Гаприндашвили Нона Терентьевна: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Интерактивная навигация по истории
Киләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
"Гаприндашвили, Нона Терентьевна" битен тәржемә итеп төҙөлгән
 
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл: 1 юл:
{{Шахматист
⚫
'''Нона  Терентьевна Гаприндашвили''' ({{Lang-ka|ნონა გაფრინდაშვილი}};  [[3 май|3 май,]] [[1941 йыл|1941]], Зугдиди, Грузин ССР-ы) — [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|совет]] һәм [[Грузия|грузин]] [[Шахмат|шахматсы]]<nowiki/>һы, атҡаҙанған спорт мастеры ([[1964 йыл|1964]]); шахмат тарихында бишенсе  донъя чемпионы (1962-1978), ҡатын-ҡыҙҙар араһында беренсе халыҡ-ара гроссмейстер  ([[1976 йыл|1976]]) һәм ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исемен алған беренсе ҡатын-ҡыҙ([[1978 йыл|1978]]). Биш тапҡыр СССР чемпионы. FIDE-ның (Халыҡ-ара шахмат федерацияһы, 1980-1986) Ҡатын-ҡыҙҙар комиссияһы рәйесе. "Шахмат Оскар"ы призының беренсе эйәһе ([[1982 йыл|1982]]). Грузия Милли олимпия комитеты президенты ([[1989 йыл|1989]]-1996).
|Имя = Нона Терентьевна Гаприндашвили
|Изображение = Nona Gaprindaschwili 1982 Kissingen.jpg
|Ширина = 220px
|Описание изображения = Но́на Гаприндашви́ли 1982 йылда
|Страны = {{URS}}<br />{{GEO}}
|Имя при рождении =
|Дата рождения = 3.5.1941
|Место рождения = {{МестоРождения|Зугдиди}}, [[Грузин ССР-ы]]
|Дата смерти =
|Место смерти =
|Место проживания =
|Звание = {{Шахматные звания | гм = 1978 | жгм = 1976}}
|Максимальный рейтинг = 2495 <small>(июль 1987)</small>
|Актуальный рейтинг =
|Номер ФИДЕ = 13600125
|Награды и премии = {{орден Ленина}} {{Орден «Знак Почёта»}} {{медаль За трудовое отличие}}
}}
⚫
'''Нона Терентьевна Гаприндашвили''' ({{Lang-ka|ნონა გაფრინდაშვილი}}; [[3 май,]] [[1941]], Зугдиди, Грузин ССР-ы) — [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|совет]] һәм [[Грузия|грузин]] [[Шахмат|шахматсы]]һы, атҡаҙанған спорт мастеры ([[1964]]); шахмат тарихында бишенсе донъя чемпионы ([[1962]]—[[1978]]), ҡатын-ҡыҙҙар араһында беренсе халыҡ-ара гроссмейстер ([[1976 йыл|1976]]) һәм ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исемен алған беренсе ҡатын-ҡыҙ([[1978 йыл|1978]]). Биш тапҡыр СССР чемпионы. FIDE-ның (Халыҡ-ара шахмат федерацияһы, [[1980]]—[[1986]]) Ҡатын-ҡыҙҙар комиссияһы рәйесе. "Шахмат Оскар"ы призының беренсе эйәһе ([[1982]]). Грузия Милли олимпия комитеты президенты ([[1989]]-[[1996]]).


Эло рейтингы тарихы:
Эло рейтингы тарихы:
6 юл: 24 юл:
! рейтинг
! рейтинг
|-
|-
| март [[2011 йыл|2011]]
| март [[2011]]
| 2362
| 2362
|-
|-
| март [[2014 йыл|2014]]
| март [[2014]]
| 2299
| 2299
|}
|}


== Биографияһы ==
== Биографияһы ==
Нонағы 5 йәш булғанда, ағалары уны шахмат уйнарға өйрәтә. 12 йәшенән шахмат менән шөғөлләнә. [[Тбилиси]] Пионерҙар һарайында тәжрибәле тренер, грузин ҡатын-ҡыҙы шахмат мәктәбенә нигеҙ һалыусы Вахтанг Карселадзе (1919-1966) етәкселегендә 12 йыл шахмат менән шөғөлләнә. 15 йәшендә [[Тбилиси]] һәм [[Грузия]] чемпионы була.
Нонаға 5 йәш булғанда, ағалары уны шахмат уйнарға өйрәтә. 12 йәшенән шахмат менән шөғөлләнә. [[Тбилиси]] Пионерҙар һарайында тәжрибәле тренер, грузин ҡатын-ҡыҙы шахмат мәктәбенә нигеҙ һалыусы Вахтанг Карселадзе ([[1919]]—[[1966]]) етәкселегендә 12 йыл шахмат менән шөғөлләнә. 15 йәшендә [[Тбилиси]] һәм [[Грузия]] чемпионы була.


