Гаприндашвили Нона Терентьевна: өлгөләр араһындағы айырма
З. ӘЙЛЕ (фекер алышыу | өлөш) "Гаприндашвили, Нона Терентьевна" битен тәржемә итеп төҙөлгән |
З. ӘЙЛЕ (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
1 юл: | 1 юл: | ||
{{Шахматист |
|||
⚫ | '''Нона |
||
|Имя = Нона Терентьевна Гаприндашвили |
|||
|Изображение = Nona Gaprindaschwili 1982 Kissingen.jpg |
|||
|Ширина = 220px |
|||
|Описание изображения = Но́на Гаприндашви́ли 1982 йылда |
|||
|Страны = {{URS}}<br />{{GEO}} |
|||
|Имя при рождении = |
|||
|Дата рождения = 3.5.1941 |
|||
|Место рождения = {{МестоРождения|Зугдиди}}, [[Грузин ССР-ы]] |
|||
|Дата смерти = |
|||
|Место смерти = |
|||
|Место проживания = |
|||
|Звание = {{Шахматные звания | гм = 1978 | жгм = 1976}} |
|||
|Максимальный рейтинг = 2495 <small>(июль 1987)</small> |
|||
|Актуальный рейтинг = |
|||
|Номер ФИДЕ = 13600125 |
|||
|Награды и премии = {{орден Ленина}} {{Орден «Знак Почёта»}} {{медаль За трудовое отличие}} |
|||
}} |
|||
⚫ | '''Нона Терентьевна Гаприндашвили''' ({{Lang-ka|ნონა გაფრინდაშვილი}}; [[3 май,]] [[1941]], Зугдиди, Грузин ССР-ы) — [[Совет Социалистик Республикалар Союзы|совет]] һәм [[Грузия|грузин]] [[Шахмат|шахматсы]]һы, атҡаҙанған спорт мастеры ([[1964]]); шахмат тарихында бишенсе донъя чемпионы ([[1962]]—[[1978]]), ҡатын-ҡыҙҙар араһында беренсе халыҡ-ара гроссмейстер ([[1976 йыл|1976]]) һәм ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исемен алған беренсе ҡатын-ҡыҙ([[1978 йыл|1978]]). Биш тапҡыр СССР чемпионы. FIDE-ның (Халыҡ-ара шахмат федерацияһы, [[1980]]—[[1986]]) Ҡатын-ҡыҙҙар комиссияһы рәйесе. "Шахмат Оскар"ы призының беренсе эйәһе ([[1982]]). Грузия Милли олимпия комитеты президенты ([[1989]]-[[1996]]). |
||
Эло рейтингы тарихы: |
Эло рейтингы тарихы: |
||
6 юл: | 24 юл: | ||
! рейтинг |
! рейтинг |
||
|- |
|- |
||
| март [[ |
| март [[2011]] |
||
| 2362 |
| 2362 |
||
|- |
|- |
||
| март [[ |
| март [[2014]] |
||
| 2299 |
| 2299 |
||
|} |
|} |
||
== Биографияһы == |
== Биографияһы == |
||
Нонаға 5 йәш булғанда, ағалары уны шахмат уйнарға өйрәтә. 12 йәшенән шахмат менән шөғөлләнә. [[Тбилиси]] Пионерҙар һарайында тәжрибәле тренер, грузин ҡатын-ҡыҙы шахмат мәктәбенә нигеҙ һалыусы Вахтанг Карселадзе ([[1919]]—[[1966]]) етәкселегендә 12 йыл шахмат менән шөғөлләнә. 15 йәшендә [[Тбилиси]] һәм [[Грузия]] чемпионы була. |
|||
19 йәшендә Врнячок-Банела дәғүәселәр турнирында ҡатнашыу хоҡуғын ала ([[1961 йыл|1961]], Югославия), унда ышаныслы рәүештә 16 мөмкинлектән 13 мәрәй йыйып һәм икенсе призерҙы |
19 йәшендә Врнячок-Банела дәғүәселәр турнирында ҡатнашыу хоҡуғын ала ([[1961 йыл|1961]], [[Югославия]]), унда ышаныслы рәүештә 16 мөмкинлектән 13 мәрәй йыйып һәм икенсе призерҙы ике мәрәйгә уҙып, беренсе урынды ала. |
