Механика: өлгөләр араһындағы айырма
ZUFAr (фекер алышыу | өлөш) |
Sherbn (фекер алышыу | өлөш) |
||
4 юл: | 4 юл: | ||
Механика фәне тураһында күренекле ғалим-механик [[Тарг, Семён Михайлович|С. М. Тарга]] теоретик механика дәреслегенең 4-се баҫмаһына инеш һүҙҙә <ref>На конец 2012 г. выдержал 18 изданий на русском языке и издан в переводах не менее, чем на 14 языках.</ref> былай ти: «Киң мәғәнәлә механика тип теге йәки был материаль есемдәрҙең хәрәкәтен һәм тигеҙләнешен һәм [[есем]]дәр араһында барған тәьҫир итешеү менән бәйле бөтә мәсьәләләрҙе өйрәнеүсе фән атала. Теоретик механика — механиканың хәрәкәттең һәм материаль [[есем]]дәрҙең үҙ— ара тәьҫир итешеүенең ''дөйөм закондары''н өйрәнеүсе бүлеге , йәки, мәҫәлән, бер үк закондар [[Ер]]ҙең [[Ҡояш]] тирәләй әйләнеүе, ракета, йәки артиллерия снаряды осоуы өсөн бер үк төрлө дөрөҫмө (справедливы) . Механиканың икенсе өлөшө — төрлө дөйөм һәм айырым техник фәндәр (дисциплиналар), улар төрлө конкрет ҡоролмалар, двигателдәр, механизмдар һәм машиналар йәки уларҙың өлөштәрен (деталь) проектлау һәм хисаплауға бағышланған »<ref>''[[Тарг, Семён Михайлович|Тарг С. М.]]'' Краткий курс теоретической механики. 4-е изд. — {{М.}}: Наука, 1966. — С. 11.</ref>. |
Механика фәне тураһында күренекле ғалим-механик [[Тарг, Семён Михайлович|С. М. Тарга]] теоретик механика дәреслегенең 4-се баҫмаһына инеш һүҙҙә <ref>На конец 2012 г. выдержал 18 изданий на русском языке и издан в переводах не менее, чем на 14 языках.</ref> былай ти: «Киң мәғәнәлә механика тип теге йәки был материаль есемдәрҙең хәрәкәтен һәм тигеҙләнешен һәм [[есем]]дәр араһында барған тәьҫир итешеү менән бәйле бөтә мәсьәләләрҙе өйрәнеүсе фән атала. Теоретик механика — механиканың хәрәкәттең һәм материаль [[есем]]дәрҙең үҙ— ара тәьҫир итешеүенең ''дөйөм закондары''н өйрәнеүсе бүлеге , йәки, мәҫәлән, бер үк закондар [[Ер]]ҙең [[Ҡояш]] тирәләй әйләнеүе, ракета, йәки артиллерия снаряды осоуы өсөн бер үк төрлө дөрөҫмө (справедливы) . Механиканың икенсе өлөшө — төрлө дөйөм һәм айырым техник фәндәр (дисциплиналар), улар төрлө конкрет ҡоролмалар, двигателдәр, механизмдар һәм машиналар йәки уларҙың өлөштәрен (деталь) проектлау һәм хисаплауға бағышланған »<ref>''[[Тарг, Семён Михайлович|Тарг С. М.]]'' Краткий курс теоретической механики. 4-е изд. — {{М.}}: Наука, 1966. — С. 11.</ref>. |
||
Тағы өҫтәргә кәрәк, хәрәкәттең һәм материаль есемдәрҙең үҙ-ара тәьҫир итешеүе дөйөм закондарын [[ |
Тағы өҫтәргә кәрәк, хәрәкәттең һәм материаль есемдәрҙең үҙ-ара тәьҫир итешеүе дөйөм закондарын [[тотош мөхит механикаһы]] ( ''механика сплошных сред'', йәки сплошной среды) — газ, шыйыҡса хәлендәге һәм ҡаты хәлдәге деформацияға бирешеүсе есемдәрҙең хәрәкәтенә арналған механиканың ҙур бер өлөшө өйрәнә. Академик [[Седов, Леонид Иванович|Л. И. Седов]] билдәләгәнсә: |
||
''«В теоретической механике изучаются движения материальной точки, дискретных систем материальных точек и абсолютно твёрдого тела. В механике сплошной среды … рассматриваются движения таких материальных тел, которые заполняют пространство непрерывно, сплошным образом, и расстояния между точками которых во время движения меняются»''{{sfn|Седов, т. 1|1970|с=9}}. |
''«В теоретической механике изучаются движения материальной точки, дискретных систем материальных точек и абсолютно твёрдого тела. В механике сплошной среды … рассматриваются движения таких материальных тел, которые заполняют пространство непрерывно, сплошным образом, и расстояния между точками которых во время движения меняются»''{{sfn|Седов, т. 1|1970|с=9}}. |
05:01, 16 июнь 2018 өлгөһө
Меха́ника (грек. μηχανική — машиналар төҙөү сәнғәте) — физика бүлеге, материаль есемдәр хәрәкәттен һәм уларҙың бер— береһе менән тәьҫир итешеүен өйрәнеүсе фән; механикала хәрәкәт тип ниндәйҙер ваҡыт эсендә есемдәрҙең бер— береһенә ҡарата арауыҡтағы хәле үҙгәреүҙе атайҙар[1].
