Айырығойроҡтар: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) "{{Таксон | name = Айырығойроҡтар | regnum = Хайуандар | image file = Forficula auri…" исемле яңы бит булдырылған |
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
| 15 юл: | 15 юл: | ||
}} |
}} |
||
'''Айырығойроҡтар''' йәки '''асағойроҡтар'''({{lang-la|Dermaptera}}) — үҫеше әүрелеүҙәрһеҙ бөжәктәр отряды; ер йөҙөнөң бөтә өлөшөндә йәшәй, йорттарҙа йыш осрай торған, айыры (аслы) ҡойроҡло, ҡара йәки ҡара-көрән төҫтәге бөжәк <ref>Терминологический словарь по зоологии. Русско-башкирский и башкирско-русский (Т. Г. Баишев, 1952)</ref>. |
'''Айырығойроҡтар''' йәки '''асағойроҡтар''' ({{lang-la|Dermaptera}}, {{lang-ru|Кожистокрылые}}) — үҫеше әүрелеүҙәрһеҙ бөжәктәр отряды; ер йөҙөнөң бөтә өлөшөндә йәшәй, йорттарҙа йыш осрай торған, айыры (аслы) ҡойроҡло, ҡара йәки ҡара-көрән төҫтәге бөжәк <ref>Терминологический словарь по зоологии. Русско-башкирский и башкирско-русский (Т. Г. Баишев, 1952)</ref>. |
||
2008 йылдың февраленә торошло 1967 төрө иҫәпләнә<ref>{{книга|автор = Robert G. Foottit, Peter H. Adler|часть = |заглавие = Insect Biodiversity: science and society |ссылка = |ответственный = |издание = |место = |издательство = Blackwell Publishing Ltd |год = 2009 |том = |pages=31 |allpages=642 |серия = |isbn = 978-1-4051-5142-9 |тираж = }}</ref>), шул иҫәптән 49 төрө юҡҡа сыҡҡан (Zhang, 2013)<ref name="Zhang2013">{{статья| автор = Zhang, Z.-Q. | заглавие = «Phylum Athropoda». — In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) «Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013)».| ссылка = http://www.mapress.com/zootaxa/2013/f/zt03703p026.pdf| язык = en| ответственный = Zhang, Z.-Q. (Chief Editor & Founder)| издание = [[Zootaxa]]| место = Auckland| издательство = Magnolia Press| год = 2013 | volume = 3703 | номер =1|pages = 17–26| isbn = 978-1-77557-248-0 (paperback) ISBN 978-1-77557-249-7 (online edition)| issn = 1175-5326}}</ref>. |
2008 йылдың февраленә торошло 1967 төрө иҫәпләнә<ref>{{книга|автор = Robert G. Foottit, Peter H. Adler|часть = |заглавие = Insect Biodiversity: science and society |ссылка = |ответственный = |издание = |место = |издательство = Blackwell Publishing Ltd |год = 2009 |том = |pages=31 |allpages=642 |серия = |isbn = 978-1-4051-5142-9 |тираж = }}</ref>), шул иҫәптән 49 төрө юҡҡа сыҡҡан (Zhang, 2013)<ref name="Zhang2013">{{статья| автор = Zhang, Z.-Q. | заглавие = «Phylum Athropoda». — In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) «Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013)».| ссылка = http://www.mapress.com/zootaxa/2013/f/zt03703p026.pdf| язык = en| ответственный = Zhang, Z.-Q. (Chief Editor & Founder)| издание = [[Zootaxa]]| место = Auckland| издательство = Magnolia Press| год = 2013 | volume = 3703 | номер =1|pages = 17–26| isbn = 978-1-77557-248-0 (paperback) ISBN 978-1-77557-249-7 (online edition)| issn = 1175-5326}}</ref>. |
||
05:17, 19 февраль 2015 өлгөһө
| Айырығойроҡтар | |||||||||||||||||||||||||||||
 Асағойроҡ | |||||||||||||||||||||||||||||
| Фәнни классификация | |||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
арауыҡтағы ранг
| |||||||||||||||||||||||||||||
| Халыҡ-ара фәнни исеме | |||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
Айырығойроҡтар йәки асағойроҡтар (лат. Dermaptera, рус. Кожистокрылые) — үҫеше әүрелеүҙәрһеҙ бөжәктәр отряды; ер йөҙөнөң бөтә өлөшөндә йәшәй, йорттарҙа йыш осрай торған, айыры (аслы) ҡойроҡло, ҡара йәки ҡара-көрән төҫтәге бөжәк [1].
2008 йылдың февраленә торошло 1967 төрө иҫәпләнә[2]), шул иҫәптән 49 төрө юҡҡа сыҡҡан (Zhang, 2013)[3]. Киң таралған бөжәктәр. Ҙүрлығы төрлөсә, 4 мм-ҙан 78 мм-ға тиклем булыуы мөмкин. Тәненең осонда үҫентеләр бар. Шуның өсөн уларҙы асалы ҡойроҡ тип йөрөтәләр. Был үҫентәләр һаҡланыу һәм һөжүм итеү фукнцияһын башҡара.
Был бөжәктәр йәшерен тормош алып баралар. Көндөҙ таштар аҫтына, ағас ҡайырына һәм башҡа урындарғ йәшенәләр. Төнөн актив булалар. Үҫемлек, бәшмәк, ылымыҡтар һәм бөжәктәр менән туҡланалар. Йыш ҡына үҫемлек япраҡтарын, сәскәләрен, өлгөрөп етмәгән емештәрен ашап зыян килтерәләр.
Яҙын һәм көҙөн ер аҫтындағы юлдарға өйөмләп йомортҡа һалалар. Инә зат йомортҡалар ергәһендә һаҡлап ҡыш сыға. Үҫеше еүрелеүҙәрһеҙ. Үрсеү ваҡытында бигерәк тә әүҙем осалар.
Галерея
-
Асағойроҡтоң йәшәү циклы -
Йомортҡа һалыусы инә зат ояла -
Инә зат йәш үрсемдәр менән
Әҙәбиәт
- Бей-Биенко Г. Я. Насекомые Айырығойроҡтар, М. — Л., 1936. 240 с. (Фауна СССР, № 5).
- Стороженко С. Ю. 1984. Обзор уховерток (Dermaptera) Дальнего Востока СССР // Систематика насекомых Дальнего Востока. — Владивосток. С. 3-7.
Һылтанмалар
- ↑ Терминологический словарь по зоологии. Русско-башкирский и башкирско-русский (Т. Г. Баишев, 1952)
- ↑ Robert G. Foottit, Peter H. Adler. Insect Biodiversity: science and society. — Blackwell Publishing Ltd, 2009. — P. 31. — 642 p. — ISBN 978-1-4051-5142-9.
- ↑ Zhang, Z.-Q. «Phylum Athropoda». — In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) «Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013)». (инг.) // Zootaxa / Zhang, Z.-Q. (Chief Editor & Founder). — Auckland: Magnolia Press, 2013. — Vol. 3703. — № 1. — P. 17–26. — ISBN 978-1-77557-248-0 (paperback) ISBN 978-1-77557-249-7 (online edition). — ISSN 1175-5326.