||
16 йыл шахмат тәхетендә ултыра. [[1962 йыл |
16 йыл шахмат тәхетендә ултыра. [[1962 йыл]]да донъя беренселегендә Елизавета Быкованы 9:2 иҫәбе менән еңеп, шахмат тарихында бишенсе донъя чемпионы була. Артабанғы йылдарҙа чемпион исемен яҡлап, юғары кимәлдә 5 матч үткәреп уйын үткәрә: өс уйында — Алла Кушнирҙы ([[1965]], [[Рига]] — 8,5:4,5; [[1969]], [[Тбилиси]] — 8,5:4,5; [[1972]], [[Рига]] — 8,5:7,5), берҙе Нана Александрияны ([[1975]], Пицунда — [[Тбилиси]] — 8,5:3,5) еңә һәм бер уйында Майя Чибурданидзенан еңелә ([[1978]], Пицунда — 6,5:8,5). Ҡатын-ҡыҙҙар араһында 5 тапҡыр СССР чемпионаттарында еңеү яулай ([[1964]], [[1973]] , [[1974]], [[1981]], [[1983]], [[1985]]), СССР йыйылма командаһы составында 10 тапҡыр Бөтә донъя шахмат олимпиадаһында еңә ([[1963]]—[[1986]]). |
||
Универсаль уйын стиле арҡаһында халыҡ-ара турнирҙарҙа ир-егеттәр менән тиң уйнай, |
Универсаль уйын стиле арҡаһында халыҡ-ара турнирҙарҙа ир-егеттәр менән тиң уйнай, Гастингста ([[1963]]—[[1964]]) өҫтәм турнирҙа, Лон-Пайнела АҠШ-тың асыҡ чемпионатында ([[1977]]), Реджо-нель-Эмилияла ([[1983]], [[Италия]]), Вейк-ан-Зела ([[1987]], Голландия) еңеү яулай. [[Америка Ҡушма Штаттары|АҠШ]]-та еңгәндән һуң ҡатын-ҡыҙҙарҙан беренсе булып ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исеменә лайыҡ була. Донъя беренселегендәге матчта Майя Чибурданидзенан еңелгәндән һуң, донъяның иң көслө шахматсыларының береһе булып ҡала. [[1979]]—[[1990]] йылдарҙа донъя чемпионаттарында уңышлы ҡатнаша, атап әйткәндә, Бад-Киссингенда ([[1982]], [[Германия]]), Куала-Лумпурҙа ([[1990]], Малайзия) зона-ара турнирҙарҙа еңә, Смедеревск-Паланкала ([[1987]], [[Югославия]]) зона-ара турнирҙа икенсе урын яулай. |
||
Шахмат өлкәһендәге ҡаҙаныштары өсөн [[Ленин ордены]] ([[ |
Шахмат өлкәһендәге ҡаҙаныштары өсөн [[Ленин ордены]] ([[1966]]) һәм [[«Почёт Билдәһе» ордены|«Почет билдәһе»]] ордены ([[1985]]), «Өлгөлө хеҙмәте өсөн» миҙалы менән бүләкләнә ([[1965]]). |
||
[[1989 |
[[1989]]—[[1996 йыл]]дарҙа Нона Гаприндашвили Грузия Милли Олимпия комитеты президенты була. [[1996 йыл]]дан — комитеттың почетлы президенты. [[2002 йыл]]да Тбилиси Сакребулоһы (ҡала советы) депутаты итеп һайлана. |
||
Нона Гаприндашвили хөрмәтенә Тбилисиҙың |
Нона Гаприндашвили хөрмәтенә Тбилисиҙың «Иверия» фабрикаһында эшләнгән, керамик флаконға шахмат фигураһы рәүешендә урынлаштырылған хушбуй атала[https://fifi.ru/iveriya-nona.html]. |
||
== См. шулай уҡ == |
== См. шулай уҡ == |
||
* <br> |
|||
* Чибурданидзе, Майя Григорьевна |
* Чибурданидзе, Майя Григорьевна |
||
== Китаптары == |
== Китаптары == |
||
* Предпочитаю риск / Нона Гаприндашвили ; Лит. запись В. Васильева. — Москва : Мол. гвардия, 1977. — 191 с., 8 л. ил. ; 16 см. — (Спорт и личность ; Кн. 32). |
