Раумизм
Раумизм (эспер. Raŭmismo, ҡала исеме — Раума) — традицион эсперанто-хәрәкәтен тәнҡитләүсе һәм эсперантсыларҙы «үҙ аллы һайланған аҙ һанлы диаспора теле»[1] тип билдәләүсе идеология. Раумизм телгә ҡарата яңы лингвистик принциптарын ҡуллана, уға ярашлы, эсперанто аралашыу сараһы ғына түгел, ә, бәлки, был телдә һөйләшеүселәр өсөн үҙҙәрен танытыу сараһы ла.
Раума манифесы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Раумизм Рауманың 1980 йылғы манифесына нигеҙләнә, ул фин ҡалаларының берһендә, XXXVI Эсперанто йәштәренең халыҡ-ара конгресында ҡабул ителә.
Манифест биш бүлектән тора:
1. Оҡшашлыҡ кризисы: мотвация кәрәклеген эсперантоға ғарағандымтвациялау кәрәклеген конкрет эш менән билдәләп китеү.
2. Иҫке маҡсаттарҙы тәнҡитләү: эсперантоға рәсми статус алыуға өлгәшеү һәм ҡаршы идеялар һәм статусы рәсми телдәр инглиз теленә ҡаршы тороу идеяһы.
3. Беҙҙең маҡсаттар: төп маҡсат — эсперантоның ыңғай ҡиммәттәре яйлап тормошҡа ашырыу юлы менән, уға таралыш биреү:
- Эсперантоның пропедевтик ҡиммәттәре;
- Ябай кешеләр араһындағы бәйләнеш;
- Дискриминацион булмаған бәйләнеше;
- Яңы типтағы халыҡ-ара мәҙәниәттәр .
4. Үҫешкә илтеүсе юл булараҡ конгрестар: эсперанто-осрашыуҙарҙың һанын арттырыу һәм махсус халыҡ-ара конференцияларҙа эсперантоның эш итеү теле булараҡ ҡулланыу .
5. Эсперантоның яңы киләсәгенә ышаныу тураһында һығымта.
Esperanta Civito[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
1998 йылдың авгусында Civito Esperanta (рус. Эсперантистский Полис һүҙмә-һүҙ:) төҙөлә, ул үҙен «раумизмды эҙмә-эҙлекле тормошҡа ашырыусы»[2] тип билдәләй. Esperanta Civito халыҡ-ара субъект хоҡуғына эйә булырға ынтыла, ул дәүләтселектең конституция, партия, парламент ише ҡайһы бер атрибуттарына эйә.
Тәнҡит[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Раумизм, Esperanto Civito кеүек үк, күпселек эсперантистарҙа рәсми танынылыу тапманы.
Шулай уҡ ҡарарға[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Һуңғы еңеүе — раумизмға ҡапма-ҡаршы раумизм идеологияһы.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Третий раздел манифеста Раумы
- ↑ Раумизм и Esperanta Civito (эсп.)
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Раума манифесы 2007 йыл 14 ноябрь архивланған.
- Раумизмды тәнҡитләү: Литургия йәрминкәһе (өҫтәмә) (эсп.)
- Раума манифесы тураһында бәхәстәр 2016 йыл 8 октябрь архивланған. (эсп.)