Боғорослан (Ырымбур өлкәһе): өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Вики-Һаҡлағыстың CommonsDelinker ҡатнашыусыһы "Coat_of_Arms_of_Buguruslan_(Orenburg_oblast)_(1782).png" рәсеме урынына [[Рәсем:Buguruslan_COA_(Samara_Governorate)_(1782).png|Buguruslan_COA_(Samara_Governorate)_(1782).png]
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
32 юл: 32 юл:
|сайт = http://bugadmin.orb.ru/
|сайт = http://bugadmin.orb.ru/
}}
}}
'''Боғорослан''' (''Буғарыҫлан'') — [[Ырымбур өлкәһе]]ндә, [[Рәсәй]]ҙә өлкә әһәмиәтендә булған ҡала. Ҡалала [[Боғорослан районы]] үҙәге урынлашҡан. Үҙе Буғарыҫлан ҡалаһы район составына инмәй.
'''Боғорослан''' (''Буғарыҫлан'') — {{lang-ru|Бугуруслан}} — [[Ырымбур өлкәһе]]ндә, [[Рәсәй]]ҙә өлкә әһәмиәтендә булған ҡала. Ҡалала [[Боғорослан районы]] үҙәге урынлашҡан. Буғарыҫлан ҡалаһы үҙе район составына инмәй.


Ҡала Бөгөлмә-Бәләбәй юғарылыҡта, Большой Кинель йылғаһы ярында ята.
Ҡала [[Бөгөлмә-Бәләбәй ҡалҡыулығы|Бөгөлмә-Бәләбәй ҡалҡыулығында]], [[Оло Кинәле]] йылғаһы ярында урынлашҡан.
[[Һамар]]ҙан — 180, [[Ырымбур]]ҙан — 360, [[Мәскәү]]ҙән — 1200 км. алыҫлыҡта.
[[Һамар]]ҙан — 180, [[Ырымбур]]ҙан — 360, [[Мәскәү]]ҙән — 1200 км алыҫлыҡта.


== Этимологияһы ==
== Тарих ==
⚫
Исеме [[төрки телдәр|төрки телдән]] килә: ''боға''<ref>боға—племенной бык. ''Прим.'' күл боғаһы — большая выпь. Башкирско-русский словарь (под редакцией З. Г. Ураксина, 1996)</ref> (буға)<ref>Буға — Бык, корова. Боға, буға һүҙҙәре боронғо төрки ҡомартҡыларҙағы үгеҙ мәғәнәһендәге воуа~вUуа һүҙенә барып тоташа. — Слова боға, буға восходят к слову воуа/вUуа в значении `бык`, встречающемуся в древнетюркских памятниках. Мифологический словарь башкирского языка (Ф. Г. Хисамитдинова, 2010)</ref> — үгеҙ, телец; арслан — арыҫлан.

Топонимдың килеп сығышын һәм урыҫ телендә әйтелеше тураһында Ырымбур топонимдар белгесе Б. А. Моисеев "Местные названия Оренбургской области. Историкотопонимические очерки" тигән китабында ошондай фекер әйтә:
{{Цитата|Многие краеведы и исследователи полагают, что слово Бугуруслан по происхождению сложное, образовалось из двух тюркских корней. Первая часть бугу- или богу-, вторая часть — -араслан или -арслан. Поэтому первоначально произносилось Богуараслан, затем после фонетических изменений установилось современное произношение Бугуруслан. В разных источниках по истории Бугуруслана встречаются и такие варианты названия, как
Богорослан, Богоруслан, Богуруслан. Вторая часть названия переводится всеми одинаково — «лев». Слово широко употреблялось в прошлом в
качестве имени собственного у многих народов: у татар, башкир, казахов, калмыков, ногайцев и даже у древних печенегов. Вот некоторые примеры: султан Араслан, Джан Араслан, Арасланбай, Арасланбек. <ref>Моисеев, Б. А. Местные названия Оренбургской области. Историкотопонимические очерки / Мин-во образования и науки РФ, ФГБОУ ВПО «Оренбург. гос. пед.ун-т». — Оренбург : Изд-во ОГПУ, 2013. — 380 с. ISBN 978-5-85859-528-1</ref>}}.

Йәғни, ул да атаманың "буға" һәм "арыҫлан" һүҙҙәренән килеп сыҡҡанын дөрөҫләй.

