Борсаҡ: өлгөләр араһындағы айырма
Ардах18 (фекер алышыу | өлөш) категория |
Һәҙиә (фекер алышыу | өлөш) |
||
53 юл: | 53 юл: | ||
{{botanics-stub}} |
{{botanics-stub}} |
||
[[Категория: |
[[Категория:Биология]] |
||
[[Категория:Ботаника]] |
|||
[[Категория:Үҫемлектәр]] |
|||
[[Категория:Сәскәлеләр]] |
|||
[[Категория:Ике өлөшлөләр]] |
|||
[[Категория:Күбәләк сәскәлеләр]] |
|||
[[Категория:Иген һәм ҡуҙаҡлылар культуралары]] |
[[Категория:Иген һәм ҡуҙаҡлылар культуралары]] |
||
[[Категория:Сидераттар]] |
[[Категория:Сидераттар]] |
06:32, 17 ғинуар 2018 өлгөһө
Борсаҡ | |||||||||||||||||||||
Борсаҡ. О. В. Томе, «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885 китабынан ботаник иллюстрация | |||||||||||||||||||||
Фәнни классификация | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
арауыҡтағы ранг
| |||||||||||||||||||||
Халыҡ-ара фәнни исеме | |||||||||||||||||||||
Pisum L. | |||||||||||||||||||||
|
Борсаҡ (лат. Písum) — ҡуҙаҡлылар ғаиләһендәге бер йәки күп йыллыҡ үлңсел үҫемлектәр ырыуы; бөртөклө-ҡуҙаҡлы күльтура. Юғары аҡһымға бай үҫемлек. Аҙыҡ түлектә борсаҡ ярма, он, йәшел борсаҡ, ярҙырылған ботсаҡ булараҡ ҡулланыла. Йәшел масса, сенаж, ашлыҡ, һалам мал аҙығы булараҡ ҡулланыла.
Ботаник яҙма
Үрмәләп уҫә торған һабаҡлы үҫемлек. Япраҡтары ҡаурыйға оҡшаш, мыйыҡтары ярҙамында башҡа үҫемлектәргә үрмәләп үҫә. Сәскәһе — өс елкәнле бағана. Емеше — ике өлөштән торған яҫы яҡлы ярым борсаҡ. Борсаҡтары сфера формаһында, бер яғында мөйөшсөл урыны бар. Сәскә формулаһы: [1]
Орлоҡтарында 25-30 % протеин, 50-56 % углевод, 1,5 % май, 3,5 % клетчатка бар. Борсаҡ ашлығы ҡатнаш аҙыҡ сәнәғәтендә киң ҡуланыла. 1 аҙыҡ берәмлегенә күсереп иҫәпләгәндә, 150 г -дан артык үҙләштерелә торған протеин тура килә. Азот туплауға һәләтле булғанлыҡтан, борсак бүтән үҫемлектәр өсөн ҡиммәтле элгәр культура булып тора. Уртаса өлгөрөшлө сорттар өсөн вегетация осоры 68-86 көн. Борсаҡ өсөн иң яҡшы тупраҡ — әселеге әҙ балсыҡсыл һәм һауа менән яҡшы туйындырылған нейтраль тупраҡ. Фосфорлы һәм калийлы ашламаларҙы күберәк үҙләштерә. Арҡылыға-буйға йә иһә тар рәтле алым менән сәсәләр, орлоҡларҙы сәсеү нормаһы 1,5-3,5 ц/га, сәсеү тирәнлеге 4-10 см. Борсаҡты июль аҙағында йыйалар.
Ҡоротҡостары − борсаҡ ҡуңыҙы, босаҡ бете, борсаҡ емешашары; ауырыуҙары — аскохитоз, күгәрек, онсол ысыҡ.
Иҫкәрмәләр
- ↑ Фёдоров Ал. А., Артюшенко З. Т. Атлас по описательной морфологии высших растений. — Л.: Наука, Ленингр. отд., 1975. — С. 12. — 352 с.
Сығанаҡ
- Борсаҡ. Татар энциклопедияһы (тат.)
Әҙәбиәт
- Горох // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
Был ботаника буйынса тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ. |