Никитин Андрей Леонидович
Никитин Андрей Леонидович | |
Зат | ир-ат[1] |
---|---|
Гражданлыҡ |
СССР Рәсәй |
Тыуған көнө | 19 август 1935 или 19 ғинуар 1935[1] |
Тыуған урыны | Тверь, СССР |
Вафат булған көнө | 15 ноябрь 2005[1] (70 йәш) |
Вафат булған урыны | Мәскәү, Рәсәй |
Ерләнгән урыны | Введенское зыяраты[d] |
Туған тел | урыҫ теле |
Һөнәр төрө | популяризатор науки, тарихсы, учёный-литературовед, археолог, публицист, литературовед |
Эшмәкәрлек төрө | тарих, әҙәбиәт ғилеме[2], археология[2] һәм публицистика[d][2] |
Уҡыу йорто | исторический факультет МГУ[d] |
Ойошма ағзаһы | СССР Яҙыусылар союзы |
Никитин Андрей Леонидович (19 август 1935, Калинин, РСФСР, СССР ― 15 ноябрь 2005, Мәскәү, Рәсәй) — Рәсәй тарихсыһы, археолог, прозаик, әҙәбиәт белгесе, публицист. СССР география йәмғиәтенең тулы хоҡуҡлы ағзаһы. СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы.
Волга-Ока араһы буйында, Аҡ диңгеҙ ярҙарында археологик тикшеренеүҙәрҙә, Новогород, Псков, Ҡырым, Украинаның көньяғында, Молдавияла, Кавказ аръяғында ҡаҙыныу эштәрендә ҡатнаша. Көнсығыш Европа археологияһы, тарихы, палеографияһы, тарихи экологияһы буйынса эштәр авторы.
Биографияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Андрей Леонидович Никитин театр рәссамы, сценограф Леонид Александрович Никитин (1896—1942) ғаиләһендә тыуған[3].
1940 йылдан Мәскәү өлкәһенең Загорск (Сергиев Посад) ҡалаһында, 1953 йылдан Мәскәүҙә йәшәй. 1960 йылда Мәскәү дәүләт университетының тарих факультетын тарихсы һәм археолог һөнәре буйынса тамамлай . 1962—1965 йылдарҙа — СССР Фәндәр академияһының археология институты аспиранты. 1973 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы; 1974 йылдарҙа — СССР Фәндәр академияһының Бөтә Союз география йәмғиәте ағзаһы. 1975 йылдан алып 1985 йылға тиклем — СССР Яҙыусылар союзы ҡарамағында «Слово о полку Игореве» проблемалары буйынса Даими комиссияның ғилми секретары. 1976 йылдан алып 1984 тиклем — «Советский писатель» нәшриәтендә проза бүлегенең өлкән мөхәррире. 1985 йылдан — ижади эштә.
Мәскәүҙә вафат була, Введенское зыяратында ерләнә (17 уч.)[4].
Археологик тикшеренеүҙәр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Археолог сифатында А. Л. Никитин боронғо Новгородта (1954), Арин-Берд (1956, Әрмәнстан), Владимир янында үрге палеолит торағы Сунгирҙә (1957, 1958), Тамандә антик ҡәберлектәрҙә (1962), Молдавияла славян биләмәләрендә (1963), боронғо грек ҡалаһы Ольвияла (Украина) (1968, 1969) ҡаҙыныу эштәрендә ҡатнаша.
1957 йылдан А. Л. Никитин Переславль-Залесскийҙа (1957—1964) һәм Ростов (1958—1959), Ярославль өлкәһе райондарында неолит һәм бронза быуаты ҡәберлектәрен һәм тораҡтарын археологик тикшеренеүҙәре менән етәкселек итә, һуңыраҡ Аҡ диңгеҙ (1969—1971) Тер ярҙарында археологик тикшеренеүҙәр алып бара.
Тикшеренеүҙәренең был йүнәлеше менән А.Никитиндың Мәскәү «Распахнутая земля, или Путь через лабиринт» (1973), «Дороги веков» (1980), «Над квадратом раскопа» (1982), «Костры на берегах» (1986) нәшриттәрендә баҫылып сыҡҡан фәнни-художестволы китаптары бәйле.
