Станюта Стефания Михайловна: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Айсар (фекер алышыу | өлөш)
аныҡлаштырыу, күренеште төҙәтеү
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
8 юл: 8 юл:
| Гражданство = {{Рәсәй империяһы}}→<br />{{флагификация|USSR}} →<br /> {{флагификация|Белоруссия|1995}}
| Гражданство = {{Рәсәй империяһы}}→<br />{{флагификация|USSR}} →<br /> {{флагификация|Белоруссия|1995}}
| Годы активности = [[1919]]—[[2000]]
| Годы активности = [[1919]]—[[2000]]
| Театр = Янко Купала исемендәге милли академия театры (Минск)
| Театр = Янка Купала исемендәге милли академия театры (Минск)
| Награды = {{{!}} style="background: transparent"
| Награды = {{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{народный артист СССР|1988}}{{!!}}{{Государственная премия БССР|1982}}
{{!}} {{народный артист СССР|1988}}{{!!}}{{Государственная премия БССР|1982}}
{{!}}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}}{{орден Трудового Красного Знамени|1985}}{{!!}} {{орден Трудового Красного Знамени}}{{!!}} {{орден Дружбы народов}}{{!!}} {{орден Знак Почёта|1955}}
{{!}}{{Хеҙмәт Ҡыҙыл Байрағы ордены|1985}}{{!!}} {{Хеҙмәт Ҡыҙыл Байрағы ордены}}{{!!}} {{халыҡтар Дуҫлығы ордены}}{{!!}} {{Почёт билдәһе ордены|1955}}
{{!}}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{«Өлгөлө хеҙмәте өсөн» миҙалы}} {{!!}} {{Владимир Ильич Ленин тыуыуына 100 йыл тулыу хөрмәтенә миҙал }} {{!!}}{{1941-1945 йй.Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн миҙал}} {{!!}} {{1941-1945 йй. Бөйөк Ватан һуғышында маҡтаулы хеҙмәте өсөн миҙалы}}
{{!}} {{Медаль «За трудовое отличие»}} {{!!}} {{Медаль В ознаменование 100-летия со дня рождения Владимира Ильича Ленина}} {{!!}}{{Медаль За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}} {{!!}} {{Медаль За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.}}
{{!}}}
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Медаль Франциска Скорины|1995}}{{!!}} {{Медаль Ветеран труда}}
{{!}} {{Франциско Скорина миҙалы|1995}}{{!!}} {{Хеҙмәт Ветераны Миҙалы}}
{{!}}}
{{!}}}
| imdb_id =
| imdb_id =
}}
}}
'''Стефа́ния Миха́йловна Станю́та''' ({{lang-be| Стэфанія Міхайлаўна Станюта}}; 1905—2000) — Беларусь, совет кино һәм театр артисы. СССР-ҙың халыҡ артисы (1988).
'''Стефа́ния Миха́йловна Станю́та''' ({{lang-be| Стэфанія Міхайлаўна Станюта}}; 1905—2000) — Беларусь, совет кино һәм театр артисы. СССР-ҙың халыҡ артисы (1988).
[[Файл:Станюта Михаил портрет дочери1923.jpg|thumb|[[Станюта, Михаил Петрович|М. П. Станюта]] «Портрет дочери», 1923, Беларусь Республикаһының милли художество музейы]]
[[Файл:Станюта Михаил ҡыҙының портреты 1923.jpg|thumb|Станюта Михаил Петрович «Ҡыҙының портреты», 1923, Беларусь Республикаһының милли художество музейы]]


[[Файл:Стефания Станютаның ҡәбер өҫтөнә ҡуйылған һәйкәл (FoP).jpg|мини|Надгробный памятник на Восточном кладбище]]
[[Файл:Стефания Станютаның ҡәбер өҫтөнә ҡуйылған һәйкәл (FoP).jpg|мини|Көнсығыш зыяратта ҡәбер өҫтөнә ҡуйылған һәйкәл]]


== Биография ==
== Биографияһы ==
Стефания Станюта родилась {{OldStyleDate|13|мая|1905 год|30|апреля}}а в [[Минск]]е в семье известного белорусского художника [[Станюта, Михаил Петрович|М. П. Станюты]].
Стефания Станюта 1905 йылдың 30 апрелендә Минск ҡалаһында билдәле белорус рәссамы Станюта Михаил Петрович ғаиләһендә тыуған.
Бала сағында уға батша Николай II-нең белорус халҡы менән рәсми осрашыуында булырға насип була.


