Герой-ҡалалар: өлгөләр араһындағы айырма

Герой-ҡала — юғары дәрәжә тамғаһы, ССР Союзының ун ике ҡалаһы лайыҡ булды, 1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында геройҙарса оборона менән дан ҡаҙанған^[1] (ҡалалар исемлеге иҫкәрмәләр). Бынан тыш, Брест ҡәлғәһенә «Герой-ҡәлғә Брест» исеме бирелде.

Исем бирелеү тарихы

Тәү башлап 1945 йылдың 1 майында Юғары Баш командующийҙың № 20 бойороғо менән Ленинград, Сталинград, Севастополь һәм Одесса ҡалаларына герой-ҡала исеме бирелә^[2]. СССР-ҙың Юғары Советы Президиумы Указы менән «"Киев оборонаһы өсөн" миҙалы индереү» менән 1961 йылдың 21 июнендә Киев ҡалаһына герой-ҡала исеме бирелә^[3].

СССР-ҙың Юғары Советы Президиумы Указы менән 1965 йылдың 8 майында «Герой-Ҡала» тигән почетлы исем раҫланды^[4]. .

1980 йылдың 18 июлендә Положение үҙгәртелгән: унда почетлы исем урынына, юғары дәрәжә тамғаһы — «Герой-Ҡала» тип яҙылған.

Был Положениела дәрәжә тураһында:

Герой-ҡалалар һәм герой-ҡәлғә

№	Герой-ҡала	Юғары дәрәжә тамғаһы биреү тураһында СССР-ҙың Юғары Советы Президиумы Указының датаһы (бүләкләү)
1	Ленинград (хәҙерге Санкт-Петербург)	1965 йылдың 8 майында
2	Одесса	1965 йылдың 8 майында
3	Севастополь	1965 йылдың 8 майында
4	Волгоград (элекке Сталинград)	1965 йылдың 8 майында
5	Киев	1965 йылдың 8 майында
6	Брест ҡәлғәһе	1965 йылдың 8 майында
7	Мәскәү	1965 йылдың 8 майында
8	Керчь	1973 йылдың 14 сентябрендә
9	Новороссийск	1973 йылдың 14 сентябрендә
10	Минск	1974 йылдың 26 июнендә
11	Тула	1976 йылдың 7 декабрендә
12	Мурманск	1985 йылдың 6 майында
13	Смоленск	1985 йылдың 6 майында

Герой-ҡалаларҙа һәйкәлдәр

«Герой-ҡәлғә Брест» һәйкәле
«Герой-ҡала Волгоград» һәйкәле
«Герой-ҡала Киев» һәйкәле
«Герой-ҡала Ленинград» һәйкәле
«Герой-ҡала Минск» һәйкәле
«Герой-ҡала Одесса» һәйкәле
«Герой-ҡала Севастополь» һәйкәле
«Герой-ҡала Керчь» һәйкәле

Герой-ҡалаларға арналған мемориалдар

Герой-ҡала Смоленск аллеяһы
Герой-ҡала Севастополь мемориалы

Галереяһы

1965 йылдың «Герой-Ҡалаларға» арналған күкрәккә тағыла торған билдә һәм совет почта маркалары:

Волгоград
Одесса
Брест ҡәлғәһе
Киев
Мәскәү
Севастополь

Ҡала-геройҙар башҡа илдәрҙә

Югославияла 1970 йылдарҙа һигеҙ ҡалаға герой-ҡала исеме бирелә һәм Халыҡ геройы ордены менән бүләкләнә.

Иҫкәрмәләр

↑ Города-герои // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
↑ Сталин И. В. Сочинения. — М.: «Писатель», 1997. — Т. 15. С. 218—221. Приказ Верховного Главнокомандующего от 1 мая 1945 года, № 20.
↑ Указ Президиума ВС СССР «Об учреждении медали „За оборону Киева“» от 21 июня 1961 года.
↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР № 3566-VI от 8 мая 1965 года (Ведомости Верховного Совета СССР, 1965, N 19, ст. 248, пункт 7).