Публицистика
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1963 йылдан А.Л. Никитин публицист булараҡ, фән, сәнғәт, тәбиғи мөхитте, милли мәҙәни мираҫты һаҡлау темаларына «Советская культура», «Московская правда», «Известия», «Литературная газета», «Литературная Россия» гәзиттәрендә, «Вокруг света»[5], «Знание — сила»[6], «Новый мир»[7], «Октябрь»[8], «Север»[9] журналдарында, яҙыусы очерктарының «Пути в незнаемое», «Писатель и время» йыйынтыҡтарында, шулай уҡ үҙе ойошторған «Дорогами России» йыл һайын сығарыла торған йыйынтыҡта мәҡәләләр менән сығыш яһай[10]. Мәҫәлән, 1986 йылда «Вокруг Света» журналындағы мәҡәләһендә ул Днепр буйлап «варягтарҙан гректарға юл» каган Святослав хакимлығына тиклем файҙаланылмауын күрһәтә, ә юлдың боронғолоғо «Повесть временных лет» мөхәррире тарафынан Рус ере апостол Андрейҙың Константинополдән Римға Днепр буйлап барыуына ҡарағанда Дунай буйлап юлдың 5-6 тапҡыр ҡыҫҡа сәйәхәт итеүен нигеҙләү өсөн уйҙырма булған. А. Л. Никитин шулай уҡ Рюрикты-рус тарихындағы фантом, ә Олегты - 911 йылдың 2 сентябрендә (6420) тҙөлгән даталы документ — шартнамә менән раҫланған беренсе фигура тип һанай[11].
Рәсәй йәшерен йәмғиәттәрен өйрәнеү
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]1990 йылдарҙа А. Л. Никитин 1920—1930 йылдарҙағы Рәсәйҙең ижтимағи тормошо тарихын өйрәнеүҙә йәшерен мистик йәмғиәттәр һәм ордендар менән бәйле яңы йүнәлештәр аса һәм әүҙем эшләй. Тәүге журнал баҫмалары[12] айырым китап булып сыға.[13] шулай уҡ «Мистические общества и ордена в советской России» сериялы баҫмаларҙа ОГПУ—НКВД—МГБ архивынан тикшереү эштәре материалдары, хаттар, төрле йүнәлештәге мистиктарҙың иҫтәлектәре һәм фотоһүрәттәре баҫылған[14]
А. Л.Никитин 1920—1930 йылдарҙа СССР-ҙа эшләгән тамплиерҙар һәм розенкрейцерҙар ордены йошмалары тарихын ентекләп өйрәнә. Уникаль материалдар базаһында (атап әйткәндә, тикшереү эштәре, сөнки күп совет мистиктары репрессияланған), ул был ойошмаларҙың йолаларын, символикаһын һәм тәғлимәттәрен тергеҙә.
А.Л. Никитин, «Вече» нәшриәтендә уның совет осорондағы ватан рухи мәҙәниәтенең әҙ билдәле аспекттарына арналған күп йыллык тикшеренеүҙәр һөҙөмтәһе булған яңы китабы «Тайные ордены в Советской России: Тамплиеры и розенкрейцеры» (М., 2006) китабы баҫмаға әҙерләнеү ваҡытында, 2005 йылдың 15 ноябрендә вафат була. Уның баҫылып сығыуы авторҙың яҡты иҫтәлегенә арнала.
Әҙәби һәм фәнни мираҫы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]А.Л.Никитиндың археологик тикшеренеүҙәре Переславль-Залесский, Ростов, Ярославль, Архангельск һәм Мурманск тыуған яҡты өйрәнеү музейҙарында, Дәүләт Тарих музейында (Мәскәү), Дәүләт Эрмитажында (Санкт-Петербург) һәм РФА археология институты архивы фондтарында урынлашҡан; Никитиндарҙың шәхси һәм ғаилә архивы материалдары — Рәсәй дәүләт әҙәбиәт һәм сәнғәт архивында (ф. 3127), Дәүләт Әҙәбиәт музейында (Мәскәү) һәм башҡа учреждениеларҙа һаҡлана.