Сиркәү мәхәллә мәктәбендә, аҙаҡ Минск хөкүмәт ҡатын-ҡыҙҙар гимназияһында уҡый<ref>{{cite web|url=http://govorim.by/minskaya-oblast/minsk/novosti-minska/16710-data-v-istorii-112-let-nazad-v-minske-osnovana-zhenskaya-pravitelstvennaya-gimnaziya.html|title=Дата в истории: 112 лет назад в Минске основана женская правительственная гимназия|accessdate=2013-01-07|archiveurl=http://www.webcitation.org/6Dao0LpzI|archivedate=2013-01-11}}</ref>.
В детстве ей довелось побывать на официальной встрече царя [[Николай II|Николая II]] с белорусским народом.
1918 йылдан Жданович Флориан Павловичтың Беренсе белорус драма һәм комедия ширҡәтендә статист, хорҙа йырлаусы һәм бейеүсе булып эшләй. Был ижади коллектив нигеҙендә 1920 йылда 1-се Белорус дәүләт театры (хәҙерге Янка Купала исемендәге Милли академия театры) төҙөлә, Станюта Стефания Михайловна был театрҙа эшләүен дауам итә. Беренсе ''Химки'' ролен ул 16 йәшендә Голубок Владислав Иосифовичтың «Ганка» пьесаһында уйнай .
1926 йылда Мәскәү Художество академия театрының Белорус драматик студияһын (Смышляев Валентин Сергеевич һәм Гиацинтова Софья Владимировна класы) тамамлай. Ошо сығарылыш базаһында 1926 йылда Витебск ҡалаһында Икенсе белорус дәүләт драма театры (хәҙерге Якуб Колас исемендәге Милли академия драма театры) төҙөлә, был театрҙа Стефания Станюта 1932 йылға тиклем уйнай.
1932 йылдан үҙенең ғүмеренең аҙағына тиклем Стефания Станюта Минск ҡалаһында Янка Купала исемендәге Милли академия театрында эшләй.Бөтәһе яҡынса 200 роль башҡара<ref>[http://www.belarustourism.by/catalog/365_16295.html Стефания Станюта — Знаменитые люди — Каталог — Туризм в Беларуси<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>.
Бөйөк Ватан һуғышы башланғанда театр труппаһы Одесса ҡалаһында була. Минскта Стефания Станютаның ғаиләһе ҡала, ләкин театр оҙаҡ ваҡыт Одессала була, Стефания үҙ-үҙеңде һаҡлау төркөмө башлығы итеп һайлана. Труппа Томск ҡалаһына күскәс, һауыға башлаған һалдаттар менән госпиталдә театр түңәрәге алып бара<ref name=autogenerated2>{{cite web|url=http://belactors.info/memory/stanuta.html|title=Стефания Станюта|author=«Чтобы помнили»|accessdate=2011-07-21|lang=ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/66fq8x5T9|archivedate=2012-04-04}}</ref>.
Кинола 1958 йылда төшә башлай.
Стефания Станюта 2000 йылдың 6 ноябрендә вафат була. Минск ҡалаһында Көнсығыш зыяратта ерләнгән.