Һылтанмалар

Архитектура городов-героев (книжная серия, Стройиздат)
Обелиск «Городу-Герою Ленинграду»
Серия юбилейных монет «Города-Герои»
Город воинской славы
Город первого салюта
Орден Народного героя

Герой-ҡалалар Google Maps KMZ (файл меток KMZ для Google Earth)

[bse-1] Города-герои // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.

[2] Сталин И. В. Сочинения. — М.: «Писатель», 1997. — Т. 15. С. 218—221. Приказ Верховного Главнокомандующего от 1 мая 1945 года, № 20.

[3] Указ Президиума ВС СССР «Об учреждении медали „За оборону Киева“» от 21 июня 1961 года.

[4] Указ Президиума Верховного Совета СССР № 3566-VI от 8 мая 1965 года (Ведомости Верховного Совета СССР, 1965, N 19, ст. 248, пункт 7).

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ 1 юл: / 1 юл: @@
+{{  ПозКарта+|Европейская часть СССР|width=400|float=right|caption=Герой—ҡалалар СССР-ҙың Европа өлөшө картаһында|places=
-'''Герой-ҡала''' — юғары дәрәжә тамғаһы, ССР Союзының ун ике ҡалаһы лайыҡ булды, 1941-1945 йылдарҙағы [[Бөйөк Ватан һуғышы]] ваҡытында геройҙарса оборона менән дан ҡаҙанған<ref name="bse">{{Ҡалып:БСЭ3|заглавие=Города-герои}}</ref> (ҡалалар [[:ru:Города-герои#Города-герои|исемлеге иҫкәрмәләр]]). Бынан тыш, Брест ҡәлғәһенә '''«Герой-ҡәлғә Брест'''» исеме бирелде.
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=52.08|long=23.66|mark=City locator 11.svg|position=bottom|label=[[Брест ҡәлғәһе|&nbsp;&nbsp;&nbsp;Брест<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;ҡәлғәһе]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=59.95|long=30.32|mark=City locator 11.svg|position=|label=[[Санкт-Петербург|Ленинград]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=48.7 |long=44.52|mark=City locator 11.svg|position=|label=[[Волгоград]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=46.47|long=30.73|mark=City locator 11.svg|position=left|label=[[Одесса]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=44.6 |long=33.53|mark=City locator 11.svg|position=left|label=[[Севастополь]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=55.75|long=37.62|mark=City locator 11.svg|position=|label=[[Мәскәү]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=50.45|long=30.52|mark=City locator 11.svg|position=|label=[[Киев]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=44.72|long=37.77|mark=City locator 11.svg|position=right|label=[[Новороссийск]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=45.33|long=36.47|mark=City locator 11.svg|position=top|label=[[Керчь]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=53.9 |long=27.57|mark=City locator 11.svg|position=bottom|label=[[Минск]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=54.2 |long=37.62|mark=City locator 11.svg|position=|label=[[Тула]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=68.97|long=33.08|mark=City locator 11.svg|position=|label=[[Мурманск]]}}
