Дубай (ҡала): өлгөләр араһындағы айырма

Дубай
	Ҡала
	Дубай; ғәр. دبيّ‎
Флаг	Герб
Ил	Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәре
Координаталар	25°16′11″ с. ш. 55°18′34″ в. д.HGЯO
Әмир	Мөхәммәт ибн Рәшит әл-Мәктүм
Нигеҙләнгән	1833
Майҙаны	1114 км²
Климат тибы	тропик сүл
Рәсми теле	ғәрәп
Халҡы	2 262 000 кеше (2008)
Тығыҙлығы	408,18 кеше/км²
Милли состав	ғәрәптәр — 26,1% (аҫаба — 17 %), ; килгәндәр: Һиндостандан — 42,3 %, ; Пакистандан — 13,3 %, ; Бангладештан — 7,5 %, ; Филиппиндарҙан — 2,5 %, ; Шри-Ланканан — 1,5 %, ; Европанан — 0,9 %, ; АҠШ-тан — 0,3 %, ; башҡа ил һәм региондарҙан — 5,7 %.
Конфессиональ составы	ислам (сөннилек һәм шиғилыҡ) — рәсми, индуизм
Этнохороним	дубайлы, дубайлылар
Сәғәт бүлкәте	UTC+4
Телефон коды	+9714
Һанлы танытмалар
	Картаны күрһәтергә/йәшерергә Дубай Аудио, фото и видео Викимилектә

Интерактивная навигация по истории

← Алдағы үҙгәртеү Киләһе үҙгәртеү →

Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән

ВизуальВикитекст

Һыҙылған

18:51, 4 июль 2016 өлгөһө

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Дубай (мәғәнәләр).

Дуба́й (ғәр. دبيّ‎) — Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәренең иң ҙур ҡалаһы, Дубай әмирлегенең административ үҙәге^[1].

Тарихы

Коллектор селтәрҙәре һалған ваҡытта Дубай тирәһендә табылған мангр һаҙлыҡтары ҡалдығына 7000 йыл тирәһе. 5000 йылдар самаһы элек ярҙар ил эсенә инә биргән һәм әлегәсә шулай ҡала. Был урындарҙы ҡом баҫҡан. Исламға ҡәҙәр бындағы халыҡ Баджаи (Баджар) тигән илаһҡа табынған. Византия һәм Сәсәниҙәр империялары (һуңғыһы төбәктең иң ҙур өлөшөнә эйә булған) хакимлығы аҫтында төбәк алға киткән.

XIX быуат башында Әл Әбү Фәләс тоҡомоноң бер тармағы — Бәни Йосой, Дубайҙа нығынып, 1833 йылға тиклем Әбү-Дәбигә баш булған. 1820 йылдың 8 ғинуарында Дубай һәм башҡа төйәктәр шәйехтәре Британия хөкүмәте менән «Дөйөм диңгеҙ солох килешеүе» төҙөй. 1833 йылда әл Мәҡтүм династияһы Әбү Дәбигә идара итеүҙән баш тартып, Дубайҙы тартҡылашһыҙ ғына үҙ ҡулына ала. Дубай Берләшкән Короллек ҡулы аҫтынан, Ғосман империяһының һөжүмдәренән яҡлау булырына вәғәҙә алып, «Айырым Килешеү» нигеҙендә сыға .

XIX быуатта ҡаланың хәл торошона ике фажиғә ҙур зыян килтерә: 1841 йылда ҡалала таралған сәсәк эпидемияһы кешеләрҙе Дәйрәнән көсығышҡа китергә мәжбүр итә, ә 1894 йылда ут сығып, ҡаланың күп өйҙәре яна. Мәгәр сауҙа өсөн яйлы был урын иғтибарҙы йәлеп итеүҙән туҡтамай. Дубай әмире сит илдәрҙән дә килһендәр өсөн һалымды бик аҙ алдырта. Бигерәк тә ул замандың төп сауҙа үҙәге булған Шәрҡиәнән (Шәрджә) күпләп киләләр.

1940-сы йылдарҙа Дубай бәләкәй генә була әле. Халҡы диңгеҙҙән ынйы сығарып, аҙыҡ-түлеккә алмаштырып йәшәй. Әммә Японияла уны яһалма етештерергә өйрәнгәс тәбиғи ынйыға ихтыяж кәмей. Бөлгөнлөк башлана. Нефть табылыу хәлде үҙгәртә — Дубайҙа халыҡ ишәйә, төҙөлөш ҡыҙа БҒӘ.