== Ғаиләһе ==
Училась в [[Церковно-приходская школа|церковно-приходской школе]], затем в [[Минская женская правительственная гимназия|Минской женской правительственной гимназии]]<ref>{{cite web|url=http://govorim.by/minskaya-oblast/minsk/novosti-minska/16710-data-v-istorii-112-let-nazad-v-minske-osnovana-zhenskaya-pravitelstvennaya-gimnaziya.html|title=Дата в истории: 112 лет назад в Минске основана женская правительственная гимназия|accessdate=2013-01-07|archiveurl=http://www.webcitation.org/6Dao0LpzI|archivedate=2013-01-11}}</ref>.
* Атаһы — Станюта Михаил Петрович (1881—1974) — белорус совет рәссамы, график, педагог;
* әсәһе — Христина Ивановна Станюта, йорт хужабикәһе, крәҫтиән ғаиләһенән;
* ире — Александр Кручинский — Ҡыҙыл Армия офицеры ;
* улы — Станюта Александр Александрович (1936—2011) — яҙыусы, әҙәбиәт белгесе;
* килене (улының ҡатыны) — Михайлова–Станюта Ирина Алексеевна — ғалим-иҡтисадсы, профессор;
* ейәнсәре — Станюта Мелитина Дмитриевна (1993 йылда тыуған) — белорус гимнасы (художестволы гимнастика).


== Маҡтаулы исемдәре һәм бүләктәре ==
С [[1918 год]]а работала статисткой, хористкой и танцовщицей в Первом товариществе белорусской драмы и комедии [[Жданович, Флориан Павлович|Ф. П. Ждановича]], на основе творческого коллектива которого в [[1920 год]]у был образован 1-й Белорусский государственный театр (ныне [[Национальный академический театр имени Янки Купалы]]), где продолжала играть. Первую роль ''Химки'' сыграла в 16 лет в пьесе «Ганка» [[Голубок, Владислав Иосифович|В. И. Голубка]].
* Народная артистка СССР-ҙың халыҡ артисы (1988);

* Белорус ССР-ының халыҡ артисы ([[1957]]);
В [[1926 год]]у окончила Белорусскую драматическую студию при [[МХАТ]] (класс [[Смышляев, Валентин Сергеевич|В. Смышляева]] и [[Гиацинтова, Софья Владимировна|С. Гиацинтовой]]). На базе этого выпуска в [[Витебск]]е в [[1926 год]]у был создан Второй белорусский государственный драматический театр (ныне [[Национальный академический драматический театр им. Якуба Коласа]]), в котором Стефания Станюта играла до [[1932 год]]а.
* Белорус ССР-ының Дәүләт премияһы (1982) — театр эшмәкәрлеге өсөн;

* ике Хеҙмәт Ҡыҙыл Байрағы ордены (1980, 1985);
С [[1932 год]]а и до конца своей жизни Стефания Станюта проработала в [[Национальный академический театр имени Янки Купалы|Белорусском драматическом театре имени Я. Купалы]] в [[Минск]]е. Всего сыграла около 200 ролей<ref>[http://www.belarustourism.by/catalog/365_16295.html Стефания Станюта — Знаменитые люди — Каталог — Туризм в Беларуси<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>.

[[ВОВ|Война]] застала труппу театра в [[Одесса|Одессе]]. В Минске у Стефании Станюты осталась семья, но театр ещё долго находился в Одессе, где актриса была начальником группы самозащиты. После переезда труппы в [[Томск]], вела в госпитале театральный кружок с выздоравливающими бойцами<ref name=autogenerated2>{{cite web|url=http://belactors.info/memory/stanuta.html|title=Стефания Станюта|author=«Чтобы помнили»|accessdate=2011-07-21|lang=ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/66fq8x5T9|archivedate=2012-04-04}}</ref>.

В кино начала сниматься в [[1958 год]]у.

Стефания Станюта умерла [[6 ноября]] [[2000 год]]а. Похоронена в [[Минск]]е на [[Восточное кладбище (Минск)|Восточном кладбище]].

== Семья ==
* Отец[[Станюта, Михаил Петрович|Михаил Петрович Станюта]] ([[1881]]—[[1974]]) — белорусский советский живописец, график, педагог;
* мать — Христина Ивановна Станюта, домохозяйка, из крестьян;
* муж — Александр Кручинский — офицер [[Красная Армия|Красной Армии]];
* сын[[Станюта, Александр Александрович|Александр Александрович Станюта]] (1936—2011) — писатель, литературовед;
* сноха (жена сына) — [[Михайлова–Станюта, Ирина Алексеевна|Ирина Алексеевна Михайлова-Станюта]]ученый-экономист, профессор;
* правнучка — [[Станюта, Мелитина Дмитриевна|Мелитина Станюта]] (род. [[1993]]) — белорусская гимнастка ([[художественная гимнастика]]).

