Механика: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
Sherbn (фекер алышыу | өлөш)
4 юл: 4 юл:
Механика фәне тураһында күренекле ғалим-механик [[Тарг, Семён Михайлович|С. М. Тарга]] теоретик механика дәреслегенең 4-се баҫмаһына инеш һүҙҙә <ref>На конец 2012 г. выдержал 18 изданий на русском языке и издан в переводах не менее, чем на 14 языках.</ref> былай ти: «Киң мәғәнәлә механика тип теге йәки был материаль есемдәрҙең хәрәкәтен һәм тигеҙләнешен һәм [[есем]]дәр араһында барған тәьҫир итешеү менән бәйле бөтә мәсьәләләрҙе өйрәнеүсе фән атала. Теоретик механика — механиканың хәрәкәттең һәм материаль [[есем]]дәрҙең үҙ— ара тәьҫир итешеүенең ''дөйөм закондары''н өйрәнеүсе бүлеге , йәки, мәҫәлән, бер үк закондар [[Ер]]ҙең [[Ҡояш]] тирәләй әйләнеүе, ракета, йәки артиллерия снаряды осоуы өсөн бер үк төрлө дөрөҫмө (справедливы) . Механиканың икенсе өлөшө — төрлө дөйөм һәм айырым техник фәндәр (дисциплиналар), улар төрлө конкрет ҡоролмалар, двигателдәр, механизмдар һәм машиналар йәки уларҙың өлөштәрен (деталь) проектлау һәм хисаплауға бағышланған »<ref>''[[Тарг, Семён Михайлович|Тарг С. М.]]'' Краткий курс теоретической механики. 4-е изд. — {{М.}}: Наука, 1966. — С. 11.</ref>.
Механика фәне тураһында күренекле ғалим-механик [[Тарг, Семён Михайлович|С. М. Тарга]] теоретик механика дәреслегенең 4-се баҫмаһына инеш һүҙҙә <ref>На конец 2012 г. выдержал 18 изданий на русском языке и издан в переводах не менее, чем на 14 языках.</ref> былай ти: «Киң мәғәнәлә механика тип теге йәки был материаль есемдәрҙең хәрәкәтен һәм тигеҙләнешен һәм [[есем]]дәр араһында барған тәьҫир итешеү менән бәйле бөтә мәсьәләләрҙе өйрәнеүсе фән атала. Теоретик механика — механиканың хәрәкәттең һәм материаль [[есем]]дәрҙең үҙ— ара тәьҫир итешеүенең ''дөйөм закондары''н өйрәнеүсе бүлеге , йәки, мәҫәлән, бер үк закондар [[Ер]]ҙең [[Ҡояш]] тирәләй әйләнеүе, ракета, йәки артиллерия снаряды осоуы өсөн бер үк төрлө дөрөҫмө (справедливы) . Механиканың икенсе өлөшө — төрлө дөйөм һәм айырым техник фәндәр (дисциплиналар), улар төрлө конкрет ҡоролмалар, двигателдәр, механизмдар һәм машиналар йәки уларҙың өлөштәрен (деталь) проектлау һәм хисаплауға бағышланған »<ref>''[[Тарг, Семён Михайлович|Тарг С. М.]]'' Краткий курс теоретической механики. 4-е изд. — {{М.}}: Наука, 1966. — С. 11.</ref>.


Тағы өҫтәргә кәрәк, хәрәкәттең һәм материаль есемдәрҙең үҙ-ара тәьҫир итешеүе дөйөм закондарын [[механика сплошных сред]] (или ''механика сплошной среды'') — газ, шыйыҡса хәлендәге һәм ҡаты хәлдәге деформацияға бирешеүсе есемдәрҙең хәрәкәтенә арналған механиканың ҙур бер өлөшө өйрәнә. Академик [[Седов, Леонид Иванович|Л. И. Седов]] билдәләгәнсә:
Тағы өҫтәргә кәрәк, хәрәкәттең һәм материаль есемдәрҙең үҙ-ара тәьҫир итешеүе дөйөм закондарын [[тотош мөхит механикаһы]] ( ''механика сплошных сред'', йәки сплошной среды) — газ, шыйыҡса хәлендәге һәм ҡаты хәлдәге деформацияға бирешеүсе есемдәрҙең хәрәкәтенә арналған механиканың ҙур бер өлөшө өйрәнә. Академик [[Седов, Леонид Иванович|Л. И. Седов]] билдәләгәнсә:


''«В теоретической механике изучаются движения материальной точки, дискретных систем материальных точек и абсолютно твёрдого тела. В механике сплошной среды … рассматриваются движения таких материальных тел, которые заполняют пространство непрерывно, сплошным образом, и расстояния между точками которых во время движения меняются»''{{sfn|Седов, т. 1|1970|с=9}}.
''«В теоретической механике изучаются движения материальной точки, дискретных систем материальных точек и абсолютно твёрдого тела. В механике сплошной среды … рассматриваются движения таких материальных тел, которые заполняют пространство непрерывно, сплошным образом, и расстояния между точками которых во время движения меняются»''{{sfn|Седов, т. 1|1970|с=9}}.

05:01, 16 июнь 2018 өлгөһө

Меха́ника (грек. μηχανική — машиналар төҙөү сәнғәте) — физика бүлеге, материаль есемдәр хәрәкәттен һәм уларҙың бер— береһе менән тәьҫир итешеүен өйрәнеүсе фән; механикала хәрәкәт тип ниндәйҙер ваҡыт эсендә есемдәрҙең бер— береһенә ҡарата арауыҡтағы хәле үҙгәреүҙе атайҙар[1].

Arabic Machine Manuscript. Unknown date (at a guess: 16th to 19th centuries).

Механика фәне һәм уның бүлектәре

Механика фәне тураһында күренекле ғалим-механик С. М. Тарга теоретик механика дәреслегенең 4-се баҫмаһына инеш һүҙҙә [2] былай ти: «Киң мәғәнәлә механика тип теге йәки был материаль есемдәрҙең хәрәкәтен һәм тигеҙләнешен һәм есемдәр араһында барған тәьҫир итешеү менән бәйле бөтә мәсьәләләрҙе өйрәнеүсе фән атала. Теоретик механика — механиканың хәрәкәттең һәм материаль есемдәрҙең үҙ— ара тәьҫир итешеүенең дөйөм закондарын өйрәнеүсе бүлеге , йәки, мәҫәлән, бер үк закондар Ерҙең Ҡояш тирәләй әйләнеүе, ракета, йәки артиллерия снаряды осоуы өсөн бер үк төрлө дөрөҫмө (справедливы) . Механиканың икенсе өлөшө — төрлө дөйөм һәм айырым техник фәндәр (дисциплиналар), улар төрлө конкрет ҡоролмалар, двигателдәр, механизмдар һәм машиналар йәки уларҙың өлөштәрен (деталь) проектлау һәм хисаплауға бағышланған »[3].

Тағы өҫтәргә кәрәк, хәрәкәттең һәм материаль есемдәрҙең үҙ-ара тәьҫир итешеүе дөйөм закондарын тотош мөхит механикаһы ( механика сплошных сред, йәки сплошной среды) — газ, шыйыҡса хәлендәге һәм ҡаты хәлдәге деформацияға бирешеүсе есемдәрҙең хәрәкәтенә арналған механиканың ҙур бер өлөшө өйрәнә. Академик Л. И. Седов билдәләгәнсә:

«В теоретической механике изучаются движения материальной точки, дискретных систем материальных точек и абсолютно твёрдого тела. В механике сплошной среды … рассматриваются движения таких материальных тел, которые заполняют пространство непрерывно, сплошным образом, и расстояния между точками которых во время движения меняются»[4].

Шулай итеп, механика түбәндәге фәндәргә бүленә:

Механиканы бер нисә бүлеккә бүлеп йөрөтөүҙә тағы ҡулланылған мөһим бер билдә теге , йәки был конкрет механик теория арауыҡ, ваҡыт һәм материя үҙенсәлектәре тураһында ҡараштарға таяна. Был билдә буйынса механика эсендә ошондай бүлектәр айырып йөрөтәләр:

Иҫкәрмә

  1. Механика  — Статья в Физической энциклопедии
  2. На конец 2012 г. выдержал 18 изданий на русском языке и издан в переводах не менее, чем на 14 языках.
  3. Тарг С. М. Краткий курс теоретической механики. 4-е изд. — М.: Наука, 1966. — С. 11.
  4. Седов, т. 1, 1970, с. 9

Әҙәбиәт