Ҡала райондары

Ҡаланың төп райондары:

Бар Дубай — тарихи үҙәк;
Гарденс — йоҡо районы;
Даунтаун Дубай (Даунтаун) — төҙөлөп ятҡан эш районы;
Дейра — ҡаланың көнбайыш сауҙа өлөшө;
Джумейра — яр буйындағы йәшәү урыны;
Дубай Марина — төҙөлөп ятҡан район;

Ҡәрҙәш ҡалалар

Брисбен
Голд-Кост
Ереван
Данди
Каракас
Маййндағы Франкфурт
Сянган
Гандинагар
Хайдарабад
Багдад
Киш утрауы
Тегеран
Барселона
Гранада
Астана
Аҡтау
Ванкувер
Гуанчжоу
Шанхай
Эль-Кувейт
Бейрут
Триполи
Монтеррей
Мәскәү
Дамаск
Нью-Йорк
Финикс
Лос-Анджелес
Детройт
Стамбул
Женева
Пусан
Осака

Иҫкәрмәләр

↑ The Government and Politics of the Middle East and North Africa. D Long, B Reich. p.157

Әҙәбиәт

The Government and Politics of the Middle East and North Africa. D Long, B Reich. p.157

[dxbshj-1] The Government and Politics of the Middle East and North Africa. D Long, B Reich. p.157

[1]