19 йәшендә Врнячок-Банела дәғүәселәр турнирында ҡатнашыу хоҡуғын ала ([[1961 йыл|1961]], Югославия), унда ышаныслы рәүештә 16 мөмкинлектән 13 мәрәй йыйып һәм икенсе призерҙы  ике мәрәйгә уҙып, беренсе урынды ала.
19 йәшендә Врнячок-Банела дәғүәселәр турнирында ҡатнашыу хоҡуғын ала ([[1961 йыл|1961]], [[Югославия]]), унда ышаныслы рәүештә 16 мөмкинлектән 13 мәрәй йыйып һәм икенсе призерҙы ике мәрәйгә уҙып, беренсе урынды ала.


16 йыл шахмат тәхетендә ултыра. [[1962 йыл|1962 йылда]] донъя беренселегендә  Елизавета Быкованы 9:2 иҫәбе менән еңеп, шахмат тарихында бишенсе донъя чемпионы була. Артабанғы йылдарҙа чемпион исемен яҡлап, юғары кимәлдә 5 матч үткәреп уйын үткәрә: өс уйында - Алла Кушнирҙы ([[1965 йыл|1965]], [[Рига]] — 8,5:4,5; [[1969 йыл|1969]], [[Тбилиси]] — 8,5:4,5; [[1972 йыл|1972]], [[Рига]] — 8,5:7,5), берҙе Нана Александрияны ([[1975 йыл|1975]], Пицунда — [[Тбилиси]] — 8,5:3,5) еңә һәм бер уйында Майя Чибурданидзенан еңелә (1978, Пицунда — 6,5:8,5). Ҡатын-ҡыҙҙар араһында 5 тапҡыр СССР чемпионаттарында еңеү яулай ([[1964 йыл|1964]], [[1973 йыл|1973]] , [[1974 йыл|1974]], [[1981 йыл|1981]], [[1983 йыл|1983]], [[1985 йыл|1985]]), СССР йыйылма командаһы составында 10 тапҡыр Бөтә донъя шахмат олимпиадаһында еңә (1963-1986).
16 йыл шахмат тәхетендә ултыра. [[1962 йыл]]да донъя беренселегендә Елизавета Быкованы 9:2 иҫәбе менән еңеп, шахмат тарихында бишенсе донъя чемпионы була. Артабанғы йылдарҙа чемпион исемен яҡлап, юғары кимәлдә 5 матч үткәреп уйын үткәрә: өс уйында — Алла Кушнирҙы ([[1965]], [[Рига]] — 8,5:4,5; [[1969]], [[Тбилиси]] — 8,5:4,5; [[1972]], [[Рига]] — 8,5:7,5), берҙе Нана Александрияны ([[1975]], Пицунда — [[Тбилиси]] — 8,5:3,5) еңә һәм бер уйында Майя Чибурданидзенан еңелә ([[1978]], Пицунда — 6,5:8,5). Ҡатын-ҡыҙҙар араһында 5 тапҡыр СССР чемпионаттарында еңеү яулай ([[1964]], [[1973]] , [[1974]], [[1981]], [[1983]], [[1985]]), СССР йыйылма командаһы составында 10 тапҡыр Бөтә донъя шахмат олимпиадаһында еңә ([[1963]]—[[1986]]).


