Пресвятая Богородица Соборы сиркәүе (Строганов)
| Пресвятая Богородица Соборы сиркәүе | |
| Нигеҙләү датаһы | 1719 |
|---|---|
 | |
| Рәсми атамаһы | Рождественская церковь |
| Кем хөрмәтенә аталған | Мәрйәм Инә[d] |
| Нигеҙләүсе | Григорий Дмитриевич Строганов[d] |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
| Административ-территориаль берәмек | Түбәнге Новгород |
| Епархия | Нижегородская епархия[d] |
| Бағышланған | Мәрйәм Инә[d] |
| Архитектор | Лев Владимирович Даль[d] һәм Килевейн, Роберт Яковлевич[d] |
| Архитектура стиле | архитектура барокко[d] һәм Строгановские постройки[d] |
| Входит в состав списка памятников культурного наследия | Q27607714? |
| Мираҫ статусы | объект культурного наследия России федерального значения[d] |
| Рәсми сайт | nne.ru/objects/hram-sobo… |
| Указания, как добраться | Рождественская улица, 34а |
 | |
 Пресвятая Богородица Соборы сиркәүе (Строганов) Викимилектә | |
Пресвятая Богородица Соборы сиркәүе, Раштыуа йәки Строганов сиркәүе тип тә билдәле— ғәмәлдәге православие сиркәүе, Түбәнге Новгородта Раштыуа урамында урынлашҡан. 1696—1719 йылда сауҙагәр Григорий Дмитриевич Строганов аҡсаһына төҙөлгән. Строганов стиленең иң яҡшы өлгөләренең береһе булып тора, федераль әһәмиәтендәге архитектура ҡомартҡыһы статусына эйә[1].
Ғибәҙәтханала бер тәхет бар: ул Пресвятая Богородица Соборы хөрмәтенә эшләнгән.
Тарих[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
1696 йылда ғибәҙәтхана төҙөү башлана[2], Гордеевкалағы Смоленск сиркәүе изгеләндерелгәндән һуң ике йыл үткәс, ул изгеләндерелә. Төҙөлөш 1701 йылда тамамланған тиерлек була, әммә янғын сыға. Сиркәү сауҙагәр Строганов Григорий Дмитриевичтың ҡатыны — Мария Яковлевна тарафынан тергеҙелә. 1719 йылда тергеҙелгән сиркәү Новгород һәм Мордва архиепискобы Питирим (1719—1738)[3] тарафынан изгеләндерелә.
1722 йылда Петр I тарафынан ул үлгәнгә тиклем (1725 йыл)ябыла, сиркәү бер нисә тапҡыр янған (1768, 1782, 1788 йылдарҙа). 1807—1812 йылдарҙа С. А. Строганов уға капиталь ремонт үткәргән. 1870 — 1880 йылдарҙа Л. В. Даль һәм Р. Я Килевейн проекты буйынса сиркәү капиталь тергеҙелгән.
1860 йылда ҡыңғырауҙар манараһы ныҡ ҡыйшая, ҡыйшайыу 20 йыл эсендә 1,2 метр булып киткән. 1887 йылда сиркәүҙең өҫкө ҡаты яңынан һүтелә һәм йыйыла.
XIX быуатта урамға исем биргән Раштыуа сиркәүенән алыҫ тормаған бәләкәй сиркәү һүтелә. Шул ваҡыттан алып ул сиркәүҙең «Рождественская» исемен Строганов сиркәүе үҙләштерә[3].
1913 йыл сиркәүҙең эсендә һәм тышында реставрация үткәрелә. Совет осоронда юҡҡа сығарыу тураһында ҡарар ҡабул ителә, әммә рухани Сергий ата (Вейсов Сергей Константинович; 1915—1934), тарихи документтар һәм фотоһүрәттәр йыйып, сиркәүҙең барокко стилендәге бина булған мәҙәни әһәмиәте тураһында ҙур начальниктарҙың кабинеттарында әллә күпме лекциялар уҡый һәм ғибәҙәтхана һаҡланып ҡала[4]. Бинала дин һәм атеизм тарихы музейы урынлаштырыу тураһында ҡарар ҡабул ителә. Музей директоры вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы итеп Сергей ата, ә ҡарауылсыһы итеп иеромонах Спиридон тәғәйенләнә.[4]
Сиркәү ҡабаттан изгеләндерелә 3 июнендә 1993 йылдың 3 июнендә[3].
Яңы быуат башында сиркәү-һәйкәлдә евроремонт яһала. Һөҙөмтәлә, ул үҙенең тарихи йөҙөн юғалта[5].