Механика фәне һәм уның бүлектәре
Механика фәне тураһында күренекле ғалим-механик С. М. Тарга теоретик механика дәреслегенең 4-се баҫмаһына инеш һүҙҙә [2] былай ти: «Киң мәғәнәлә механика тип теге йәки был материаль есемдәрҙең хәрәкәтен һәм тигеҙләнешен һәм есемдәр араһында барған тәьҫир итешеү менән бәйле бөтә мәсьәләләрҙе өйрәнеүсе фән атала. Теоретик механика — механиканың хәрәкәттең һәм материаль есемдәрҙең үҙ— ара тәьҫир итешеүенең дөйөм закондарын өйрәнеүсе бүлеге , йәки, мәҫәлән, бер үк закондар Ерҙең Ҡояш тирәләй әйләнеүе, ракета, йәки артиллерия снаряды осоуы өсөн бер үк төрлө дөрөҫмө (справедливы) . Механиканың икенсе өлөшө — төрлө дөйөм һәм айырым техник фәндәр (дисциплиналар), улар төрлө конкрет ҡоролмалар, двигателдәр, механизмдар һәм машиналар йәки уларҙың өлөштәрен (деталь) проектлау һәм хисаплауға бағышланған »[3].
Тағы өҫтәргә кәрәк, хәрәкәттең һәм материаль есемдәрҙең үҙ-ара тәьҫир итешеүе дөйөм закондарын тотош мөхит механикаһы ( механика сплошных сред, йәки сплошной среды) — газ, шыйыҡса хәлендәге һәм ҡаты хәлдәге деформацияға бирешеүсе есемдәрҙең хәрәкәтенә арналған механиканың ҙур бер өлөшө өйрәнә. Академик Л. И. Седов билдәләгәнсә:
«В теоретической механике изучаются движения материальной точки, дискретных систем материальных точек и абсолютно твёрдого тела. В механике сплошной среды … рассматриваются движения таких материальных тел, которые заполняют пространство непрерывно, сплошным образом, и расстояния между точками которых во время движения меняются»[4].
Шулай итеп, механика түбәндәге фәндәргә бүленә:
- теоретик механика;
- механика сплошных сред;
- айырым механика фәндәре : теория механизмов и машин, сопротивление материалов, гидравлику, механика грунтов и др.
Механиканы бер нисә бүлеккә бүлеп йөрөтөүҙә тағы ҡулланылған мөһим бер билдә теге , йәки был конкрет механик теория арауыҡ, ваҡыт һәм материя үҙенсәлектәре тураһында ҡараштарға таяна. Был билдә буйынса механика эсендә ошондай бүлектәр айырып йөрөтәләр:
Иҫкәрмә
- ↑ Механика — Статья в Физической энциклопедии
- ↑ На конец 2012 г. выдержал 18 изданий на русском языке и издан в переводах не менее, чем на 14 языках.
- ↑ Тарг С. М. Краткий курс теоретической механики. 4-е изд. — М.: Наука, 1966. — С. 11.
- ↑ Седов, т. 1, 1970, с. 9
Әҙәбиәт
- Голубев Ю. Ф. Основы теоретической механики. 2-е изд. — М.: Изд-во МГУ, 2000. — 720 с. — ISBN 5-211-04244-1.
- Киттель Ч., Найт У., Рудерман М. Механика. Берклеевский курс физики. — М.: Лань, 2005. — 480 с. — ISBN 5-8114-0644-4.
- Ландау Л. Д., Лифшиц Е. М. Теоретическая физика. Т. 1. Механика. 5-е изд. — М.: Физматлит, 2004. — 224 с. — ISBN 5-9221-0055-6.
- Маркеев А. П. Теоретическая механика: Учебник для университетов. 3-е изд. — М.; Ижевск: РХД, 2007. — 592 с. — ISBN 978-5-93972-604-7.
- Матвеев А. Н. Механика и теория относительности. 3-е изд.. — М.: ОНИКС 21 век: Мир и Образование, 2003. — 432 с. — ISBN 5-329-00742-9.
- Седов Л. И. Механика сплошной среды. Том 1.. — М.: Наука, 1970. — 492 с.
- Седов Л. И. Механика сплошной среды. Том 2.. — М.: Наука, 1970. — 568 с.
- Сивухин Д. В. Общий курс физики. Т. 1. Механика. 5-е изд. — М.: Физматлит, 2006. — 560 с. — ISBN 5-9221-0715-1.
- С.П. Стрелков. Механика. — Москва : Наука, 1975. — 560 с. — (Общий курс физики). — 60 000 экз.
- ред. Григорьян А. Т., Погребысский И. Б. История механики с древнейших времен до конца XVIII века. — М.: Наука, 1971. — 296 с. — 3600 экз. (в пер., суперобл.)
- ред. Григорьян А. Т., Погребысский И. Б. История механики с конца XVIII века до середины XX века. — М.: Наука, 1972. — 412 с.
- Хайкин С.Э. Физические основы механики. — 2. — Москва : Наука, 1971. — 752 с. — (Общий курс физики). — 49 000 экз.
Портал «Механика» | |
Механика Викимилектә |