Көньяҡ Урал: өлгөләр араһындағы айырма
Guram52 (фекер алышыу | өлөш) |
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ |
||
| 17 юл: | 17 юл: | ||
|Последнее извержение = |
|Последнее извержение = |
||
|Высота = |
|Высота = |
||
|Источник высоты = <ref></ref> |
|Источник высоты = <ref name=autogenerated2>[http://tourclub-perm.ru/otchety_po_pokhodam/yuzhnyy_ural_opisaniye/ Южный Урал: Общее описание района]</ref> |
||
|Относительная высота = |
|Относительная высота = |
||
|Первое восхождение = |
|Первое восхождение = |
||
18:12, 6 декабрь 2017 өлгөһө
| Көньяҡ Урал | |
 Викиһаҡлағыста категория |
Көньяҡ Урал — Урал тауҙарының көньяҡ өлөшө. Башҡортостандың көнсығышына һәм Силәбе өлкәһенең көнбайышына тура килә. Көньяҡтан төньяҡҡа һуҙылған бер нисә тау һыртынан тора. Иң бейек нөктәләре — Ямантау (1640 м) һәм Ирәмәл (1582 м).
Көнсығыштағы иң ситке тау һырты — Ирәндек.
Рельефы һәм геологик төҙөлөшө
Көньяҡ Урал рельефы ҡатмарлы. Разновысотные хребты Көньяҡ-көнбайышында һәм меридиональ йүнәлештә төрлө бейеклектәге һырттар арҡырылы-буйлы телгеләнгән, үҙәндәре бар.
Тау системаһының үҙәге - Уралтау һырты, ул Ағиҙел һәм Урал йылғаларын айырып тора. Ул Көньяҡ Уралдың көнсығыш өлөшөндә 500 км оҙонлоҡта, киңлеге 5-тән 30 км-ға тиклем. Иң бейек түбәһе 1067 м (Әрүәк тауы, Белореттың көньяғындараҡ); һырттың уртаса бейеклеге 800—900 м, ә яҡындағы үҙәндәр 400—500 м -ға түбәнерәк. Уралтау һырты бер нисә параллель теҙмәнән һәм ҙур булмаған армыттарҙан тора, улар киң генә уйпаттар менән айырылған. Улар һөҙәк кенә, урыны менән һуйырташтар, кварцит һәм конгломераттар өйөмдәре генә ҡалҡып тора[1].
Ағиҙел йылғаһы үҙәне көнбайышҡа табан бер нисә параллель рәүештә килгән бейек ҡаялы тау сылбырҙарын айыра. Ул һыҙатта иң бейек һырттар – Егәлге һәм Машаҡ, ә иң бейек тау массивтары – Ямантау һәм Ирәмәл. Улар бик ҡаты кварц ҡомташтарҙан һәм балсыҡлы сланецтан тора. Тау битләүҙәре 1 100 м бейеклеккә тиклем ылыҫлы урмандар менән ҡапланған, ә өҫтәрәк таш һибелмәләр өҫтөнлөк итә. [1].
Көнбайышҡараҡ уртаса бейеклеге 1 000 м тәшкил иткән тау сылбырҙары китә, бик һирәктәре генә бейегерәк. Тау сылбырҙары үҙ-ара киң йылға үҙәндәре менән айырыла, тар ғына үҙәндәр һәр тармаҡты һырттарға һәм массивтарға бүлә. Төп һырттары Елмәрҙәк, Юрматау, Колу, Ҡаратау [1].
Көнсығыштараҡ Көньяҡ Урал һырттары: Ирәндек һәм Ҡырҡтытау теҙелеп китә. Улар ултырма ғына түгел, вулкандан ҡалған тау тоҡомдары арҡаһында ла ҡатмарлы төҙөлөшлө. Тауҙар ныҡ емерелгән, һырттары шыма, әммә вулканлы тоҡомдар яланғасланған урындарҙа ҡаялар, ташлыҡтар килеп сыға[1].Силәбе һәм Ырымбур өлкәләрендә көньяҡта горы заканчиваются и начинается степь, а затем и полупустыни.
Рельеф Көньяҡого Урала отражает геологическую историю формирования Уральской горной страны. Көньяҡо-Уральская горная страна, при её рассмотрении с көнсығышка на көнбайыш, включает в себя геоморфологические провинции:
- Предуральский краевой прогиб. Прогиб представляет собой приподнятую окраину көнсығышчно-Европейской платформы;
- Горное сооружение көнбайышного Урала представляет собой высокоподнятое рифейское основание краевых бассейнов платформы;
- Горное сооружение Центрального Урала («кристаллическая зона») представляет собой высокоподнятые комплексы фундамента платформы и раннепалеозойские образования собственно уралид;
- көнсығышчно-Уральское представлено выровненными островодужными и микроконтинентальными террейнами;
- көнбайышная окраина Сибирской впадины входит в Зауральский палеозойский складчатой пояс и перекрыт пострифтовыми мезозойско-кайнозойскими отложениямиҠалып:Нет АИ 2.
|
Был тауҙар тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ. |