@@ 23 юл: / 23 юл: @@
  |община в таблице       =
  |внутреннее деление     =
- |глава                  = {{s|[[Мөхәммәт ибн Рәшит әл-Мәктүм]]}}
+ |глава                  = {{s|Мөхәммәт ибн Рәшит әл-Мәктүм}}
  |вид главы              = Әмир
  |дата основания         = 1833
@@ 44 юл: / 44 юл: @@
  |агломерация            =
  |национальный состав    = {{s|[[ғәрәптәр]] — 26,1% (аҫаба — 17 %),}} <br /> килгәндәр: [[Һиндостан]]дан — 42,3 %, <br /> [[Пакистан]]дан — 13,3 %, <br /> [[Бангладеш]]тан — 7,5 %, <br /> [[Филиппиндар]]ҙан — 2,5 %, <br /> [[Шри-Ланка]]нан — 1,5 %, <br /> [[Европа]]нан — 0,9 %, <br /> [[АҠШ]]-тан — 0,3 %, <br /> {{s|башҡа ил һәм региондарҙан — 5,7 %.}}
- |конфессиональный состав= [[ислам]] ([[сөннилек]] һәм [[шиғилыҡ]]) — рәсми, [[индуизм]]
+ |конфессиональный состав= [[ислам]] (''сөннилек һәм шиғилыҡ'') — рәсми, [[индуизм]]
  |этнохороним            = дубайлы, дубайлылар
  |площадь                = 1114
@@ 60 юл: / 60 юл: @@
  }}
-'''Дуба́й''' ({{lang-ar|دبيّ}}) — [[Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәре|Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәренең ҙур ҡалаһы]], [[Дубай (әмирлек)|Дубай]] әмирлегенең административ үҙәге<ref name=dxbshj>The Government and Politics of the Middle East and North Africa. D Long, B Reich. p.157</ref>.
+'''Дуба́й''' ({{lang-ar|دبيّ}}) — [[Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәре]]нең иң ҙур ҡалаһы, [[Дубай (әмирлек)|Дубай]] әмирлегенең административ үҙәге<ref name=dxbshj>The Government and Politics of the Middle East and North Africa. D Long, B Reich. p.157</ref>.
 == Тарихы ==
 [[Рәсем:AlRas Deira Mid1960s.jpg|thumb|220px|left|[[Әл-Рәс]] 1960-сы йылдар]]
 Коллектор селтәрҙәре һалған ваҡытта Дубай тирәһендә табылған мангр һаҙлыҡтары ҡалдығына 7000 йыл тирәһе. 5000 йылдар самаһы элек ярҙар ил эсенә инә биргән һәм әлегәсә шулай ҡала. Был урындарҙы ҡом баҫҡан. Исламға ҡәҙәр бындағы халыҡ Баджаи (Баджар) тигән илаһҡа табынған.
-[[Византийская империя|Византия империяһы]] һәм [[Сасаниды|Сәсәниҙәр империяһы ]] (һуңғылары төбәктең иң ҙур өлөшөнә эйә булған) хакимлығы аҫтында төбәк алға киткән.
+[[Византия империяһы|Византия]] һәм Сәсәниҙәр империялары (һуңғыһы төбәктең иң ҙур өлөшөнә эйә булған) хакимлығы аҫтында төбәк алға киткән.
-[[XIX быуат]] башында Әл Әбү Фәләс тоҡомоноң бер тармағы — Бәни Йосой- Дүбайҙә нығынып, [[1833 год]] йылға тиклем Әбү-Дәбигә баш булған. [[1820 йылдың ]] [[8 ғинуарында ]] Дүбәй һәм башҡа төйәктәр шәйехтәре Британия хөкүмәте менән «Дөйөм диңгеҙ солох килешеүе» төҙөй. [[1833 йылда ]] әл Мәҡтүм династияһы Әбү Дәбигә идара итеүҙән баш тартып, Дүбайҙе тартҡылашһыҙ ғына үҙ ҡулына ала. Дүбәй [[Бөйөк Британия|Берләшкән Короллек]] ҡулы аҫтынан, [[Осман империяһы|Осман империяһының]] һөжүмдәренән яҡлау булырына вәғәҙә алып, «Айырым Килешеү» нигеҙендә сыға .
+[[XIX быуат]] башында Әл Әбү Фәләс тоҡомоноң бер тармағы — Бәни Йосой, Дубайҙа нығынып, [[1833]] йылға тиклем Әбү-Дәбигә баш булған. [[1820 йыл]]дың [[8 ғинуар]]ында Дубай һәм башҡа төйәктәр шәйехтәре Британия хөкүмәте менән «Дөйөм диңгеҙ солох килешеүе» төҙөй. [[1833 йыл]]да әл Мәҡтүм династияһы Әбү Дәбигә идара итеүҙән баш тартып, Дубайҙы тартҡылашһыҙ ғына үҙ ҡулына ала. Дубай [[Бөйөк Британия|Берләшкән Короллек]] ҡулы аҫтынан, [[Ғосман империяһы]]ның һөжүмдәренән яҡлау булырына вәғәҙә алып, «Айырым Килешеү» нигеҙендә сыға .