Библиография
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]А. Л. Никитиндың Көнсығыш Европа археологияһы һәм палеогеографияһы буйынса төп фәнни эштәре түбәндәге баҫмаларҙа баҫылып сыға:
- Материалы и исследования по археологии СССР (т. 110, 1963)
- Советская археология (1964, № 3; 1965, № 1; 1973, № 2; 1974, № 2; 1975, № 3; 1976, № 1—3; 1977, № 1; 1978, № 1)
- Советская этнография (1976, № 2; 1977, № 5)
- Природа (1978, № 1)
- Известия Всероссийского Географического общества (т. 112, 1980)
- Памятники древнейшей истории Евразии (1975) и др.
Книги
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Никитин А. Л. Голубые дороги веков: (Археологическая экспедиция стоянки первобытного человека на берегах Плещеева озера). — М.: Мысль, 1968. — 192 с. — 60 000 экз.
- Никитин А. Л. Цветок папоротника. — М.: Мысль, 1972. — 192 с. — 75 000 экз. (обл.)
- Никитин А. Л. Распахнутая земля, или Путь через лабиринт. — М.: Детская литература, 1973. — 256 с. — 75 000 экз. (в пер.)
- Никитин А. Л. Возвращение к Северу. — М.: Мысль, 1979. — 240 с. — 65 000 экз. (в пер.)
- Никитин А. Л. Дороги веков. — М.: Советский писатель, 1980. — 528 с. — 100 000 экз. (в пер.)
- Никитин А. Л. Над квадратом раскопа / Рис. О. Рево. — М.: Детская литература, 1982. — 272, [32] с. — 75 000 экз. (в пер.)
- Никитин А. Л. Точка зрения: документальная повесть. — М.: Советский писатель, 1985. — 416 с. — 30 000 экз. (в пер.)
- Никитин А. Л. День, прожитый дважды: Очерки. — М.: Современник, 1985. — 464 с. — (Новинки «Современника»). — 30 000 экз. (в пер.)
- Никитин А. Л. Костры на берегах: Записки археолога / Предисл. А. Микляева. — М.: Молодая гвардия, 1986. — 496 с. — 100 000 экз. (в пер.)
- Никитин А. Л. Остановка в Чапоме: (Очерки) / Худож. А. Никулин. — М.: Советский писатель, 1990. — 464 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-26501-161-7.
- Никитин А. Л. Неизвестный Николай Гумилёв: Исследование и стихи. — М.: Интерграф Сервис, 1996. — 96 с. — (Семейный архив. XX век).
- Никитин А. Л. Московский дебют Сергея Эйзенштейна: Исследования и публикации. — М.: Интерграф Сервис, 1996. — 320 с. — (Семейный архив. XX век).
- Никитин А. Л. Мистики, розенкрейцеры и тамплиеры в Советской России: Исследования и материалы. — М.: Интерграф Сервис, 1997. — 344 с. — 1520 экз. — ISBN 5-85-052-086-4. (в пер.)
- Никитин А. Л. Слово о полку Игореве: Тексты. События. Люди: Исследования и статьи. — М.: Интерграф Сервис, 1998. — 424 с. — 1020 экз. — ISBN 5-85052-087-2.
- Никитин А. Л. Мистики, розенкрейцеры и тамплиеры в Советской России: Исследования и материалы. — М.: Аграф, 2000. — 352 с. — (Новая история). — 2000 экз. — ISBN 5-7784-0134-5. (в пер.)
- Никитин А. Л. Основания русской истории: Мифологемы и факты. — М.: Аграф, 2001. — 768 с. — 2500 экз. — ISBN 5-7784-0041-1. (в пер.)
- Никитин А. Л. Rosa mystica: Поэзия и проза российских тамплиеров / Составитель Андрей Никитин. — М.: Аграф, 2002. — 336 с. — ISBN 5-7784-0202-3. (в пер.)
- Никитин А. Л. Инок Иларион и начало русского летописания: Исследование и тексты. — М.: Аграф, 2003. — 320 с. — 1500 экз. — ISBN 5-7784-0259-7. (в пер.)
- Орден российских тамплиеров. Том I. Документы 1922—1930 гг. / Публикация, вступительные статьи, комментарии, указатель А. Л. Никитина; Худож. оформление К. А. Зубченко. — М.: Минувшее, 2003. — 424, [8] с. — (Мистические общества и ордена в советской России. Вып. 1). — 1500 экз. — ISBN 5-902073-03-0, ISBN 5-902073-11-1. (в пер.)