+ {{ПозКарта~|Европейская часть СССР|lat=54.78|long=32.05|mark=City locator 11.svg|position=top|label=[[Смоленск]]}}
+}}
+'''Герой-ҡала''' — юғары дәрәжә тамғаһы, [[СССР|ССР Союзының]] ун ике ҡалаһы лайыҡ булды, 1941—1945 йылдарҙағы [[Бөйөк Ватан һуғышы]] ваҡытында геройҙарса оборона менән дан ҡаҙанған<ref name="bse">{{БСЭ3|заглавие=Города-герои}}</ref> (ҡалалар [[Герой-ҡалалар#Герой-ҡалалар һәм герой-ҡәлғә|исемлеге иҫкәрмәләр]]). Бынан тыш, Брест ҡәлғәһенә '''«Герой-ҡәлғә Брест'''» исеме бирелде.
-== Исем бирелеү тарихы ==
+== Исем бирелеү тарихы ==
-[[Файл:Стелла_городу_герою_Ленинграду.jpg|справа|мини|583x583пкс| <br>
+[[Файл:Стелла_городу_герою_Ленинграду.jpg|справа|мини|583x583пкс| <br />
-"Ленинград Герой-ҡала" һәйкәле, Күтәрелеш майҙаны, Санкт-Петербург]]
+«Ленинград Герой-ҡала» һәйкәле, Күтәрелеш майҙаны, Санкт-Петербург]]
-Тәү башлап [[1945 йыл]]<nowiki/>дың  [[1 май]]<nowiki/>ында [[Сталин Иосиф Виссарионович|Юғары Баш командующий]]<nowiki/>ҙың   № 20 бойороғо менән Ленинград, Сталинград, Севастополь һәм Одесса ҡалаларына '''герой-ҡала''' исеме бирелә<ref>{{Ҡалып:Китап|автор=[[Сталин, Иосиф Виссарионович|Сталин И. В.]]|заглавие=Сочинения|том=15|место=М.|издательство=«Писатель»|год=1997}} С. 218—221. ''Приказ Верховного Главнокомандующего'' от [[1 май|1 мая]] [[1945 йыл|1945 года]], № 20.</ref>. СССР-ҙың Юғары Советы Президиумы Указы менән «"Киев оборонаһы өсөн"миҙалы индереү"» менән 1961 йылдың 21 июнендә Киев ҡалаһына герой-ҡала исеме бирелә<ref>[http://www.libussr.ru/doc_ussr/usr_5703.htm Указ Президиума ВС СССР «Об учреждении медали „За оборону Киева“» от 21 июня 1961 года].</ref>.
+Тәү башлап [[1945 йыл]]дың [[1 май]]ында [[Сталин Иосиф Виссарионович|Юғары Баш командующий]]ҙың № 20 бойороғо менән Ленинград, Сталинград, Севастополь һәм Одесса ҡалаларына '''герой-ҡала''' исеме бирелә<ref>{{Китап|автор=[[Сталин Иосиф Виссарионович|Сталин И. В.]]|заглавие=Сочинения|том=15|место=М.|издательство=«Писатель»|год=1997}} С. 218—221. ''Приказ Верховного Главнокомандующего'' от [[1 май|1 мая]] [[1945 йыл|1945 года]], № 20.</ref>. СССР-ҙың Юғары Советы Президиумы Указы менән «"Киев оборонаһы өсөн" миҙалы индереү» менән 1961 йылдың 21 июнендә Киев ҡалаһына герой-ҡала исеме бирелә<ref>[http://www.libussr.ru/doc_ussr/usr_5703.htm Указ Президиума ВС СССР «Об учреждении медали „За оборону Киева“» от 21 июня 1961 года].</ref>.
-СССР-ҙың Юғары Советы Президиумы Указы менән 1965 йылдың 8 майында '''"Герой-Ҡала"''' тигән почетлы исем раҫланды <ref>Указ Президиума Верховного Совета СССР № 3566-VI от 8 мая 1965 года (Ведомости Верховного Совета СССР, 1965, N 19, ст. 248, пункт 7).</ref>. .
+СССР-ҙың Юғары Советы Президиумы Указы менән 1965 йылдың 8 майында '''«Герой-Ҡала»''' тигән почетлы исем раҫланды<ref>Указ Президиума Верховного Совета СССР № 3566-VI от 8 мая 1965 года (Ведомости Верховного Совета СССР, 1965, N 19, ст. 248, пункт 7).</ref>. .
