Йомағолов Харис Йомағол улы: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
категория
2 юл: 2 юл:
| имя = Йомағолов Харис Йомағол улы
| имя = Йомағолов Харис Йомағол улы
| оригинал имени =
| оригинал имени =
| изображение = Umagulov.jpg
| изображение = <!-- Umagulov.jpg -->
| ширина =
| ширина =
| должность = Башревком председателе, Башобком РКП(б) беренсе секретаре, Башҡорт милли партияһы председателе
| должность = Башревком председателе, Башобком РКП(б) беренсе секретаре, Башҡорт милли партияһы председателе
| флаг = Бәләкәй_Башҡортостан_флагы.png
| флаг = Бәләкәй_Башҡортостан_флагы.png
| дата рождения = 22.12.1890
| дата рождения = 3.1.1891 (22.12.1890)
| место рождения = [[Рәсем:Flag of Russia.svg|border|25px]] [[Рәсәй империяһы]], [[Һамар губернаһы]], [[Пугачев өйәҙе]], [[Имәләй олоҫы]], [[Хәсән]] ауылы
| место рождения = [[Рәсәй империяһы]], [[Һамар губернаһы]], [[Пугачев өйәҙе]], [[Имәләй олоҫы]], [[Хәсән]] ауылы
| дата смерти = 2.11.1937
| дата смерти = 2.11.1937
| место смерти = [[Рәсем:Flag RSFSR 1918.svg|border|25px]] [[Мәскәү]], [[РСФСР]]
| место смерти = {{ВБУ|Мәскәү}}, [[СССР]]
| похоронен =
| похоронен =
| в браке =
| в браке =
16 юл: 16 юл:
|награды=
|награды=
}}
}}
'''Йомағолов Харис Йомағол улы''' — 1919—1920 йылдарҙа Башҡорт Совет республикаһының ваҡытлыса хәрби революцион комитеты етәксеһе, башҡорт милли хәрәкәте лидерҙарының береһе, партия һәм дәүләт эшмәкәре.
'''Йомағолов Харис Йомағол улы''' — 1919—1920 йылдарҙа Башҡорт Совет республикаһының ваҡытлыса хәрби революцион комитеты етәксеһе, башҡорт милли хәрәкәте лидерҙарының береһе, партия һәм дәүләт эшмәкәре.


== Биография ==
== Биография ==
23 юл: 23 юл:
1914 йылда Реаль училищеның VII класын тамамлағандан һуң, [[Мәскәү]]гә барып ауыл хужалығы инс­титутына уҡырға инә.
1914 йылда Реаль училищеның VII класын тамамлағандан һуң, [[Мәскәү]]гә барып ауыл хужалығы инс­титутына уҡырға инә.


1917 йылдың ғинуары­нда хәрби хеҙмәткә алына. Мәскәү прапорщиктар мәктәбен тамамла­п, прапорщик дәрәжәһе ала. “Полуротный” командир булып хеҙмәт итә.<ref>[http://www.knowbysight.info/YuYY/12362.asp Юмагулов Харис Юмагулович]</ref> 1917 йылғы [[Февраль революцияһы]]нан һуң, большевиктар партияһына инә һәм революцион хәрәкәткә ылығып китә. 1917 йылдың йәйендә [[Башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәте]]нә ҡушыла. 1917 йылдың 20 27 июлендә Ырымбурҙа үткән I Башҡорт ҡоролтайында милли хәрәкәттең етәкселек органы Башҡорт үҙәк шураһы башҡарма комитеты ағзаһы итеп һайлана. 1917 йылдың көҙөндә Һамар губернаһы башҡорттары Бөтә Рәсәй Ойоштороу йыйылышына (Учредительное Собрание) депутатлыҡҡа кандидат итеп күрһәтә. 1917 йылдың 8 20 декабрендә үткән III Дөйөм Башҡорт ойоштороу ҡоролтайында 15 ноябрҙә иғлан ителгән [[Башҡортостан автономияһы]]ның юғары закон­дар сығарыу органы Кесе ҡорол­тай (предпарламент) составына индерелә.
1917 йылдың ғинуары­нда хәрби хеҙмәткә алына. Мәскәү прапорщиктар мәктәбен тамамла­п, прапорщик дәрәжәһе ала. «Полуротный» командир булып хеҙмәт итә.<ref>[http://www.knowbysight.info/YuYY/12362.asp Юмагулов Харис Юмагулович]</ref> 1917 йылғы [[Февраль революцияһы]]нан һуң, большевиктар партияһына инә һәм революцион хәрәкәткә ылығып китә. 1917 йылдың йәйендә [[Башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәте]]нә ҡушыла. 1917 йылдың 20 — 27 июлендә Ырымбурҙа үткән I Башҡорт ҡоролтайында милли хәрәкәттең етәкселек органы — Башҡорт үҙәк шураһы башҡарма комитеты ағзаһы итеп һайлана. 1917 йылдың көҙөндә Һамар губернаһы башҡорттары Бөтә Рәсәй Ойоштороу йыйылышына (Учредительное Собрание) депутатлыҡҡа кандидат итеп күрһәтә. 1917 йылдың 8 — 20 декабрендә үткән III Дөйөм Башҡорт ойоштороу ҡоролтайында 15 ноябрҙә иғлан ителгән [[Башҡортостан автономияһы]]ның юғары закон­дар сығарыу органы — Кесе ҡорол­тай (предпарламент) составына индерелә.