Универсаль уйын стиле арҡаһында халыҡ-ара турнирҙарҙа ир-егеттәр менән тиң уйнай,  Гастингста ([[1963 йыл|1963]]—[[1964 йыл|1964]]) өҫтәм турнирҙа, Лон-Пайнела АҠШ-тың асыҡ чемпионатында  ([[1977 йыл|1977]]), Реджо-нель-Эмилияла ([[1983 йыл|1983]], [[Италия]]), Вейк-ан-Зела ([[1987 йыл|1987]], Голландия) еңеү яулай. [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]]-та еңгәндән һуң ҡатын-ҡыҙҙарҙан беренсе булып ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исеменә лайыҡ була. Донъя беренселегендәге матчта  Майя Чибурданидзенан еңелгәндән һуң, донъяның иң көслө шахматсыларының береһе булып ҡала. 1979-1990 йылдарҙа донъя чемпионаттарында уңышлы ҡатнаша, атап әйткәндә, Бад-Киссингенда ([[1982 йыл|1982]], [[Германия]]), Куала-Лумпурҙа ([[1990 йыл|1990]], Малайзия) зона-ара турнирҙарҙа еңә, Смедеревск-Паланкала ([[1987 йыл|1987]], [[Югославия]]) зона-ара турнирҙа икенсе урын яулай.
Универсаль уйын стиле арҡаһында халыҡ-ара турнирҙарҙа ир-егеттәр менән тиң уйнай, Гастингста ([[1963]]—[[1964]]) өҫтәм турнирҙа, Лон-Пайнела АҠШ-тың асыҡ чемпионатында ([[1977]]), Реджо-нель-Эмилияла ([[1983]], [[Италия]]), Вейк-ан-Зела ([[1987]], Голландия) еңеү яулай. [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]]-та еңгәндән һуң ҡатын-ҡыҙҙарҙан беренсе булып ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исеменә лайыҡ була. Донъя беренселегендәге матчта Майя Чибурданидзенан еңелгәндән һуң, донъяның иң көслө шахматсыларының береһе булып ҡала. [[1979]]—[[1990]] йылдарҙа донъя чемпионаттарында уңышлы ҡатнаша, атап әйткәндә, Бад-Киссингенда ([[1982]], [[Германия]]), Куала-Лумпурҙа ([[1990]], Малайзия) зона-ара турнирҙарҙа еңә, Смедеревск-Паланкала ([[1987]], [[Югославия]]) зона-ара турнирҙа икенсе урын яулай.


Шахмат өлкәһендәге ҡаҙаныштары өсөн [[Ленин ордены]] ([[1966 йыл|1966]]) һәм [[«Почёт Билдәһе» ордены|"Почет билдәһе"]] ордены ([[1985 йыл|1985]]), "Өлгөлө хеҙмәте өсөн" миҙалы менән бүләкләнә ([[1965 йыл|1965]]).
Шахмат өлкәһендәге ҡаҙаныштары өсөн [[Ленин ордены]] ([[1966]]) һәм [[«Почёт Билдәһе» ордены|«Почет билдәһе»]] ордены ([[1985]]), «Өлгөлө хеҙмәте өсөн» миҙалы менән бүләкләнә ([[1965]]).


[[1989 йыл|989]]—[[1996 йыл|1996 йылддарҙа]] Нона Гаприндашвили Грузия Милли Олимпия комитеты президенты була. [[1996 йыл|1996]] йылдан - комитеттың почетлы президенты. [[2002 йыл|2002 йылда]] Тбилиси Сакребулоһы (ҡала советы) депутаты итеп һайлана.
[[1989]]—[[1996 йыл]]дарҙа Нона Гаприндашвили Грузия Милли Олимпия комитеты президенты була. [[1996 йыл]]дан — комитеттың почетлы президенты. [[2002 йыл]]да Тбилиси Сакребулоһы (ҡала советы) депутаты итеп һайлана.


Нона Гаприндашвили хөрмәтенә Тбилисиҙың "Иверия" фабрикаһында эшләнгән, керамик флаконға шахмат фигураһы рәүешендә урынлаштырылған хушбуй атала.[https://fifi.ru/iveriya-nona.html]
Нона Гаприндашвили хөрмәтенә Тбилисиҙың «Иверия» фабрикаһында эшләнгән, керамик флаконға шахмат фигураһы рәүешендә урынлаштырылған хушбуй атала[https://fifi.ru/iveriya-nona.html].