-йылдың 18 июлендә Положение үҙгәртелгән: унда ''' почетлы исем '''урынына, <span>'''юғары дәрәжә тамғаһы — "Герой-Ҡала" тип'''  яҙылған</span>'''.'''
+йылдың 18 июлендә Положение үҙгәртелгән: унда ''' почетлы исем '''урынына, <span>'''юғары дәрәжә тамғаһы — «Герой-Ҡала» тип''' яҙылған</span>'''.'''
 Был Положениела дәрәжә тураһында:
-== Герой-ҡалалар һәм герой-ҡәлғә ==
+== Герой-ҡалалар һәм герой-ҡәлғә ==
 {| class="standard" style="margin-bottom: 10px;"
 !№
 !Герой-ҡала
-!Юғары дәрәжә тамғаһы <br>
+!Юғары дәрәжә тамғаһы <br />
-биреү тураһында СССР-ҙың Юғары Советы <br>
+биреү тураһында СССР-ҙың Юғары Советы <br />
-Президиумы <br>
+Президиумы <br />
 Указының датаһы (бүләкләү)
 |-
 |1
 |'''Ленинград''' (хәҙерге [[Санкт-Петербург]])
-| 1965 йылдың 8 майында<br>
+| 1965 йылдың 8 майында<br />
 |-
 |2
@@ 34 юл: / 49 юл: @@
 |-
 |4
-|'''Волгоград''' (элекке Сталинград)
+|'''[[Волгоград]]''' (элекке Сталинград)
 | 1965 йылдың 8 майында
 |-
@@ 42 юл: / 57 юл: @@
 |-
 |6
-|'''Брест ҡәлғәһе'''
+|'''[[Брест ҡәлғәһе]]'''
+|1965 йылдың 8 майында
-|1965 йылдың 8 майында<ref>[//ru.wikisource.org/wiki/ru:Указ&#x20;Президиума&#x20;ВС&#x20;СССР&#x20;от&#x20;8.05.1965&#x20;№&#x20;3573-VI Указ Президиума ВС СССР от 8.05.1965 № 3573-VI].</ref>
 |-
 |7
@@ 50 юл: / 65 юл: @@
 |-
 |8
-|'''Керчь'''
+|'''[[Керчь]]'''
-|[[1973 йыл|1973 йылдың]] 14 сентябрендә
+|1973 йылдың 14 сентябрендә
 |-
 |9
-|'''Новороссийск'''
+|'''[[Новороссийск]]'''
-|1973 йылдың 14 сентябрендә<br>
+|1973 йылдың 14 сентябрендә<br />
 |-
 |10
-|'''Минск'''
+|'''[[Минск]]'''
-|[[26 июнь|1974 йылдың 26 июн]]<nowiki/>ендә
+|1974 йылдың 26 июнендә
 |-
 |11
 |'''[[Тула]]'''
-| [[1976 йыл]]<nowiki/>дың 	7 декабрендә
+| 1976 йылдың 7 декабрендә
 |-
 |12
-|'''Мурманск'''
+|'''[[Мурманск]]'''
-| [[1985 йыл|1985 йылдың]] 6 майында
+| 1985 йылдың 6 майында
 |-
 |13
-|'''Смоленск '''
+|'''[[Смоленск]]'''
 | 1985 йылдың 6 майында
 |}
@@ 93 юл: / 108 юл: @@
 === Галереяһы ===
-йылдың "Герой-Ҡалаларға" арналған күкрәккә тағыла торған билдә һәм совет почта маркалары:<gallery>
+йылдың «Герой-Ҡалаларға» арналған күкрәккә тағыла торған билдә һәм совет почта маркалары:<gallery>
 |Ленинград
 Léningrad (timbre soviétique).jpg|Волгоград
@@ 105 юл: / 120 юл: @@
 == Ҡала-геройҙар башҡа илдәрҙә ==
-[[Югославия]]<nowiki/>ла 1970 йылдарҙа һигеҙ ҡалаға герой-ҡала исеме бирелә һәм Халыҡ геройы ордены менән бүләкләнә.
+[[Югославия]]<nowiki/>ла 1970 йылдарҙа һигеҙ ҡалаға герой-ҡала исеме бирелә һәм Халыҡ геройы ордены менән бүләкләнә.
 == Иҫкәрмәләр ==
+{{иҫкәрмәләр}}
-<div class="references-small" style="">
-</div>
 == Һылтанмалар ==
@@ 119 юл: / 132 юл: @@
 * Город первого салюта
 * Орден Народного героя
-  Города-герои Google Maps  KMZ (файл меток KMZ для Google Earth)
+{{placemark|http://googis.info/load/0-0-0-571-20|Герой-ҡалалар}} (файл меток [[KMZ]] для [[Google Earth]])
+{{СССР герой-ҡалалары|nocat=1}}
 [[Категория:СССР герой-ҡалалары]]
 [[Категория:СССР-ҙың маҡтаулы исемдәре]]