Герой-ҡалалар: өлгөләр араһындағы айырма

Герой-ҡала — юғары дәрәжә тамғаһы, ССР Союзының ун ике ҡалаһы лайыҡ булды, 1941—1945 йылдарҙағы Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында геройҙарса оборона менән дан ҡаҙанған^[1] (ҡалалар исемлеге иҫкәрмәләр). Бынан тыш, Брест ҡәлғәһенә «Герой-ҡәлғә Брест» исеме бирелде.

Исем бирелеү тарихы

Тәү башлап 1945 йылдың 1 майында Юғары Баш командующийҙың № 20 бойороғо менән Ленинград, Сталинград, Севастополь һәм Одесса ҡалаларына герой-ҡала исеме бирелә^[2]. СССР-ҙың Юғары Советы Президиумы Указы менән «"Киев оборонаһы өсөн" миҙалы индереү» менән 1961 йылдың 21 июнендә Киев ҡалаһына герой-ҡала исеме бирелә^[3].

СССР-ҙың Юғары Советы Президиумы Указы менән 1965 йылдың 8 майында «Герой-Ҡала» тигән почетлы исем раҫланды^[4]. .

1980 йылдың 18 июлендә Положение үҙгәртелгән: унда почетлы исем урынына, юғары дәрәжә тамғаһы — «Герой-Ҡала» тип яҙылған.

Был Положениела дәрәжә тураһында:

Герой-ҡалалар һәм герой-ҡәлғә

№	Герой-ҡала	Юғары дәрәжә тамғаһы биреү тураһында СССР-ҙың Юғары Советы Президиумы Указының датаһы (бүләкләү)
1	Ленинград (хәҙерге Санкт-Петербург)	1965 йылдың 8 майында
2	Одесса	1965 йылдың 8 майында
3	Севастополь	1965 йылдың 8 майында
4	Волгоград (элекке Сталинград)	1965 йылдың 8 майында
5	Киев	1965 йылдың 8 майында
6	Брест ҡәлғәһе	1965 йылдың 8 майында
7	Мәскәү	1965 йылдың 8 майында
8	Керчь	1973 йылдың 14 сентябрендә
9	Новороссийск	1973 йылдың 14 сентябрендә
10	Минск	1974 йылдың 26 июнендә
11	Тула	1976 йылдың 7 декабрендә
12	Мурманск	1985 йылдың 6 майында
13	Смоленск	1985 йылдың 6 майында

Герой-ҡалаларҙа һәйкәлдәр

«Герой-ҡәлғә Брест» һәйкәле
«Герой-ҡала Волгоград» һәйкәле
«Герой-ҡала Киев» һәйкәле
«Герой-ҡала Ленинград» һәйкәле
«Герой-ҡала Минск» һәйкәле
«Герой-ҡала Одесса» һәйкәле
«Герой-ҡала Севастополь» һәйкәле
«Герой-ҡала Керчь» һәйкәле

Герой-ҡалаларға арналған мемориалдар

Герой-ҡала Смоленск аллеяһы
Герой-ҡала Севастополь мемориалы

Галереяһы

1965 йылдың «Герой-Ҡалаларға» арналған күкрәккә тағыла торған билдә һәм совет почта маркалары:

Волгоград
Одесса
Брест ҡәлғәһе
Киев
Мәскәү
Севастополь

Ҡала-геройҙар башҡа илдәрҙә

Югославияла 1970 йылдарҙа һигеҙ ҡалаға герой-ҡала исеме бирелә һәм Халыҡ геройы ордены менән бүләкләнә.

Иҫкәрмәләр

↑ Города-герои // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
↑ Сталин И. В. Сочинения. — М.: «Писатель», 1997. — Т. 15. С. 218—221. Приказ Верховного Главнокомандующего от 1 мая 1945 года, № 20.
↑ Указ Президиума ВС СССР «Об учреждении медали „За оборону Киева“» от 21 июня 1961 года.
↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР № 3566-VI от 8 мая 1965 года (Ведомости Верховного Совета СССР, 1965, N 19, ст. 248, пункт 7).

Һылтанмалар

Архитектура городов-героев (книжная серия, Стройиздат)
Обелиск «Городу-Герою Ленинграду»
Серия юбилейных монет «Города-Герои»
Город воинской славы
Город первого салюта
Орден Народного героя

Герой-ҡалалар Google Maps KMZ (файл меток KMZ для Google Earth)

[bse-1] Города-герои // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.

[2] Сталин И. В. Сочинения. — М.: «Писатель», 1997. — Т. 15. С. 218—221. Приказ Верховного Главнокомандующего от 1 мая 1945 года, № 20.

[3] Указ Президиума ВС СССР «Об учреждении медали „За оборону Киева“» от 21 июня 1961 года.

[4] Указ Президиума Верховного Совета СССР № 3566-VI от 8 мая 1965 года (Ведомости Верховного Совета СССР, 1965, N 19, ст. 248, пункт 7).

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ 120 юл: / 120 юл: @@
 == Ҡала-геройҙар башҡа илдәрҙә ==
-[[Югославия]]<nowiki/>ла 1970 йылдарҙа һигеҙ ҡалаға герой-ҡала исеме бирелә һәм Халыҡ геройы ордены менән бүләкләнә.
+[[Югославия]]ла 1970 йылдарҙа һигеҙ ҡалаға герой-ҡала исеме бирелә һәм Халыҡ геройы ордены менән бүләкләнә.
 == Иҫкәрмәләр ==
@@ 136 юл: / 136 юл: @@
 {{СССР герой-ҡалалары|nocat=1}}
 [[Категория:СССР герой-ҡалалары]]
 [[Категория:СССР-ҙың маҡтаулы исемдәре]]