Архипелаг: өлгөләр араһындағы айырма

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән

Һыҙылған

08:30, 11 октябрь 2010 өлгөһө

Архипела́г ((бор. грек. Αρχιπέλαγος: Αρχι "тәү, баш" + πέλαγος "дингеҙ") — бер-береһенә яҡын урынлашҡан һәм ғәҙәттә барлыҡҡа килеүҙәре (ҡитғасал, вулкансал, кораллсал) бер үк булған һәм оҡшаш геологик төҙөлөшкә эйә булған дингеҙ утрауҙары төркөмө.

Архипелаг төрҙәре

Архипелагтар дингеҙҙә айырым йәки ҙур ҡоро ер массивы янында урынлаша ала. Мәҫәлән, Шотландия өлкән утрауы тирә-яғында 700-ҙән ашыу утрауҙар урынлашҡан. Архипелагтар йыш ҡына вулкан әүҙемлегенән барлыҡҡа килә, әммә уларға башҡа геологик процестар, әйтеп үткәндә эрозия, төпрә ултырыу һәм ер ҡалҡыуҙың ҡағылышы ла ихтимал.

Архипелагтарҙа урынлашҡан илдәрҙең донъяла иң ҙур бише — Индонезия, Япония, Филлипиндар, Яңы Зеландия һәм Бөйөк Британия. Утрауҙары иң күп һанлы булған архипелаг — Финлфндияның Архипелаг дингеҙе.

Билдәле архипелагтар

@@ 5 юл: / 5 юл: @@
 [[Image:Iles kerguelen2.png|мини|Кергелен архипелагы — бер эре утрау менән бик күп ваҡ утрауҙар]]
 [[Image:Novaya Zemlya.ru.svg|мини|Яңы Ер архипелагы — ике эре утрау менән бер нисә ваҡ утрауҙар]]
-<!--
 ==Архипелаг төрҙәре==
+Архипелагтар дингеҙҙә айырым йәки ҙур ҡоро ер массивы янында урынлаша ала. Мәҫәлән, [[Шотландия]] өлкән утрауы тирә-яғында 700-ҙән ашыу утрауҙар урынлашҡан. Архипелагтар йыш ҡына вулкан әүҙемлегенән барлыҡҡа килә, әммә уларға башҡа геологик процестар, әйтеп үткәндә эрозия, төпрә ултырыу һәм ер ҡалҡыуҙың ҡағылышы ла ихтимал.
-Archipelagos can be found isolated in bodies of water; or a large [[land mass]] may neighbour them. For example, [[Scotland]] has more than 700 islands surrounding its mainland. Archipelagos are often [[volcano|volcanic]], forming along [[island arc]]s generated by subduction zones or [[Hotspot (geology)|hotspots]], but there are many other processes involved in their construction, including [[erosion]], [[Deposition (sediment)|deposition]] and [[land elevation]].
+Архипелагтарҙа урынлашҡан илдәрҙең донъяла иң ҙур бише — [[Индонезия]], [[Япония]], [[Филлипиндар]], [[Яңы Зеландия]] һәм [[Бөйөк Британия]].
-The five largest modern countries that are mainly archipelagos are [[Indonesia]], [[Japan]], the [[Philippines]], [[New Zealand]] and the [[United Kingdom]]. The largest archipelagic state in the world, by size, is Indonesia.<ref>{{cite web | title=Indonesia | publisher=Central Intelligence Agency | work=The World Factbook | date=2008-12-04 | url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/id.html | accessdate=2008-12-07}}</ref> The archipelago with the most islands is the [[Archipelago Sea]] in [[Finland]].
+Утрауҙары иң күп һанлы булған архипелаг — [[Финлфндия]]ның [[Архипелаг дингеҙе]].
--->
-== Этимология ==
-«Архипелаг» һүҙе грек ''arche'' — баш һәм ''pelages'' — дингеҙ һүҙҙәренән барлыҡҡа сыҡҡан. ('''Αρχιπέλαγος''') тип башта [[Грек архипелагы]] ғына аталған.
 == Билдәле архипелагтар ==