1918 йылда Мосолман коммунистарының үҙәк бюроһы ағзаһы, Эске Рәсәй мосолмандары комиссары урынбаҫары, [[Ҡазан]]да хәрби комиссар вазифаһын үтәй.
1918 йылда Мосолман коммунистарының үҙәк бюроһы ағзаһы, Эске Рәсәй мосолмандары комиссары урынбаҫары, [[Ҡаҙан]]да хәрби комиссар вазифаһын үтәй.


1919 йылдың башында Мәскәүҙә Үҙәк мосолман комиссариаты комиссары [[Мирсәйет Солтанғәлиев]]тың урынбаҫары булып үрләтелә. 1919 йылдың майынан Башҡорт Совет автономияһының хөкүмәте Башревкомды етәкләй.
1919 йылдың башында Мәскәүҙә Үҙәк мосолман комиссариаты комиссары [[Мирсәйет Солтанғәлиев]]тың урынбаҫары булып үрләтелә. 1919 йылдың майынан Башҡорт Совет автономияһының хөкүмәте — Башревкомды етәкләй.


1920 йылдың 17 майындағы декреты менән Үҙәк Совет власы Башҡортостандың автономия хоҡуҡтарын ҡырҡа сикләй. [[Башревком]] ағзалары быға протест белдереп, Баш­ҡортостандан сығып китә һәм Зәки Вәлиди кәңәше буйынса Төркөстанға юллана. Әммә Төркөстандағы көрәш уңыш­һыҙлыҡҡа осрағас, [[Баш­ҡортостан]]ға ҡайтырға ҡарар итә.
1920 йылдың 17 майындағы декреты менән Үҙәк Совет власы Башҡортостандың автономия хоҡуҡтарын ҡырҡа сикләй. [[Башревком]] ағзалары быға протест белдереп, Баш­ҡортостандан сығып китә һәм Зәки Вәлиди кәңәше буйынса Төркөстанға юллана. Әммә Төркөстандағы көрәш уңыш­һыҙлыҡҡа осрағас, [[Башҡортостан]]ға ҡайтырға ҡарар итә.


1921 йылда БашЦИК-тың аслыҡҡа ҡаршы көрәш буйынса уполномоченныйы вазифаһын башҡара.
1921 йылда БашЦИК-тың аслыҡҡа ҡаршы көрәш буйынса уполномоченныйы вазифаһын башҡара.


1922 йылдан [[ВЦИК Президиумы]] янындағы Башҡортостан вәкиллегендә эшләй.
1922 йылдан [[ВЦИК Президиумы]] янындағы Башҡортостан вәкиллегендә эшләй.