24 июль 2008 йылда Рәсәй Федерацияһы хөкүмәте рәйесе Владимир Путин Новгород епархияһы сиркәүенә «Христостың терелеүе» иконаһын бүләк итә[1]. Пресвятая Богородица Соборы сиркәүенән икона 2004 йылдың 22 октябрендә урлана. 2007 йылда Эстония коллекционеры иконаны һатып ала һәм Рәсәйгә алып килә: иконаның урланған әйберҙәр каталогында торғанын табып алғас, ул иконаны Урыҫ православие сиркәүенә кире ҡайтара[1].
2019 йылдың 8 ғинуарында сиркәүҙә тәхет литургияһы үткәндән һуң иконалар һәм мәхәллә кешеләре иғәнәһенә ҡойолған сиркәү ҡыңғырауы изгеләндерелә. Был байрам сиркәүҙең 300 йыллығына арнала[6].
Архитектура[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Сиркәү ике яруслы: өҫкөһөндә өс апсидлы миһраб, ғибәҙәт ҡылыу залы, бағанаһыҙ аш бүлмәһе һәм паперть.
Ҡорам биш башлы, улар донъя ҡитғаларына ҡаратып ҡуйылған. Тәүҙә сиркәү баштары йәшел төҫтә була. Әммә XIX быуат башында улар Мәскәүҙең Василий Блаженный ҡорамы төҫтәренә оҡшатып буяла.
Тыштан һәм эчтән сиркәү һырланған аҡ таш менән биҙәлгән (тәҙрә, порталға инеү урыны, таяу колонналар).
Ҡыңғырау манараһы һигеҙ мөйөш өҫтөнә ҡуйылған дүртмөйөшлө итеп эшләнгән үрҙә флюгер һәм тәре ҡуйылған. Манарала сәғәт бар. Сәғәт механизмы урыҫ механигы И. П. Кулибин тарафынан ремонтланған. Механизмдарҙың артабанғы яҙмышы билдәһеҙ. Хәҙер яңы механизмдар ҡуйылған[7][8].
Изге әйберҙәр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ғибәҙәтханала урынлашҡан.[3]:
- боронғо Николай Чудотворец иконаһы;
- Преподобный Серафим Саровскийҙың ҡеүәтле тән киҫәксәләре;
- Божия Матерҙың Державная иконаһы.
Галереяһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
-
Раштыуа урамының төнгө яҡтыртыуҙағы күренеше -
Сиркәү биҙәүҙәре -
Тәҙрә -
Манараның борғоланған флюгерле көмбәҙе -
Сиркәү көмбәҙҙәре
Шулай уҡ ҡарағыҙ[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Смоленско-Владимирский приход в Гордеевке
- Строгановские постройки
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Уникаль икона ҡайтты «христостың терелеүе» 2009 йыл 18 сентябрь архивланған., Новгород епархияһы, 2008 йылдың 25 июлендә
- ↑ Ғибәҙәтханалар һәм монастырҙарҙың ер Новгород, CD, nne.ru, pro-gorod.ru
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Храм Собора Пресвятой Богородицы (Строгановская) 2012 йыл 13 май архивланған., nne.ru
- ↑ 4,0 4,1 Лушин, Александр Отец Сергий. Замечательные люди. Нижегородская старина (№ 8 за 2004 год). Дата обращения: 9 август 2011. Архивировано 26 март 2012 года. 2011 йыл 12 май архивланған.
- ↑ Морохин, Н. … Ғибәҙәтхана Евроремонт.
- ↑ Андрей Рукавишников. В нижегородском храме в честь Собора Пресвятой Богородицы отметили его 300-летие. nne.ru. Нижегородская митрополия (9 ғинуар 2019). Дата обращения: 21 ғинуар 2019.
- ↑ Сәғәт-н пресвятая богородица сиркәүе соборын куранта хаҡына һөйләй 2013 йыл 22 май архивланған., nne.ru, 2005 йылдың 21 июлендә
- ↑ Түбәнге Новгородта. Пресвятая богородица сиркәүе соборын, sobory.ru
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Агафонов С. Л. Горький Балахна Макарьев. — М.: Искусство, 1969.
- Агафонов С. Л., Елисеев А. И., Исаев А. Г., Кессель А. В. и др. Памятники истории и культуры города Горького. — Горький: Волго-Вятское кн. изд-во, 1977.
- Селезнёв Ф. А. О Рождественской улице и Строгановской церкви на ней / [рец. : Т. П. Виноградова,С. В. Петряев]. — Н. Новгород: БегемотНН, 2018. — 120 с. : ил. — ISBN 978-5-604-08720-6.
- Филатов Н. Ф. Нижегородское зодчество XVII — начала XX века. — Горький: Волго-Вятское кн. изд-во, 1980.