Төмән: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
ә clean up, replaced: Мөхәммәд → Мөхәммәт using AWB
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
1 юл: 1 юл:
{{ТП-Рәсәй
{{ТП-Рәсәй
⚫
|Төмән,
([[сыбыр теле|сыб.]]) Цимке-тора<ref>Миллер Г.Ф. История Сибири. Т.1.М.-Л., 1937, стр.355.</ref>
|ҡала
|ҡала
⚫
|Төмән
|статус =
|статус =
|башҡортса исеме = Төмән
|башҡортса исеме = Төмән
|төп исеме = ([[сыбыр теле|сыб.]]) Цымғы-тора<ref>Миллер Г.Ф. История Сибири. Т.1.М.-Л., 1937, стр.355.</ref>
|төп исеме = ([[сыбыр теле|сыб.]]) Цимке-тора<ref>Миллер Г.Ф. История Сибири. Т.1.М.-Л., 1937, стр.355.</ref>
|ил =
|ил =
|герб = Coat_of_Arms_of_Tyumen_(Tyumen_oblast)_(2005).png
|герб = Coat_of_Arms_of_Tyumen_(Tyumen_oblast)_(2005).png

18:08, 7 июнь 2020 өлгөһө

Ҡала
Төмән, (сыб.) Цимке-тора[1]
Флаг[d] Герб
Флаг Герб
Ил

Рәсәй

Координаталар

57°09′ с. ш. 65°32′ в. д.HGЯO

Башлыҡ

Руслан Николаевич Кухарук[d]

Агломерация

1130000

Телефон коды3452
Һанлы танытмалар
ОКАТО коды

71 401 000 000

ОКТМО коды

71 701 000 001

Рәсми сайт

tyumen-city.ru

Картаны күрһәтергә/йәшерергә
Төмән, (сыб.) Цимке-тора[1] (Рәсәй)
Төмән, (сыб.) Цимке-тора[1]
Төмән, (сыб.) Цимке-тора[1]
 Аудио, фото и видео Викимилектә

Төмән (рус. Тюмень) — Рәсәйҙең Көнбайыш Себер өлөшөндә урынлашҡан ҡала, Төмән өлкәһенең административ үҙәге. Илдең иң эре 50 ҡалаһы исемлегенә ингән: халҡы 583 меңдән артыҡ.

Тарихы

XIII быуатта себер татарҙары Сыңғы-Тура ҡалаһына нигеҙ һала, XVI быуатта ҡала — Алтын Урҙаның Төмән олосының баш ҡалаһы була. Алтын Урҙала Туҡтамыш хан идара иткән осорҙа ҡалаға Төмән исеме бирелә. 1495 йылда эске конфликт арҡаһында Сыңғы Тура баш ҡала дәрәжәһен юғалта, Мөхәммәт Тайбуға үҙ иреген Каштак — Себер ҡалаһына күсерә. 1585 йылда урыҫ илбаҫары Йырмаҡ Сыңғы Тура — Төмәнде баҫып ала һәм яндыра. 1586 йылда урыҫ нығытмаһына нигеҙ һала.

20 быуатта боронғо Сыңғы Тура урынында «Төмән» тигән стадион төҙөлгән, һөҙөмтәлә мәҙәни ҡатлам юғалған.

Фән һәм мәғариф

Төмән өлкәһендә нефть һәм газ ятҡылыҡтары фәнни ойошмаларының үҫешенә булышлыҡ яһаны. 1990 йылдар башында юғары уҡыу йорттар һәм ғилми-тикшеренеү институты хеҙмәткәрҙәре һаны 11,5 мең кеше тәшкил иткән, йәғни эшкә яраҡлы ҡала халҡыныӊ 10 проценты.

Ғилми-тикшеренеү һәм проект институттары: Криосфера институты һәм Төньяҡтағы ерҙәрен үҙләштерергә тәҡдим проблемалары институты. Ғәмәли фән һәм газ комплексына ихтыяж йүнәлтелгән. Улар араһында "СургутНИПИнефть" (Төмән бүлексәһе), ТюменНИИгипрогаз, Гипротюменнефтегаз, СибНИИНП, Тюменнефтегеофизика (компания "Интегра"), "Нефтегазпроект", СибНАЦ, Сибнефтеавтоматика (ГМС Төркөмө) лидерҙар булып тора.

Белем биреү учреждениелары:

  1. Рәсәй Президенты ҡарамағындағы Рәсәй халыҡ хужалығы һәм дәүләт хеҙмәте академияһы (РАНХиГС) филиалы.
  2. Төмән индустриаль университеты
  3. Төмән университеты
  4. Урал дәүләт тимер юлдары университеты Төмән филиалы
  5. Төмән дәүләт аграр университеты
  6. Төмән дәүләт медицина университеты

Иҫкәрмәләр

  1. ↑ Миллер Г.Ф. История Сибири. Т.1.М.-Л., 1937, стр.355.
«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Төмән&oldid=952414» битенән алынған