- Орден российских тамплиеров. Том II. Документы 1930—1944 гг. / Публикация, вступительные статьи, комментарии, указатель А. Л. Никитина; Худож. оформление К. А. Зубченко. — М.: Минувшее, 2003. — 376, [8] с. — (Мистические общества и ордена в советской России. Вып. 1). — 1500 экз. — ISBN 5-902073-10-3, ISBN 5-902073-11-1. (в пер.)
- Орден российских тамплиеров. Том III. Легенды тамплиеров. Литература ордена / Публикация, вступительные статьи, комментарии, указатель А. Л. Никитина; Худож. оформление К. А. Зубченко. — М.: Минувшее, 2003. — 528 с. — (Мистические общества и ордена в советской России. Вып. 1). — 1500 экз. — ISBN 5-902073-12-X, ISBN 5-902073-11-1. (в пер.)
- Никитин А. Л. Розенкрейцеры в советской России: Документы 1922-1937 гг / Публикация, вступительные статьи, комментарии, указатель А. Л. Никитина; Худож. оформление К. А. Зубченко. — М.: Минувшее, 2004. — 464, [4] с. — (Мистические общества и ордена в советской России. Вып. 2). — ISBN 5-902073-27-8, ISBN 5-902073-11-1. (в пер.)
- Никитин А. Л. Эзотерическое масонство в советской России: Документы 1923—1941 гг. / Публикация, вступительные статьи, комментарии, указатель А.Л. Никитина; Худож. оформление К.А. Зубченко. — М.: Минувшее, 2005. — 536, [4] с. — (Мистические общества и ордена в советской России. Вып. 3). — ISBN 5-902073-30-8, ISBN 5-902073-11-1. (в пер.)
- Никитин А.Л. Тайные ордены в Советской России: Тамплиеры и розенкрейцеры. — М.: Вече, 2006. — 384, [16] с. — (Тайные общества, ордена и секты). — 3000 экз. — ISBN 5-9533-1197-4. (в пер.)
- Никитин А.Л. Собрание легенд русских тамплиеров. Золотая лестница миров. — М., 2010.
- Текстология русских летописей
- Никитин А. Л. Текстология русских летописей XI — начала XIV вв. Выпуск 1. Киево-Печерское летописание до 1112 года. — М.: Минувшее, 2006. — 400 с. — 1000 экз. — ISBN 5-902073-46-4. (в пер.)
- Никитин А. Л. Текстология русских летописей XI — начала XIV вв. Выпуск 2. Южно-русское и владимиро-суздальское летописание XII в. — М.: Минувшее, 2007. — 488 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-902073-50-5. (в пер.)
- Никитин А. Л. Текстология русских летописей XI — начала XIV вв. Выпуск 3. Летописание Владимиро-Суздальской Руси XIII в. — М.: Минувшее, 2011. — 360 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-902073-80-2. (в пер.)
- Никитин А. Л. Текстология русских летописей XI — начала XIV вв. Выпуск 4. Новгородское летописание XII - первой половины XIV в. — М.: Минувшее, 2011. — 312 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-902073-84-0. (в пер.)
Статьи
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Никитин А. Л. Сокровище Торстейна Рыжего // Ҡалып:D-, 1976. — М.: Детская литература, 1976. — С. 285-329. — 624 с. — 100 000 экз. (в пер.)
- Никитин А.Л. «Комони ржуть за Сулою — звенить слава в Кыеве…» // Пути в незнаемое. Писатели рассказывают о науке. Сборник 15 / Сост. Г. Б. Башкирова. — М.: Советский писатель, 1980. — С. 257-308. — 444 с. — (Пути в незнаемое). — 30 000 экз. (в пер.)
- Тропою саамов // Дружба народов. 1980. — № 10. С. — 194—209.
- Полуночный берег // Дорогами России. — М., 1981. — Сб. 1. — С. 299—357.
- Заключительный этап развития анархистской мысли в России // Вопросы философии. 1991. — № 8. — C. 89-101.
- Рыцари Ордена Света // Родина. 1991. — № 11/12. — C. 118—122.
- К событиям 20-х гг. вокруг Кропоткинского музея // Труды Комиссии по научному наследию П. А. Кропоткина. М., 1992. — Вып. 2. — C. 82-123.