== Награды и звания ==
* [[Народная артистка СССР]] ([[1988]]);
* [[Народный артист Белорусской ССР|Народная артистка Белорусской ССР]] ([[1957]]);
* Государственная премия Белорусской ССР ([[1982]]) — за театральную работу;
* два [[орден Трудового Красного Знамени|ордена Трудового Красного Знамени]] (1980, 1985);
* [[орден Дружбы народов]] (1977);
* [[орден Дружбы народов]] (1977);
* [[орден «Знак Почёта»]] (1955);
* [[орден «Знак Почёта»]] (1955);

08:38, 19 декабрь 2016 өлгөһө

Стефа́ния Станю́та
Исеме:

Стефания Михайловна Станюта

Тыуған урыны:

Минск, Рәсәй империяһы

Һөнәре:

актёр

Гражданлығы:

Рәсәй империяһы Рәсәй империяһы
Совет Социалистик Республикалар Союзы СССР
Беларусь Беларусь

Әүҙем йылдары:

19192000

Театр:

Янка Купала исемендәге милли академия театры (Минск)

Наградалары:
СССР-ҙың халыҡ артисы— 1988 БССР-ҙың дәүләт премияһы — 1982
Ҡалып:Хеҙмәт Ҡыҙыл Байрағы ордены Ҡалып:Хеҙмәт Ҡыҙыл Байрағы ордены Халыҡтар Дуҫлығы ордены Ҡалып:Почёт билдәһе ордены
Ҡалып:«Өлгөлө хеҙмәте өсөн» миҙалы Ҡалып:Владимир Ильич Ленин тыуыуына 100 йыл тулыу хөрмәтенә миҙал Ҡалып:1941-1945 йй.Бөйөк Ватан һуғышында Германияны еңгән өсөн миҙал Ҡалып:1941-1945 йй. Бөйөк Ватан һуғышында маҡтаулы хеҙмәте өсөн миҙалы
Ҡалып:Франциско Скорина миҙалы Ҡалып:Хеҙмәт Ветераны Миҙалы

Стефа́ния Миха́йловна Станю́та (бел. Стэфанія Міхайлаўна Станюта; 1905—2000) — Беларусь, совет кино һәм театр артисы. СССР-ҙың халыҡ артисы (1988).

Файл:Станюта Михаил ҡыҙының портреты 1923.jpg
Станюта Михаил Петрович «Ҡыҙының портреты», 1923, Беларусь Республикаһының милли художество музейы
Файл:Стефания Станютаның ҡәбер өҫтөнә ҡуйылған һәйкәл (FoP).jpg
Көнсығыш зыяратта ҡәбер өҫтөнә ҡуйылған һәйкәл

Биографияһы

Стефания Станюта 1905 йылдың 30 апрелендә Минск ҡалаһында билдәле белорус рәссамы Станюта Михаил Петрович ғаиләһендә тыуған. Бала сағында уға батша Николай II-нең белорус халҡы менән рәсми осрашыуында булырға насип була.