== См. шулай уҡ ==
== См. шулай уҡ ==
* <br>
* Чибурданидзе, Майя Григорьевна
* Чибурданидзе, Майя Григорьевна


== Китаптары ==
== Китаптары ==
* Предпочитаю риск / Нона Гаприндашвили ; Лит. запись В. Васильева. — Москва : Мол. гвардия, 1977. — 191 с., 8 л. ил. ; 16 см. — (Спорт и личность ; Кн. 32).

== Әҙәбиәт ==
== Әҙәбиәт ==
* {{Книга:Шахматный словарь|страницы=220}}

* {{Книга:Шахматы. Энциклопедический словарь|страницы=77}}
== Һылтанмалар ==
== Һылтанмалар ==
{{Навигация}}
{{Шахматные ссылки | имя = Ноны Гаприндашвили
| fideId = 13600125
| chessgamesId = 16111
| 365chess = Nona_Gaprindashvili
| showOlympiadW = 1}}
* [http://www.peoples.ru/sport/chees_player/nona_gaprindashvili/ Биография]
* [https://fifi.ru/iveriya-nona.html Фотографии духов «Нона»]


{{Чемпионки мира по шахматам}}
{{Шахматисты Грузии}}
{{Навигационный блок2
|стиль_заголовка=background:white; border: 1px solid red
|state=collapsed
|заголовок=[[Женская сборная СССР по шахматам|Выступления за сборную СССР]]
|СССР на ЖШО 1963
|СССР на ЖШО 1966
|СССР на ЖШО 1969
|СССР на ЖШО 1972
|СССР на ЖШО 1974
|СССР на ЖШО 1978
|СССР на ЖШО 1980
|СССР на ЖШО 1982
|СССР на ЖШО 1984
|СССР на ЖШО 1986
}}
{{Грузия на ЖШО 1992}}
{{Библиоинформация}}
[[Категория:СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастерҙары]]
[[Категория:СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастерҙары]]
[[Категория:«Почёт Билдәһе» ордены кавалерҙары]]
[[Категория:«Почёт Билдәһе» ордены кавалерҙары]]

11:50, 24 май 2017 өлгөһө

Нона Терентьевна Гаприндашвили
груз. ნონა გაფრინდაშვილი
Илдәр:

Совет Социалистик Республикалар Союзы СССР
Грузия Грузия

Тыуыу датаһы:

3 май 1941({{padleft:1941|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:3|2|0}}) (82 йәш)

Тыуған урыны:

Зугдиди, Грузин ССР-ы

Дәрәжәһе:

гроссмейстер (1978)
----
гроссмейстер (1976) среди женщин

Максималь рейтингы:

2495 (июль 1987)

Актуаль рейтингы:

Ҡалып:Рейтинг ЭЛО Ҡалып:Рейтинг ЭЛО

Наградалары һәм премиялары: Ленин ордены «Почёт Билдәһе» ордены
«Өлгөлө хеҙмәт өсөн» миҙалы
«Өлгөлө хеҙмәт өсөн» миҙалы

ФИДЕ сайтында шәхси карточкаһы
Chess DB сайтында шәхси карточкаһы

 Нона Терентьевна Гаприндашвили Викимилектә

Нона Терентьевна Гаприндашвили (груз. ნონა გაფრინდაშვილი; 3 май, 1941, Зугдиди, Грузин ССР-ы) — совет һәм грузин шахматсыһы, атҡаҙанған спорт мастеры (1964); шахмат тарихында бишенсе донъя чемпионы (1962—1978), ҡатын-ҡыҙҙар араһында беренсе халыҡ-ара гроссмейстер (1976) һәм ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исемен алған беренсе ҡатын-ҡыҙ(1978). Биш тапҡыр СССР чемпионы. FIDE-ның (Халыҡ-ара шахмат федерацияһы, 1980—1986) Ҡатын-ҡыҙҙар комиссияһы рәйесе. "Шахмат Оскар"ы призының беренсе эйәһе (1982). Грузия Милли олимпия комитеты президенты (1989-1996).

Эло рейтингы тарихы:

дата рейтинг
март 2011 2362
март 2014 2299

Биографияһы

Нонаға 5 йәш булғанда, ағалары уны шахмат уйнарға өйрәтә. 12 йәшенән шахмат менән шөғөлләнә. Тбилиси Пионерҙар һарайында тәжрибәле тренер, грузин ҡатын-ҡыҙы шахмат мәктәбенә нигеҙ һалыусы Вахтанг Карселадзе (1919—1966) етәкселегендә 12 йыл шахмат менән шөғөлләнә. 15 йәшендә Тбилиси һәм Грузия чемпионы була.