|||
== Әҙәбиәт == |
== Әҙәбиәт == |
||
* {{Книга:Шахматный словарь|страницы=220}} |
|||
* {{Книга:Шахматы. Энциклопедический словарь|страницы=77}} |
|||
== Һылтанмалар == |
== Һылтанмалар == |
||
{{Навигация}} |
|||
{{Шахматные ссылки | имя = Ноны Гаприндашвили |
|||
| fideId = 13600125 |
|||
| chessgamesId = 16111 |
|||
| 365chess = Nona_Gaprindashvili |
|||
| showOlympiadW = 1}} |
|||
* [http://www.peoples.ru/sport/chees_player/nona_gaprindashvili/ Биография] |
|||
* [https://fifi.ru/iveriya-nona.html Фотографии духов «Нона»] |
|||
{{Чемпионки мира по шахматам}} |
|||
{{Шахматисты Грузии}} |
|||
{{Навигационный блок2 |
|||
|стиль_заголовка=background:white; border: 1px solid red |
|||
|state=collapsed |
|||
|заголовок=[[Женская сборная СССР по шахматам|Выступления за сборную СССР]] |
|||
|СССР на ЖШО 1963 |
|||
|СССР на ЖШО 1966 |
|||
|СССР на ЖШО 1969 |
|||
|СССР на ЖШО 1972 |
|||
|СССР на ЖШО 1974 |
|||
|СССР на ЖШО 1978 |
|||
|СССР на ЖШО 1980 |
|||
|СССР на ЖШО 1982 |
|||
|СССР на ЖШО 1984 |
|||
|СССР на ЖШО 1986 |
|||
}} |
|||
{{Грузия на ЖШО 1992}} |
|||
{{Библиоинформация}} |
|||
[[Категория:СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастерҙары]] |
[[Категория:СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастерҙары]] |
||
[[Категория:«Почёт Билдәһе» ордены кавалерҙары]] |
[[Категория:«Почёт Билдәһе» ордены кавалерҙары]] |
11:50, 24 май 2017 өлгөһө
Нона Терентьевна Гаприндашвили | |
груз. ნონა გაფრინდაშვილი | |
Илдәр: | |
---|---|
Тыуыу датаһы: | |
Тыуған урыны: | |
Дәрәжәһе: |
гроссмейстер (1978) |
Максималь рейтингы: |
2495 (июль 1987) |
Актуаль рейтингы: | |
Наградалары һәм премиялары: | |
ФИДЕ сайтында шәхси карточкаһы | |
Нона Терентьевна Гаприндашвили Викимилектә |
Нона Терентьевна Гаприндашвили (груз. ნონა გაფრინდაშვილი; 3 май, 1941, Зугдиди, Грузин ССР-ы) — совет һәм грузин шахматсыһы, атҡаҙанған спорт мастеры (1964); шахмат тарихында бишенсе донъя чемпионы (1962—1978), ҡатын-ҡыҙҙар араһында беренсе халыҡ-ара гроссмейстер (1976) һәм ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исемен алған беренсе ҡатын-ҡыҙ(1978). Биш тапҡыр СССР чемпионы. FIDE-ның (Халыҡ-ара шахмат федерацияһы, 1980—1986) Ҡатын-ҡыҙҙар комиссияһы рәйесе. "Шахмат Оскар"ы призының беренсе эйәһе (1982). Грузия Милли олимпия комитеты президенты (1989-1996).
Эло рейтингы тарихы:
дата | рейтинг |
---|---|
март 2011 | 2362 |
март 2014 | 2299 |
Биографияһы
Нонаға 5 йәш булғанда, ағалары уны шахмат уйнарға өйрәтә. 12 йәшенән шахмат менән шөғөлләнә. Тбилиси Пионерҙар һарайында тәжрибәле тренер, грузин ҡатын-ҡыҙы шахмат мәктәбенә нигеҙ һалыусы Вахтанг Карселадзе (1919—1966) етәкселегендә 12 йыл шахмат менән шөғөлләнә. 15 йәшендә Тбилиси һәм Грузия чемпионы була.