1926 йылда БашЦИК рәйесе Хафиз Ҡушаевтың тәҡдиме менән Башҡортостандың Мәскәүҙәге сауҙа вәкиллегенә эшкә алына, экономист-консультант вазифаһын башҡара.
1926 йылда БашЦИК рәйесе [[Ҡушаев Хафиз Ҡушай улы|Хафиз Ҡушаев]]тың тәҡдиме менән Башҡортостандың Мәскәүҙәге сауҙа вәкиллегенә эшкә алына, экономист-консультант вазифаһын башҡара.


30-сы йылдарҙа Х.Йомағолов СССР-ҙың Иген һәм малсылыҡ совхоздар комиссариатында [[Көнбайыш Себер]]ҙең һөт-ит етештереүсе совхоздары идаралығының иҫәп һәм статиска бүлеге начальнигы булып эшләй.
30-сы йылдарҙа Х. Йомағолов СССР-ҙың Иген һәм малсылыҡ совхоздар комиссариатында [[Көнбайыш Себер]]ҙең һөт-ит етештереүсе совхоздары идаралығының иҫәп һәм статиска бүлеге начальнигы булып эшләй.


1935 йылда партиянан сығарыла.
1935 йылда партиянан сығарыла.


1937 йылдың 27 июлендә, советтарға ҡаршы [[милләтселек]] эшмәкәрлеге алып барыуҙа ғәйепләп, төрмәгә ябып ҡуялар. 1937 йылдың 2 ноябрендә СССР Юғары Советының Хәрби коллегияһы ҡарары буйынса атыла.
1937 йылдың 27 июлендә, советтарға ҡаршы [[милләтселек]] эшмәкәрлеге алып барыуҙа ғәйепләп, төрмәгә ябып ҡуялар. 1937 йылдың 2 ноябрендә СССР Юғары Советының Хәрби коллегияһы ҡарары буйынса атыла.


1956 йылдың 10 октябрендә реабилитациялана.
1956 йылдың 10 октябрендә реабилитациялана.
49 юл: 49 юл:


== Һылтанмалар ==
== Һылтанмалар ==
* {{БЭ2013|index.php/read/8-statya/5964-joma-olov-kharis-joma-ol-uly}}
* [http://www.uchbash.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=168:2010-12-15-10-03-42&catid=46:2010-08-04-18-30-56&Itemid=64 Башҡортостандың революцион хөкүмәте етәксеһе]
* [http://www.uchbash.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=168:2010-12-15-10-03-42&catid=46:2010-08-04-18-30-56&Itemid=64 Башҡортостандың революцион хөкүмәте етәксеһе]
* [http://www.knowbysight.info/YuYY/12362.asp Юмагулов Харис Юмагулович]
* [http://www.knowbysight.info/YuYY/12362.asp Юмагулов Харис Юмагулович]


[[Категория:Персоналар:Башҡортостан]]
[[Категория:Һамар өлкәһендә тыуғандар]]
[[Категория:Башҡорттар]]
[[Категория:Дәүләт эшмәкәрҙәре]]
[[Категория:Башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәте эшмәкәрҙәре]]
[[Категория:Башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәте эшмәкәрҙәре]]
[[Категория:Башҡорт АССР-ның дәүләт эшмәкәрҙәре]]
[[Категория:Башҡортостанда репрессияланғандар]]

20:12, 20 февраль 2015 өлгөһө

Йомағолов Харис Йомағол улы
Флаг
Флаг
Башревком председателе, Башобком РКП(б) беренсе секретаре, Башҡорт милли партияһы председателе
 
Тыуған: 22 декабрь 1890 (3 ғинуар 1891)({{padleft:1891|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:3|2|0}})
Рәсәй империяһы, Һамар губернаһы, Пугачев өйәҙе, Имәләй олоҫы, Хәсән ауылы
Үлгән: 2 ноябрь 1937({{padleft:1937|4|0}}-{{padleft:11|2|0}}-{{padleft:2|2|0}}) (46 йәш)
Мәскәү, СССР
Партия: РКП(б) (1917-1920), ВКП(б)(1931-1935) ағзаһы

Йомағолов Харис Йомағол улы — 1919—1920 йылдарҙа Башҡорт Совет республикаһының ваҡытлыса хәрби революцион комитеты етәксеһе, башҡорт милли хәрәкәте лидерҙарының береһе, партия һәм дәүләт эшмәкәре.