== Тарихы ==
[[Файл:Orenburg oblast Buguruslan Mosque.jpg|300px|right|Боғорослан мәсете|thumb]]
[[Файл:Orenburg oblast Buguruslan Mosque.jpg|300px|right|Боғорослан мәсете|thumb]]
[[Файл:Postkarte Buguruslan.jpg|center|thumb|300px| Буғарыҫлан XX быуат башында]]
[[Файл:Postkarte Buguruslan.jpg|center|thumb|300px| Буғарыҫлан XX быуат башында]]
[[Файл:Buguruslan COA (Samara Governorate) (1782).png|right|thumb|100px|Герб (1782)]]
[[Файл:Buguruslan COA (Samara Governorate) (1782).png|right|thumb|100px|Герб (1782)]]
Ҡала 1748 йылда Боғорослан биҫтәһе булараҡ нигеҙ һалына<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Бугуруслан}}</ref>.
Ҡала 1748 йылда Боғорослан биҫтәһе булараҡ нигеҙ һалына<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Бугуруслан}}</ref>.
⚫
Исем төрки теленән килә: ''боға''<ref>боға—племенной бык. ''Прим.'' күл боғаһы — большая выпь. Башкирско-русский словарь (под редакцией З. Г. Ураксина, 1996)</ref> (буға)<ref>Буға — Бык, корова. Боға, буға һүҙҙәре боронғо төрки ҡомартҡаларҙағы үгеҙ мәғәнәһендәге воуа~вUуа һүҙенә барып тоташа. — Слова боға, буға восходят к слову воуа/вUуа в значении `бык`, встречающемуся в древнетюркских памятниках. Мифологический словарь башкирского языка (Ф. Г. Хисамитдинова, 2010)</ref> — үгеҙ, телец; арслан — арыҫлан.

Боғорослан 1781—1920 йылдарҙа [[Боғорослан өйәҙе]] үҙәге.
Боғорослан 1781—1920 йылдарҙа [[Боғорослан өйәҙе]] үҙәге.


52 юл: 60 юл:
Һабын ҡайнатыу һәм балауыҙ һығыу заводтары эшләгән. Йыл һайын йәрминкәләр үткәрелгән. Покров ҡатын-ҡыҙҙар монастыры, 2 сиркәү, дини, 2 класлы ҡала һәм 2 мәхәллә училищелары, ҡыҙ балалар прогимназияһы, 2 дауахана булған. 1935—1941 йылдарҙа ҡалала [[Желтый татар-башҡорт педагогия училищеһы|татар-башҡорт педагогия техникумы (училищеһы)]] эшләгән.
Һабын ҡайнатыу һәм балауыҙ һығыу заводтары эшләгән. Йыл һайын йәрминкәләр үткәрелгән. Покров ҡатын-ҡыҙҙар монастыры, 2 сиркәү, дини, 2 класлы ҡала һәм 2 мәхәллә училищелары, ҡыҙ балалар прогимназияһы, 2 дауахана булған. 1935—1941 йылдарҙа ҡалала [[Желтый татар-башҡорт педагогия училищеһы|татар-башҡорт педагогия техникумы (училищеһы)]] эшләгән.


== Климат ==
== Климаты ==
{|
{|
|{{Климат города
|{{Климат города
99 юл: 107 юл:
|}
|}


==== Сотовая связь ====
==== Элемтә====
* [[Вымпел-Коммуникации|Билайн]],
* [[Вымпел-Коммуникации|Билайн]],
* [[МегаФон]],
* [[МегаФон]],
115 юл: 123 юл:
* [http://kraeved.opck.org/towns/buguruslanskii_raion/buguruslan.php История основания города Бугуруслана] на сайте «История Оренбуржья»
* [http://kraeved.opck.org/towns/buguruslanskii_raion/buguruslan.php История основания города Бугуруслана] на сайте «История Оренбуржья»
* [http://heraldicum.ru/russia/subjects/towns/bugurus.htm Герб Бугуруслана] на сайте «Heraldicum»
* [http://heraldicum.ru/russia/subjects/towns/bugurus.htm Герб Бугуруслана] на сайте «Heraldicum»
* [http://vbuguruslane.com/ В Бугуруслане — городской портал]
* [http://vbuguruslane.com/ В Бугуруслане — городской портал]
* [http://www.museum.ru/M1085 Бугурусланский историко-краеведческий музей]
* [http://www.museum.ru/M1085 Бугурусланский историко-краеведческий музей]


122 юл: 130 юл:
[[Категория:Ырымбур өлкәһе ҡалалары]]
[[Категория:Ырымбур өлкәһе ҡалалары]]
[[Категория:Ырымбур өлкәһе район үҙәктәре]]
[[Категория:Ырымбур өлкәһе район үҙәктәре]]
[[Категория:Тарихи Башҡортостан ерҙәре топонимикаһы]]

06:10, 11 ноябрь 2020 өлгөһө

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Боғорослан.
Ҡала
Боғорослан
Герб
Герб
Ил

Рәсәй

Федерация субъекты

Ырымбур өлкәһе

Ҡала округы

Боғорослан

Координаталар

53°37′ с. ш. 52°25′ в. д.HGЯO

Нигеҙләнгән

1748

Беренсе мәртәбә телгә алынған

1748

Ҡала с

1781

Майҙаны

76 км²

Халҡы

49 942 кеше (2013)

Этнохороним

Буғарыҫлансы

Телефон коды

+7 35352

Почта индексы

461630-...-461639

Һанлы танытмалар
Автомобиль коды

56

ОКАТО коды

53 408

ОКТМО коды

53 708 000 001

Рәсми сайт

bugadmin.orb.ru

Боғорослан (Рәсәй)
Боғорослан
Боғорослан
Боғорослан (Ырымбур өлкәһе) (Ырымбур өлкәһе)
Боғорослан
 Аудио, фото и видео Викимилектә

Боғорослан (Буғарыҫлан) — рус. Бугуруслан — Ырымбур өлкәһендә, Рәсәйҙә өлкә әһәмиәтендә булған ҡала. Ҡалала Боғорослан районы үҙәге урынлашҡан. Буғарыҫлан ҡалаһы үҙе район составына инмәй.