Сиркәү мәхәллә мәктәбендә, аҙаҡ Минск хөкүмәт ҡатын-ҡыҙҙар гимназияһында уҡый[1]. 1918 йылдан Жданович Флориан Павловичтың Беренсе белорус драма һәм комедия ширҡәтендә статист, хорҙа йырлаусы һәм бейеүсе булып эшләй. Был ижади коллектив нигеҙендә 1920 йылда 1-се Белорус дәүләт театры (хәҙерге Янка Купала исемендәге Милли академия театры) төҙөлә, Станюта Стефания Михайловна был театрҙа эшләүен дауам итә. Беренсе Химки ролен ул 16 йәшендә Голубок Владислав Иосифовичтың «Ганка» пьесаһында уйнай . 1926 йылда Мәскәү Художество академия театрының Белорус драматик студияһын (Смышляев Валентин Сергеевич һәм Гиацинтова Софья Владимировна класы) тамамлай. Ошо сығарылыш базаһында 1926 йылда Витебск ҡалаһында Икенсе белорус дәүләт драма театры (хәҙерге Якуб Колас исемендәге Милли академия драма театры) төҙөлә, был театрҙа Стефания Станюта 1932 йылға тиклем уйнай. 1932 йылдан үҙенең ғүмеренең аҙағына тиклем Стефания Станюта Минск ҡалаһында Янка Купала исемендәге Милли академия театрында эшләй.Бөтәһе яҡынса 200 роль башҡара[2]. Бөйөк Ватан һуғышы башланғанда театр труппаһы Одесса ҡалаһында була. Минскта Стефания Станютаның ғаиләһе ҡала, ләкин театр оҙаҡ ваҡыт Одессала була, Стефания үҙ-үҙеңде һаҡлау төркөмө башлығы итеп һайлана. Труппа Томск ҡалаһына күскәс, һауыға башлаған һалдаттар менән госпиталдә театр түңәрәге алып бара[3]. Кинола 1958 йылда төшә башлай. Стефания Станюта 2000 йылдың 6 ноябрендә вафат була. Минск ҡалаһында Көнсығыш зыяратта ерләнгән.

Ғаиләһе

  • Атаһы — Станюта Михаил Петрович (1881—1974) — белорус совет рәссамы, график, педагог;
  • әсәһе — Христина Ивановна Станюта, йорт хужабикәһе, крәҫтиән ғаиләһенән;
  • ире — Александр Кручинский — Ҡыҙыл Армия офицеры ;
  • улы — Станюта Александр Александрович (1936—2011) — яҙыусы, әҙәбиәт белгесе;
  • килене (улының ҡатыны) — Михайлова–Станюта Ирина Алексеевна — ғалим-иҡтисадсы, профессор;
  • ейәнсәре — Станюта Мелитина Дмитриевна (1993 йылда тыуған) — белорус гимнасы (художестволы гимнастика).

Маҡтаулы исемдәре һәм бүләктәре

Творчество

Роли в театре

Фильмография

Кинематографическая известность Станюты связана, прежде всего, с фильмом Л. Е. Шепитько и Э. Г. Климова «Прощание с Матерой», в котором она сыграла роль старухи Дарьи.

  1. 1958Красные листьяэпизод
  2. 1958Счастье надо беречьжена Никиты
  3. 1958Часы остановились в полночьучительница
  4. 1959Строгая женщинаКатерина
  5. 1961Первые испытанияГанна
  6. 1962Звезда на пряжке (киноальманах «Маленькие мечтатели») — женщина в черном
  7. 1964Письма к живым
  8. 1966Иду искатьэпизод
  9. 1967Дом и хозяинмать Егора
  10. 1969Я, Франциск Скорина…Аббатисса
  11. 1970Пятёрка отважныхбабушка Кешки
  12. 1971Запрос (короткометражный) — Фенька
  13. 1971Могила львамать Фёдора
  14. 1973И смех, и беда (короткометражный) — Агрипина
  15. 1973Тёщатётя Маша
  16. 1974Великое противостояние Агеиха
  17. 1974Мы — хлопцы живучиеМатрена Евсеевна
  18. 1974Приключения в городе, которого неттетя Полли
  19. 1976Воскресная ночьстаруха
  20. 1976Память землибаба Поля
  21. 1976Тревожный месяц вересеньСерафима
  22. 1976-1978Время выбрало насВоронецкая
  23. 1977Воспоминание...бабушка Пчелка
  24. 1977Про Красную Шапочку1-я злая старуха
  25. 1978Поговорим брат...Дарья
  26. 1978Торговка и поэтМариля
  27. 1979Родное деломать
  28. 1980Атланты и кариатидымать Максима
  29. 1980Возьму твою больжена Шишковича
  30. 1980ПоловодьеСтепановна
  31. 1980Третьего не даноэпизод
  32. 1981Единственные мужчинаНеонила Степановна
  33. 1981ЗатишьеВера Петровна
  34. 1981Оленья охотаселянка
  35. 1981О тебеКсения Александровна
  36. 1981Люди на болотезнахарка
  37. 1981ПрощаниеДарья
  38. 1981РодникЕфросинья Ильинична
  39. 1982Живая радугабабушка Миши
  40. 1982Чужая вотчинаМондриха
  41. 1983Садстаруха, приютившая Машу
  42. 1983Белые росыКиселиха
  43. 1983Плыви, кораблик…Анна Николаевна Полунина
  44. 1984Неизвестный солдатАнтонина Васильевна Бокарева
  45. 1984Отрядстаруха
  46. 1984РадуницаХристина
  47. 1984Что у Сеньки былобабка Вера
  48. 1985Мама, я живДомна Филипповна
  49. 1985Поклонись до землиМария
  50. 1985Не ходите, девки, замужМихеевна
  51. 1985Холода в начале весны (короткометражный) — бабушка Виктора
  52. 1985Экзамен на директораКлавдия Петровна
  53. 1986Не забудьте выключить телевизорКалерия Павловна
  54. 1986Первоцветбабушка
  55. 1987Нетерпение душимать Лепешинского
  56. 1988Генеральная репетицияНяня
  57. 1988Эти... Три верные карты... графиня
  58. 1988МудромерЕкатерина Антоновна Загменная
  59. 1989Хочу сделать признаниеГанна Шкурко
  60. 1990Мудромер (фильм-спектакль) — Загменная Екатерина Антоновна
  61. 1990Небылицы про Иванастаруха
  62. 1990Войди в каждый домэпизод
  63. 1990Плач перепёлкиэпизод
  64. 1990Страсти по Авдею (фильм-спектакль) — мать Зуйка
  65. 1991Царь Иван ГрозныйАнуфриевна
  66. 1991ИзгойГанка
  67. 1992Цена головынищенка
  68. 1993Истоки
  69. 1993Силуэт в окне напротивтёща
  70. 1993Чёртовы куклыстарушка с намибийскими
  71. 1994Времена года
  72. 1994Лето любвиСтефания
  73. 1995Игра воображениястаруха в шляпе
  74. 2001Курортный романэпизод