Биография

1891 йылдың 3 ғинуарында (22.12.1890) Һамар губернаһы Пугачев өйәҙенең (хәҙерге Һамар өлкәһенең Оло Чернигов районы) Хәсән ауылында донъяға килә.[1]

1914 йылда Реаль училищеның VII класын тамамлағандан һуң, Мәскәүгә барып ауыл хужалығы инс­титутына уҡырға инә.

1917 йылдың ғинуары­нда хәрби хеҙмәткә алына. Мәскәү прапорщиктар мәктәбен тамамла­п, прапорщик дәрәжәһе ала. «Полуротный» командир булып хеҙмәт итә.[2] 1917 йылғы Февраль революцияһынан һуң, большевиктар партияһына инә һәм революцион хәрәкәткә ылығып китә. 1917 йылдың йәйендә Башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәтенә ҡушыла. 1917 йылдың 20 — 27 июлендә Ырымбурҙа үткән I Башҡорт ҡоролтайында милли хәрәкәттең етәкселек органы — Башҡорт үҙәк шураһы башҡарма комитеты ағзаһы итеп һайлана. 1917 йылдың көҙөндә Һамар губернаһы башҡорттары Бөтә Рәсәй Ойоштороу йыйылышына (Учредительное Собрание) депутатлыҡҡа кандидат итеп күрһәтә. 1917 йылдың 8 — 20 декабрендә үткән III Дөйөм Башҡорт ойоштороу ҡоролтайында 15 ноябрҙә иғлан ителгән Башҡортостан автономияһының юғары закон­дар сығарыу органы — Кесе ҡорол­тай (предпарламент) составына индерелә.

1918 йылда Мосолман коммунистарының үҙәк бюроһы ағзаһы, Эске Рәсәй мосолмандары комиссары урынбаҫары, Ҡаҙанда хәрби комиссар вазифаһын үтәй.

1919 йылдың башында Мәскәүҙә Үҙәк мосолман комиссариаты комиссары Мирсәйет Солтанғәлиевтың урынбаҫары булып үрләтелә. 1919 йылдың майынан Башҡорт Совет автономияһының хөкүмәте — Башревкомды етәкләй.

1920 йылдың 17 майындағы декреты менән Үҙәк Совет власы Башҡортостандың автономия хоҡуҡтарын ҡырҡа сикләй. Башревком ағзалары быға протест белдереп, Баш­ҡортостандан сығып китә һәм Зәки Вәлиди кәңәше буйынса Төркөстанға юллана. Әммә Төркөстандағы көрәш уңыш­һыҙлыҡҡа осрағас, Башҡортостанға ҡайтырға ҡарар итә.

1921 йылда БашЦИК-тың аслыҡҡа ҡаршы көрәш буйынса уполномоченныйы вазифаһын башҡара.

1922 йылдан ВЦИК Президиумы янындағы Башҡортостан вәкиллегендә эшләй.

1926 йылда БашЦИК рәйесе Хафиз Ҡушаевтың тәҡдиме менән Башҡортостандың Мәскәүҙәге сауҙа вәкиллегенә эшкә алына, экономист-консультант вазифаһын башҡара.

30-сы йылдарҙа Х. Йомағолов СССР-ҙың Иген һәм малсылыҡ совхоздар комиссариатында Көнбайыш Себерҙең һөт-ит етештереүсе совхоздары идаралығының иҫәп һәм статиска бүлеге начальнигы булып эшләй.

1935 йылда партиянан сығарыла.

1937 йылдың 27 июлендә, советтарға ҡаршы милләтселек эшмәкәрлеге алып барыуҙа ғәйепләп, төрмәгә ябып ҡуялар. 1937 йылдың 2 ноябрендә СССР Юғары Советының Хәрби коллегияһы ҡарары буйынса атыла.

1956 йылдың 10 октябрендә реабилитациялана.

Иҫкәрмәләр

Һылтанмалар