Юҡҡа сығыу: өлгөләр араһындағы айырма
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) |
||
| 9 юл: | 9 юл: | ||
* 440 млн йыл элек — '''[[ордовик-силурҙа]]''' — умыртҡаһыҙҙарҙың 60 % -ы юҡҡа сыға |
* 440 млн йыл элек — '''[[ордовик-силурҙа]]''' — умыртҡаһыҙҙарҙың 60 % -ы юҡҡа сыға |
||
* 364 млн йыл элек — '''[[девон осоро|девонда]] ''' — диңгеҙҙәге төрҙәрҙең һаны 50 %-ҡа кәмей; |
* 364 млн йыл элек — '''[[девон осоро|девонда]] ''' — диңгеҙҙәге төрҙәрҙең һаны 50 %-ҡа кәмей; |
||
* 251,4 млн йыл элек — '''[[дәһшәтле |
* 251,4 млн йыл элек — '''[[дәһшәтле пермь ҡырылыуы]]''', иң-иң күпләп ҡырылыу, бөтә тере организмдарҙың 95 %-ҡа тиклеме юҡҡа сыға; |
||
* 199,6 млн йыл элек — '''[[триаста]]''' — ул мәлдә Ерҙә тереклек итеүсе төрҙәренең яртыһы тиерлек ҡырыла. |
* 199,6 млн йыл элек — '''[[триаста]]''' — ул мәлдә Ерҙә тереклек итеүсе төрҙәренең яртыһы тиерлек ҡырыла. |
||
* 65,5 млн йыл элек — '''[[аҡбур –палеоген юҡҡа сығыуы |
* 65,5 млн йыл элек — '''[[аҡбур –палеоген юҡҡа сығыуы]]''' — бөтә төрҙәрҙең 1/6 өлөше, шулай уҡ, [[вымирание динозавров|динозаврҙар]] юҡҡа сыға. |
||
* 33,9 млн йыл элек — '''[[эоцен-олигоцен юҡҡа сығыуы |
* 33,9 млн йыл элек — '''[[эоцен-олигоцен юҡҡа сығыуы]]'''. |
||
{{Фанерозой+H}} |
{{Фанерозой+H}} |
||
05:52, 20 июнь 2016 өлгөһө
Фанерозой осоронда диңгеҙ фаунаһының юҡҡа сығыуы. Һәр ваҡыт интервалы өсөн, ул ваҡытта йәшәгән төрҙәрҙәң нисә проценты киләһе ваҡыт интервалына тиклем юҡҡа сыҡҡанын күһәтә. Бөтә юҡҡа сыҡҡан төрҙәр түгел, тик ташҡа әүерелелеп һаҡланғандары ғына күрһәтергән.
Рәсемдәге хәрефтәр «Биш Ҙур» юҡҡа сығыуҙы күрһәтә. (рәсем мәғлүмәте)
Юҡҡа сығыу — биология һәм экологияла билдәле бер биологик төрҙөң йәки тотош таксондың бар вәкилдәренең дә үлеп бөтөүе ул. Юҡҡа сығыуҙың сәбәптәре тәбиғи лә , кеше(антропоген) тәьҫиренән дә булырға мөмкин. Тәбиғәттә биологик төрҙең ҡыҫҡа ваҡыт эсендә күпләп ҡырылыу, йәғни, күпләп юҡҡа сығыу күренеше бар (массовое вымирание)
Ер тарихында төрҙәрҙең дәһшәтле юҡҡа сығыу тарихы
- 440 млн йыл элек — ордовик-силурҙа — умыртҡаһыҙҙарҙың 60 % -ы юҡҡа сыға
- 364 млн йыл элек — девонда — диңгеҙҙәге төрҙәрҙең һаны 50 %-ҡа кәмей;
- 251,4 млн йыл элек — дәһшәтле пермь ҡырылыуы, иң-иң күпләп ҡырылыу, бөтә тере организмдарҙың 95 %-ҡа тиклеме юҡҡа сыға;
- 199,6 млн йыл элек — триаста — ул мәлдә Ерҙә тереклек итеүсе төрҙәренең яртыһы тиерлек ҡырыла.
- 65,5 млн йыл элек — аҡбур –палеоген юҡҡа сығыуы — бөтә төрҙәрҙең 1/6 өлөше, шулай уҡ, динозаврҙар юҡҡа сыға.
- 33,9 млн йыл элек — эоцен-олигоцен юҡҡа сығыуы.
| Докембрий | Фанерозой | Эон | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Палеозой | Мезозой | Кайнозой | Эра | ||||||||||
| Кембрий | Ордо вик |
Сил ур |
Девон | Карбон | Пермь | Триас | Юра | Мел | Палео ген |
Нео ген |
П-д | ||
| 4570 | 541 | 485,4 | 443,4 | 419,2 | 358,9 | 298,9 | 252,2 | 201,3 | 145,0 | 66,0 | 23,03 | млн лет ← | |
| 2,588 | |||||||||||||
е
Юҡҡа сығыуҙың сәбәптәре
Әгәр билдәле арауыҡта тыуым үлемде ҡаплай (компенсировать) алмаһа, төр юҡҡа сыға.
Юҡҡа сығыу сәбәптәре:
- Популяция эсендәге һан (төркөм эсендә генә үрсеү мөмкинлеге булған хайуандар, мәҫәлән,гиҙеүсе күгәрсен)
- генетик төрлөлөк (гепардтарға янарға мөмкин)
- ғүмер оҙонлоғо
- йыртҡыстар
- Бер үк йәшәү урынында башҡа төрҙәр менән конкуренция
- паразиттар баҫыуы (ниндәйҙер сир)
- катастрофалар
- Әйләнә-тирә мөхиттең үҙгәреүе
- кеше факторы