Память

  • Сын Стефании Станюты Александр издал книгу воспоминаний о матери. Первая вышла на белорусском языке в 1994 году, а дополненный вариант — «Жизнь актрисы» — на русском языке — в 2001 году. Также своими воспоминаниями он делится в интервью: «Вспоминать и возвращаться» и «И я закричал на весь пустой зал: „Мама!“».
  • К 105-летию со дня рождения актрисы Александр Станюта издал новый роман «Городские сны», основанный на её личных письмах любимым мужчинам: актёру и сотруднику НКВД. Судьба обоих оказалась трагичной: они были расстреляны[4].
  • В память об актрисе 27 марта 2003 года на доме № 19 по проспекту Скорины (Независимости) в Минске была установлена мемориальная доска Стефании Станюты, а 3 ноября этого же года — памятник на Восточном (Московском) кладбище. Автор памятника — скульптор Владимир Слободчиков[5].
  • В Купаловском театре организуются вечера памяти Стефании Станюты. В Государственном музее истории театральной и музыкальной культуры Беларуси есть комната, посвящённая Стефании Станюте.
  • Министерство связи и информатизации Республики Беларусь 13 мая 2005 года ввело в почтовое обращение марку «100 лет со дня рождения С. М. Станюты», подготовленную издатцентром «Марка» РУП «Белпочта» (художники В. Терентьев и Ю. Тореев).
  • К 100-летию актрисы был выпущен памятный буклет[3].

Примечания

  1. Дата в истории: 112 лет назад в Минске основана женская правительственная гимназия. Дата обращения: 7 ғинуар 2013. Архивировано 11 ғинуар 2013 года.
  2. Стефания Станюта — Знаменитые люди — Каталог — Туризм в Беларуси
  3. 3,0 3,1 «Чтобы помнили». Стефания Станюта. Дата обращения: 21 июль 2011. Архивировано 4 апрель 2012 года.
  4. Алла Казакова. «Городские сны королевы Стефании» (19 май 2010). Дата обращения: 22 июль 2011. Архивировано 4 апрель 2012 года.
  5. Двамал. Могилы знаменитостей (19 май 2007). Дата обращения: 22 июль 2011. Архивировано 4 апрель 2012 года.