19 йәшендә Врнячок-Банела дәғүәселәр турнирында ҡатнашыу хоҡуғын ала (1961, Югославия), унда ышаныслы рәүештә 16 мөмкинлектән 13 мәрәй йыйып һәм икенсе призерҙы ике мәрәйгә уҙып, беренсе урынды ала.
16 йыл шахмат тәхетендә ултыра. 1962 йылда донъя беренселегендә Елизавета Быкованы 9:2 иҫәбе менән еңеп, шахмат тарихында бишенсе донъя чемпионы була. Артабанғы йылдарҙа чемпион исемен яҡлап, юғары кимәлдә 5 матч үткәреп уйын үткәрә: өс уйында — Алла Кушнирҙы (1965, Рига — 8,5:4,5; 1969, Тбилиси — 8,5:4,5; 1972, Рига — 8,5:7,5), берҙе Нана Александрияны (1975, Пицунда — Тбилиси — 8,5:3,5) еңә һәм бер уйында Майя Чибурданидзенан еңелә (1978, Пицунда — 6,5:8,5). Ҡатын-ҡыҙҙар араһында 5 тапҡыр СССР чемпионаттарында еңеү яулай (1964, 1973 , 1974, 1981, 1983, 1985), СССР йыйылма командаһы составында 10 тапҡыр Бөтә донъя шахмат олимпиадаһында еңә (1963—1986).
Универсаль уйын стиле арҡаһында халыҡ-ара турнирҙарҙа ир-егеттәр менән тиң уйнай, Гастингста (1963—1964) өҫтәм турнирҙа, Лон-Пайнела АҠШ-тың асыҡ чемпионатында (1977), Реджо-нель-Эмилияла (1983, Италия), Вейк-ан-Зела (1987, Голландия) еңеү яулай. АҠШ-та еңгәндән һуң ҡатын-ҡыҙҙарҙан беренсе булып ир-егеттәр араһында халыҡ-ара гроссмейстер исеменә лайыҡ була. Донъя беренселегендәге матчта Майя Чибурданидзенан еңелгәндән һуң, донъяның иң көслө шахматсыларының береһе булып ҡала. 1979—1990 йылдарҙа донъя чемпионаттарында уңышлы ҡатнаша, атап әйткәндә, Бад-Киссингенда (1982, Германия), Куала-Лумпурҙа (1990, Малайзия) зона-ара турнирҙарҙа еңә, Смедеревск-Паланкала (1987, Югославия) зона-ара турнирҙа икенсе урын яулай.
Шахмат өлкәһендәге ҡаҙаныштары өсөн Ленин ордены (1966) һәм «Почет билдәһе» ордены (1985), «Өлгөлө хеҙмәте өсөн» миҙалы менән бүләкләнә (1965).
1989—1996 йылдарҙа Нона Гаприндашвили Грузия Милли Олимпия комитеты президенты була. 1996 йылдан — комитеттың почетлы президенты. 2002 йылда Тбилиси Сакребулоһы (ҡала советы) депутаты итеп һайлана.
Нона Гаприндашвили хөрмәтенә Тбилисиҙың «Иверия» фабрикаһында эшләнгән, керамик флаконға шахмат фигураһы рәүешендә урынлаштырылған хушбуй атала[1].
См. шулай уҡ
- Чибурданидзе, Майя Григорьевна
Китаптары
- Предпочитаю риск / Нона Гаприндашвили ; Лит. запись В. Васильева. — Москва : Мол. гвардия, 1977. — 191 с., 8 л. ил. ; 16 см. — (Спорт и личность ; Кн. 32).
Әҙәбиәт
Һылтанмалар
Гаприндашвили Нона Терентьевна Викимилектә | |
Гаприндашвили Нона Терентьевна Викияңылыҡтарҙа |
- 3 майҙа тыуғандар
- 1941 йылда тыуғандар
- Алфавит буйынса шәхестәр
- Зугдидиҙа тыуғандар
- Шахмат гроссмейстерҙары
- Шахмат гроссмейстерҙары (1978)
- Шахматные гроссмейстеры (женские)
- Ленин ордены кавалерҙары
- «Почёт Билдәһе» ордены кавалерҙары
- «Өлгөлө хеҙмәт өсөн» миҙалы менән наградланыусылар
- Алфавит буйынса спортсылар
- Чемпионки мира по шахматам
- СССР-ҙың атҡаҙанған спорт мастерҙары