. Республиканың иң бейек нөктәһе − Капыджик түбәһе, 3904 м[5]. Көньяҡ-көнбайыш өлөшө Аракс йылғаһы буйлап 600—1000 м бейеклектә ята. Ғинуарҙың уртаса температураһы тигеҙлектә −3 °С һәм тауҙарҙа −14 °С-ҡа тиклем. Июльдә +28 һәм +25 °С (тау түбәләрендә +5 °С). Уртаса яуым-төшөм тигеҙлектә 200 мм һәм тауҙарҙа 600 мм.


Иҫкәрмәләр

  1. Naxçivan Muxtar Respublİkasi | rəsmi portal .
  2. The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan.
  3. Flavius Josephus, William Whiston, Paul L. Maier. The new complete works of Josephus. — Revised and expanded edition. — Kregel Academic, 1999. — P. 56. — 1143 p. — ISBN 0825429242, ISBN 978-0-8254-2924-8.

    It is called in Ptolemy Naxuana,..

  4. Фасмер Макс. Этимологический словарь русского языка. — С-П. «Терра», 1996. — Т.3, Стр. 50
  5. 5,0 5,1 Өҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы дөрөҫ түгел; БСЭ төшөрмәләре өсөн текст юҡ

Һылтанмалар