Могилевчик Захар Кузьмич

Могилевчик Захар Кузьмич
Зат	ир-ат
Гражданлыҡ	Рәсәй империяһы  СССР
Тыуған көнө	18 февраль 1895({{padleft:1895|4|0}}-{{padleft:2|2|0}}-{{padleft:18|2|0}})
Тыуған урыны	Головчин[d], Могилёвский уезд[d], Могилёвская губерния[d], Рәсәй империяһы
Вафат булған көнө	6 ғинуар 1975({{padleft:1975|4|0}}-{{padleft:1|2|0}}-{{padleft:6|2|0}}) (79 йәш)
Һөнәр төрө	гигиенист
Эшмәкәрлек төрө	гигиена[d] һәм санитария[d]
Эш урыны	Наркамздрав БССР[d] Белорус дәүләт университеты Белорусский государственный медицинский университет[d] Ижевск дәүләт медицина университеты[d]
Уҡыу йорто	М. В. Ломоносов исемендәге Мәскәү дәүләт университеты Q60611679? Мәскәү университетының медицина факультеты[d]
Ғилми исеме	член-корреспондент Академии медицинских наук СССР[d] һәм профессор[d]
Ғилми дәрәжә	медицина фәндәре докторы[d]
Сәйәси фирҡә ағзаһы	Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Ойошма ағзаһы	Союз архитекторов СССР[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Могилевчик Захар Кузьмич (1895—1975) — СССР гигиенисы, БССР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре, СССР медицина фәндәре академияһы ағза-корреспонденты, медицина фәндәре докторы.

Биографияһы

Захар Кузьмич Могилевчик Могилев губернаһының Белыничи өйәҙе Головчина ауылында крәҫтиән ғаиләһендә тыуған. 1909 йылда мәктәпте тамамлай. 1914 йылда Могилев фельдшер мәктәбен тамамлай. 1914—1915 йылдарҙа Могилев губернаһының земство учреждениеларында фельдшер, 1915—1917 йылдарҙа Могилев хәрби госпиталендә хәрби фельдшер, 1917—1919 йылдарҙа Могилев губернаһы һаулыҡ һаҡлау бүлегенең фельдшеры булып эшләй. 1923 йылда Мәскәү дәүләт университетының медицина факультетын тамамлай. 1923—1924 йылдарҙа РСФСР-ҙың Халык һаулыҡ һаҡлау комитетының Санитар-гигиена институтында табип-стажер булып эшләй. 1924—1925 йылдарҙа санитар табип һәм Горецк өйәҙе һаулыҡ һаҡлау бүлеге мөдире урынбаҫары вазифаһын биләй. 1925 йылда Минск ҡалаһында санитар табип булып эшләй. 1925—1931 йылдарҙа БССР Халыҡ һаулыҡ һаҡлау комитеты мөдире урынбаҫары, санитар-эпидемиология бүлеге мөдире, шулай уҡ Белорус дәүләт университетында ассистент һәм дөйөм һәм эксперименталь гигиена кафедраһының доценты булып эшләй. 1931 йылда доцент дәрәжәһе бирелә. 1931—1934 йылдарҙа Белорус медицина институтында доцент, дөйөм гигиена кафедраһы мөдире вазифаһын башҡарыусы булып эшләй. . 1932—1934 йылдарҙа санитар-гигиена факультеты деканы. 1931—1938 йылдарҙа БССР Халыҡ һаулыҡ һаҡлау комитетының Белорус санитар-гигиена институтында кафедра менән етәкселек итә.

1934 йылдан алып 1941 йылға тиклем Минск медицина институтында дөйөм гигиена кафедраһы мөдире булып эшләй. 1935 йылда медицина фәндәре кандидаты ғилми дәрәжәһенә лайыҡ була. 1941—1943 йылдарҙа Ижевск медицина институтында гигиена кафедраһы мөдире . 1943—1953 йылдарҙа Удмурт АССР-ында Халыҡ һаулыҡ һаҡлау комитетында санитария мәсьәләләре буйынса консультант булып эшләй. 1943—1971 йылдарҙа дөйөм гигиена кафедраһы мөдире була. 1955—1967 йылдарҙа “Здравоохранение Белоруссии" журналының баш мөхәррире сифатында эшләй. 1945 йылда медицина фәндәре докторы ғилми дәрәжәһе бирелә. 1953 йылда СССР Медицина фәндәре академияһының ағза-корреспонденты булып һайлана.

Могилевчиктың уҡытыусылары булып академиктар Николай Александрович Семашко, Алексей Николаевич Сысин, профессорҙар Александр Никитович Марзеев, Михаил Иванович Барсуков тора. Республиканың санитария хеҙмәтен һәм санитария закондарын булдырыуҙа, беренсе донъя һәм граждандар һуғышы эҙемтәләрен бөтөрөүҙә ҡатнаша. Беренсе ғилми хеҙмәте “Минский хлеб и санитарные условия его производства” 1925 йылда баҫыла.

1945 йылда "Санитарное оздоровление Могилева в процессе его реконструкции" темаһына докторлыҡ диссертацияһы яҙа. Бөйөк Ватан һуғышы ваҡытында Ярославль ҡалаһында медицина институтын тергеҙеүҙе, шулай уҡ уны эвакуациялауҙы етәкләй. Һуғыштан һуң һуғыштың санитария эҙемтәләре мәсьәләләре һәм уларҙы бөтөрөү өҫтөндә эшләй. 150-нән ашыу ғилми хеҙмәт, шул иҫәптән “Практикум на экспериментальной гигиене” хеҙмәтен яҙа.

Уның етәкселегендә 18 кандидатлыҡ һәм 4 докторлыҡ диссертацияһы яҙыла. 1926 йылда республиканың санитар табиптарының I съезын ойоштороусыларҙың береһе була. Ярославлдә институт хеҙмәткәрҙәренең яра инфекциялары, шок һәм эпидемия ауырыуҙары менән көрәш темалары буйынса ғилми конференция үткәрә. 1946—1972 йылдарҙа ҡала хужалығының Бөтә союз ғилми гигиенасылары йәмғиәте идараһы, Бөтә Союз һәм Белорус ғилми-техник йәмғиәттәре ағзаһы була. Ҙур медицина энциклопедияһының 2-се баҫмаһының "Гигиена" бүлеге мөхәррирҙәше булып эшләй. Шулай уҡ Ярославль һәм Минск ҡала советтары депутаты була. Минск ҡалаһында вафат була. "Төньяҡ" зыяратында ерләнә.

Наградалары

• Ленин ордены
• ССР Юғары Советы маҡтау грамоталары
• «Һаулыҡ һаҡлау отличнигы» билдәһе (СССР)

1949 йылда БССР-ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре тигән маҡтаулы исем бирелә.