- Тамплиеры в Москве // Наука и религия. 1992. — № 4-12; 1993. — № 1—4, 6—7.
- Легенды московских тамплиеров // Литературное обозрение. 1994. — № 3/4. — C. 103—112; № 5/6. — C. 55-59.
- Неизвестный Николай Гумилёв: К изучению поэтического наследия // Вопросы литературы. — 1994. — № 1.
- Мистические ордена в культурной жизни советской России // Russian Studies. — СПб., 1995. — Т. I, кн. 4. — С. 189—276.
- Анархо-мистики Кропоткинского музея и масонство // Труды Международной научной конференции, посвящённой 150-летию со дня рождения П. А. Кропоткина. — М., 1995. — Вып. 1: Идеи П. А. Кропоткина в философии. — С. 136—144.
- Мистические общества и ордена в России (20-30-е гг.) // Россия и гнозис. Материалы конференции. ВГБИЛ. — М., 1996. — С. 60—68.
- Каменные алтари древности — радары иных миров? // Дельфис. — 1996. — № 1 (6). — С. 89-92.
- Московский Сен-Жермен // Клуб Третий Глаз. — М., 1997. — № 2. — С. 6.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Чешская национальная авторитетная база данных
- ↑ Никитин Леонид
- ↑ Могила А. Л. Никитина
- ↑ «Вокруг света» (1964, № 5, 8, 11; 1981, № 12; 1982, № 6; 1983, № 4—5; 1984, № 4, 11; 1985, № 10; 1986, № 12)
- ↑ «Знание — сила» (1968, № 1; 1969, № 5, 11; 1970, № 1, 7, 10; 1971, № 2-3, 6-7; 1972, № 5)
- ↑ «Новый мир» (1974, № 3; 1976, № 8; 1980, № 4-5; 1981, № 4)
- ↑ «Октябрь» (1976, № 4, 6; 1977, № 2; 1978, № 9; 1981, № 9; 1985, № 12; 1989, № 2-3)
- ↑ «Север» (1969, № 3; 1970, № 6; 1971, № 5; 1973, № 9; 1984, № 3; 1987, № 6; 1991, № 7)
- ↑ «Дорогами России» (вып. 1—6, 1981—1986)
- ↑ Поляков А. Н. Образование Киевской Руси. Оренбург : Оренбургский государственный университет. 2020. С. 51
- ↑ «Вопросы философии» (1991. № 8), «Родина» (1991, № 11/12), «Наука и религия» (1992, № 4—12; 1993, № 1—4, 6—7), «Дельфис» (№ 5—9, 12), «Литературное обозрение» (1994, № 3/4, 5/6), Russian Studies (1995, № 4), «Знание — сила» (1998, № 5-8) и др.
- ↑ «Мистики, розенкрейцеры и тамплиеры в советской России» (М., 1998; М., Аграф, 2000), «Rosa mystica. Поэзия и проза русских тамплиеров» (М., Аграф, 2002)
- ↑ «Орден российских тамплиеров», тт. I—III (М., Минувшее, 2003), «Розенкрейцеры в советской России» (М., Минувшее, 2004), «Эзотерическое масонство в Советской России» (М., Минувшее, 2005)
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Московская энциклопедия. Том 1: Лица Москвы. Книга 3: М-Р. — М.: Фонд «Московские энциклопедии», 2010
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Никитин, Андрей Леонидович. На сайте «Хронос».
- Книги Андрея Леонидовича Никитина (Вышли по состоянию на 2001 год)
- Андрей Никитин. КОРОЛЕВСКАЯ САГА
- 19 августа тыуғандар
- 1935 йылда тыуғандар
- 19 ғинуарҙа тыуғандар
- Тверҙә тыуғандар
- 15 ноябрҙә вафат булғандар
- 2005 йылда вафат булғандар
- Мәскәүҙә вафат булғандар
- Мәскәүҙә ерләнгәндәр
- Мәскәү дәүләт универститетының тарих факультетын тамамлаусылар
- Алфавит буйынса шәхестәр
- Алфавит буйынса ғалимдар
- Алфавит буйынса тарихсылар
- СССР тарихсылары
- России тарихсылары
- XX века тарихсылары
- XXI века тарихсылары
- СССР Яҙыусылар союзы ағзалары