Ҡала Бөгөлмә-Бәләбәй ҡалҡыулығында, Оло Кинәле йылғаһы ярында урынлашҡан. Һамарҙан — 180, Ырымбурҙан — 360, Мәскәүҙән — 1200 км алыҫлыҡта.

Этимологияһы

Исеме төрки телдән килә: боға[1] (буға)[2] — үгеҙ, телец; арслан — арыҫлан.

Топонимдың килеп сығышын һәм урыҫ телендә әйтелеше тураһында Ырымбур топонимдар белгесе Б. А. Моисеев "Местные названия Оренбургской области. Историкотопонимические очерки" тигән китабында ошондай фекер әйтә:

« Многие краеведы и исследователи полагают, что слово Бугуруслан по происхождению сложное, образовалось из двух тюркских корней. Первая часть бугу- или богу-, вторая часть — -араслан или -арслан. Поэтому первоначально произносилось Богуараслан, затем после фонетических изменений установилось современное произношение Бугуруслан. В разных источниках по истории Бугуруслана встречаются и такие варианты названия, как

Богорослан, Богоруслан, Богуруслан. Вторая часть названия переводится всеми одинаково — «лев». Слово широко употреблялось в прошлом в качестве имени собственного у многих народов: у татар, башкир, казахов, калмыков, ногайцев и даже у древних печенегов. Вот некоторые примеры: султан Араслан, Джан Араслан, Арасланбай, Арасланбек. [3]

»

.

Йәғни, ул да атаманың "буға" һәм "арыҫлан" һүҙҙәренән килеп сыҡҡанын дөрөҫләй.

Тарихы

Боғорослан мәсете
Буғарыҫлан XX быуат башында
Герб (1782)

Ҡала 1748 йылда Боғорослан биҫтәһе булараҡ нигеҙ һалына[4]. Боғорослан 1781—1920 йылдарҙа Боғорослан өйәҙе үҙәге.

Боғоросланда 267 йорт иҫәпләнгән, шул иҫәптән хәрби хеҙмәткәрҙәргә һәм отставкалағы чиндарға 63 йорт ҡараған, канцелярия хеҙмәткәрҙәренә — 3, сауҙагәр һәм мещандарға — 5, руханиҙарға — 4, крәҫтиәндәргә — 159 йорт.

1811 йылда 1300 кеше йәшәгән, 1897 — 12141 (башҡорттар — 66, мордвалар — 363, татарҙар — 868, урыҫтар — 10624 һ.б.), 1910 — 15000 кеше. 19 быуат аҙағында халҡы сауҙа, игенселек, баҡсасылыҡ, умартасылыҡ менән шөғөлләнгән.

Һабын ҡайнатыу һәм балауыҙ һығыу заводтары эшләгән. Йыл һайын йәрминкәләр үткәрелгән. Покров ҡатын-ҡыҙҙар монастыры, 2 сиркәү, дини, 2 класлы ҡала һәм 2 мәхәллә училищелары, ҡыҙ балалар прогимназияһы, 2 дауахана булған. 1935—1941 йылдарҙа ҡалала татар-башҡорт педагогия техникумы (училищеһы) эшләгән.

Климаты

Ҡала климаты
Күрһәткес Ғин Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Йыл
Уртаса температура, °C −10,7 −10,6 −5,5 5,5 14,8 19,9 21,6 20,4 13,6 5,3 −3,9 −9,8 5,0
Сығанаҡ: NASA. База данных RETScreen

Элемтә

Ҡалала Боғорослан граждан авиацияһының осоу училищеһы, Ырымбур дәүләт университеты филиалы эшләй.

Иҫкәрмәләр

  1. ↑ боға—племенной бык. Прим. күл боғаһы — большая выпь. Башкирско-русский словарь (под редакцией З. Г. Ураксина, 1996)
  2. ↑ Буға — Бык, корова. Боға, буға һүҙҙәре боронғо төрки ҡомартҡыларҙағы үгеҙ мәғәнәһендәге воуа~вUуа һүҙенә барып тоташа. — Слова боға, буға восходят к слову воуа/вUуа в значении `бык`, встречающемуся в древнетюркских памятниках. Мифологический словарь башкирского языка (Ф. Г. Хисамитдинова, 2010)
  3. ↑ Моисеев, Б. А. Местные названия Оренбургской области. Историкотопонимические очерки / Мин-во образования и науки РФ, ФГБОУ ВПО «Оренбург. гос. пед.ун-т». — Оренбург : Изд-во ОГПУ, 2013. — 380 с. ISBN 978-5-85859-528-1
  4. ↑ Бугуруслан // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)

Һылтанмалар

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Боғорослан_(Ырымбур_өлкәһе)&oldid=984706» битенән алынған