Бөтнөк

Бөтнөк
Борос мөртлөгө (Mentha ×piperita)
Фәнни классификация
арауыҡтағы ранг Домен:  Эукариоттар Батшалыҡ:  Үҫемлектәр Аҫҡы батшалыҡ:  Йәшел үҫемлектәр Бүлек:  Сәскәлеләр Класс:  Ике өлөшлөләр Отряд:  Баллыбабай (һуҡыр кесерткән) сәскәлеләр Ғаилә:  Lamiaceae Суб-ғаилә:  Күк һырға һымаҡтар Триба:  Бөтнөк Ырыу:  Мята
Халыҡ-ара фәнни исеме
Mentha L. (1753)
Синонимдар
Preslia Opiz Pulegium Mill.
Номенклатура тибы
Mentha spicata L. — Башаҡлы мөртлөк
Төрҙәр
См. текст
Викитөркөмдә Систематика рәсем эҙләү рәсемдәр GRIN   7464

Бөтнөк (лат. Méntha) —ирен сәскә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 25 төрө билдәле, башлыса Төньяҡ ярымшарҙың уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда 2 төрө үҫә. Күп йыллыҡ үлән. Һабағы 50—80 см бейеклектә, төҙ, дүрт ҡырлы, ябай йәки тармаҡлы, бер аҙ төклө. Япрағы төклө, ҡапма‑ҡаршы теҙелешле, йомортҡа, йомортҡа‑ланцет йәки оҙонса‑эллиптик формала,ситтәре киртләсле йәки бысҡы һымаҡ. Сәскәһе ваҡ, алһыу зәңгәр, зәңгәр йәки асыҡ сирень төҫөндә, тәлгәш сәскәлегенә йыйылған. Июнь — сентябрь айында сәскә ата. Емеше 4 сәтләүектән тора, авг.— сент. өлгөрә. Йылға ярында, дымлы болонда, әрәмәлектәрҙәге ҡыуаҡлыҡта, дымлы урманда, һыу буйында үҫә. Ҡыр БР бөтә терр‑иторияһында таралған, оҙон Б. —башлыса Башҡортостандың Урал алдында. Декоратив үҫемлек, баллы үҫемлек, составында кумариндар, флавоноидтар, эфир майҙары бар, халыҡ медицинаһында, парфюмерия-косметика сәнәғәтендә, ликёр‑араҡы сәнәғәтендә һәм кондитер сәнәғәтендә ҡулланыла .