19 йәшендә Врнячок-Банела дәғүәселәр турнирында ҡатнашыу хоҡуғын ала (1961, Югославия), унда ышаныслы рәүештә 16 мөмкинлектән 13 мәрәй йыйып һәм икенсе призерҙы ике мәрәйгә уҙып, беренсе урынды ала.

16 йыл шахмат тәхетендә ултыра. 1962 йылда донъя беренселегендә Елизавета Быкованы 9:2 иҫәбе менән еңеп, шахмат тарихында бишенсе донъя чемпионы була. Артабанғы йылдарҙа чемпион исемен яҡлап, юғары кимәлдә 5 матч үткәреп уйын үткәрә: өс уйында — Алла Кушнирҙы (1965, Рига — 8,5:4,5; 1969, Тбилиси — 8,5:4,5; 1972, Рига — 8,5:7,5), берҙе Нана Александрияны (1975, Пицунда — Тбилиси — 8,5:3,5) еңә һәм бер уйында Майя Чибурданидзенан еңелә (1978, Пицунда — 6,5:8,5). Ҡатын-ҡыҙҙар араһында 5 тапҡыр СССР чемпионаттарында еңеү яулай (1964, 1973 , 1974, 1981, 1983, 1985), СССР йыйылма командаһы составында 10 тапҡыр Бөтә донъя шахмат олимпиадаһында еңә (1963—1986).

Универсаль уйын стиле арҡаһында халыҡ-ара турнирҙарҙа ир-егеттәр менән тиң уйнай, Гастингста (1963—1964) өҫтәм турнирҙа, Лон-Пайнела АҠШ-тың асыҡ чемпионатында (1977), Реджо-нель-Эмилияла (1983, Италия), Вейк-ан-Зела (1987, Голландия) еңеү яулай. АҠШ-та еңгәндән һуң ҡатын-ҡыҙҙарҙан беренсе булып ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исеменә лайыҡ була. Донъя беренселегендәге матчта Майя Чибурданидзенан еңелгәндән һуң, донъяның иң көслө шахматсыларының береһе булып ҡала. 1979—1990 йылдарҙа донъя чемпионаттарында уңышлы ҡатнаша, атап әйткәндә, Бад-Киссингенда (1982, Германия), Куала-Лумпурҙа (1990, Малайзия) зона-ара турнирҙарҙа еңә, Смедеревск-Паланкала (1987, Югославия) зона-ара турнирҙа икенсе урын яулай.

Шахмат өлкәһендәге ҡаҙаныштары өсөн Ленин ордены (1966) һәм «Почет билдәһе» ордены (1985), «Өлгөлө хеҙмәте өсөн» миҙалы менән бүләкләнә (1965).

1989—1996 йылдарҙа Нона Гаприндашвили Грузия Милли Олимпия комитеты президенты була. 1996 йылдан — комитеттың почетлы президенты. 2002 йылда Тбилиси Сакребулоһы (ҡала советы) депутаты итеп һайлана.

Нона Гаприндашвили хөрмәтенә Тбилисиҙың «Иверия» фабрикаһында эшләнгән, керамик флаконға шахмат фигураһы рәүешендә урынлаштырылған хушбуй атала[1].

См. шулай уҡ

  • Чибурданидзе, Майя Григорьевна

Китаптары

  • Предпочитаю риск / Нона Гаприндашвили ; Лит. запись В. Васильева. — Москва : Мол. гвардия, 1977. — 191 с., 8 л. ил. ; 16 см. — (Спорт и личность ; Кн. 32).

Әҙәбиәт

Һылтанмалар

commons: Гаприндашвили Нона Терентьевна Викимилектә
n: Гаприндашвили Нона Терентьевна Викияңылыҡтарҙа

Ҡалып:Шахматные ссылки

Ҡалып:Шахматисты Грузии

Ҡалып:Грузия на ЖШО 1992

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Гаприндашвили_Нона_Терентьевна&oldid=690880» битенән алынған