-[[XIX быуатта]] ҡаланың хәл торошона ике фажиғә ҙур зыян килтерә: две катастрофы нанесли большой урон благосостоянию города: [[1841 йылда]] ҡалала сәсәк һалыуы, кешеләрҙе Дәйрәнән көсығышҡа китергә мәжбүр итә, ә [[1894 йылда ]] ут сығып, ҡаланың күп өйҙәре яна. Мәгәр сауҙа өсөн яйлы был урын иғтибарҙы йәлеп итеүҙән туҡтамай. Дүбай әмире сит илдәрҙән дә килһендәр өсөн һалымды бик аҙ алдырта. Бигерәк тә ул замандың төп сауҙа үҙәге булған Шәрҡиәнән (Шәрджә) күпләп киләләр.
+[[XIX быуат]]та ҡаланың хәл торошона ике фажиғә ҙур зыян килтерә: [[1841 йыл]]да ҡалала таралған сәсәк эпидемияһы кешеләрҙе Дәйрәнән көсығышҡа китергә мәжбүр итә, ә [[1894 йыл]]да  ут сығып, ҡаланың күп өйҙәре яна. Мәгәр сауҙа өсөн яйлы был урын иғтибарҙы йәлеп итеүҙән туҡтамай. Дубай әмире сит илдәрҙән дә килһендәр өсөн һалымды бик аҙ алдырта. Бигерәк тә ул замандың төп сауҙа үҙәге булған Шәрҡиәнән (Шәрджә) күпләп киләләр.
-[[1940-тар|1940-сы йылдарҙа]] Дүбәй бәләкәй генә була әле. Халҡы диңгеҙҙән [[ынйы]] сығарып, аҙыҡ-түлеккә алмаштырып йәшәй. Әммә [[Япония]]ла яһалма [[жемчуг]] етештерергә өйрәнәләр, һәм тәбиғи ынйыға ихтыяж кәмей. Бөлгөнлөк башлана. [[Нефть]] табылыу хәлде үҙгәртә — Дүбәйҙә халыҡ ишәйә, төҙөлөш ҡыҙа [[БҒӘ]].
+-сы йылдарҙа Дубай бәләкәй генә була әле. Халҡы диңгеҙҙән ''ынйы'' сығарып, аҙыҡ-түлеккә алмаштырып йәшәй. Әммә [[Япония]]ла уны яһалма етештерергә өйрәнгәс тәбиғи ынйыға ихтыяж кәмей. Бөлгөнлөк башлана. [[Нефть]] табылыу хәлде үҙгәртә — Дубайҙа халыҡ ишәйә, төҙөлөш ҡыҙа [[БҒӘ]].
 == Ҡала райондары ==
 '''Ҡаланың төп райондары:'''
-* [[Бар Дубай]] — тарихи үҙәк;
+* Бар Дубай — тарихи үҙәк;
-* [[Гарденс]] — йоҡо районы;
+* Гарденс — йоҡо районы;
-* [[Даунтаун Дубай|Даунтаун]] — төҙөлөп ятҡан эш районы;
+* Даунтаун Дубай (Даунтаун) — төҙөлөп ятҡан эш районы;
 * Дейра — ҡаланың көнбайыш сауҙа өлөшө;
-* [[Джумейра]] — яр буйы йәшәү урыны;
+* Джумейра — яр буйындағы йәшәү урыны;
-* [[Дубай Марина]] — төҙөлөп ятҡан район;
+* Дубай Марина — төҙөлөп ятҡан район;
 == Ҡәрҙәш ҡалалар ==
-* {{Австралия}} [[Брисбен]]
+* {{Австралия}} Брисбен
-* {{Австралия}} [[Голд-Кост]]
+* {{Австралия}} Голд-Кост
 * {{Армения}} [[Ереван]]
-* {{Бөйөк Британия}} [[Данди]]
+* {{Бөйөк Британия}} Данди
-* {{Венесуэла}} [[Каракас]]
+* {{Венесуэла}} Каракас
-* {{Германия}} [[Франкфурт-на-Майне]]
+* {{Германия}} Маййндағы Франкфурт
 * {{Гонконг}} [[Сянган]]
-* {{Һиндостан}} [[Гандинагар]]
+* {{Һиндостан}} Гандинагар
-* {{Һиндостан}} [[Хайдарабад (Индия)|Хайдарабад]]
+* {{Һиндостан}} Хайдарабад
-* {{Ираҡ}} [[Багдад]]
+* {{Ираҡ}} Багдад
-* {{Иран}} остров [[Киш (остров)|Киш]]
+* {{Иран}} Киш утрауы
 * {{Иран}} [[Тегеран]]
-* {{Испания}} [[Барселона]]
+* {{Испания}} Барселона
-* {{Испания}} [[Гранада]]
+* {{Испания}} Гранада
 * {{Ҡаҙағстан}} [[Астана]]
-* {{Ҡаҙағстан}} [[Актау]]
+* {{Ҡаҙағстан}} Аҡтау
-* {{Канада}} [[Ванкувер]]
+* {{Канада}} Ванкувер
 * {{ҠХР}} [[Гуанчжоу]]
 * {{ҠХР}} [[Шанхай]]
-* {{Кувейт}} [[Эль-Кувейт]]
+* {{Кувейт}} Эль-Кувейт
-* {{Ливан}} [[Бейрут]]
+* {{Ливан}} Бейрут
-* {{Ливия}} [[Триполи]]
+* {{Ливия}} Триполи
-* {{Мексика}} [[Монтеррей]]
+* {{Мексика}} Монтеррей
 * {{Рәсәй}} [[Мәскәү]]
 * {{Сирия}} [[Дамаск]]
 * {{АҠШ}} [[Нью-Йорк]]
-* {{АҠШ}} [[Финикс]]
+* {{АҠШ}} Финикс
 * {{АҠШ}} [[Лос-Анджелес]]
-* {{АҠШ}} [[Детройт]]
+* {{АҠШ}} Детройт
 * {{Төркиә}} [[Стамбул]]
-* {{Швейцария}} [[Женева]]
+* {{Швейцария}} Женева
-* {{Көньяҡ Корея}} [[Пусан]]
+* {{Көньяҡ Корея}} Пусан
-* {{Япония}} [[Осака]]
+* {{Япония}} Осака
 == Иҫкәрмәләр ==