Совет Социалистик Республикалар Союзы

Совет Социалистик Республикалар Союзы
Флаг[d]	Герб
Нигеҙләү датаһы	6 июль 1923 һәм 30 декабрь 1922
Ҡыҫҡаса атамаһы	USSR, URSS, СРСР, СССР, СССР, СССР, UdSSR, ZSRR, СССР, URSS, ССҖБ һәм СССР
Хөрмәтенә аталған	Советы[d]
Этнохороним	szovjet, Soviet, sovietic, sovietică, советский, советская, советские, soviético, soviética, радянський, совєтський, совітський һәм soviétique
Нигеҙләүсе	РСФСР, Украина Совет Социалистик Республикаһы, Белорус Совет Социалистик Республикаһы һәм Кавказ аръяғы Социалистик Федератив Совет Республикаһы[d]
Рәсми тел	рус
Гимн	Интернационал[d] һәм СССР гимны
Описание девиза	Пролета́рии всех стран, соединя́йтесь![d]
Девиз тексы	Пролетарии всех стран, соединяйтесь!
Донъя ҡитғаһы	Европа һәм Азия
Дәүләт	СССР
Административ үҙәк	Мәскәү ҡалаһы
Идара итеү формаһы	совет республикаһы[d], парламент республикаһы[d] һәм однопартийная система[d]
Дәүләт башлығы вазифаһы	Центральный исполнительный комитет СССР[d], Президиум Верховного Совета СССР[d], председатель Верховного Совета СССР[d], президент СССР[d] һәм генеральный секретарь ЦК КПСС[d]
Дәүләт башлығы	Михаил Горбачёв, Брежнев Леонид Ильич, Юрий Владимирович Андропов[d], Константин Устинович Черненко[d], Хрущёв Никита Сергеевич, Сталин Иосиф Виссарионович, Михаил Иванович Калинин[d] һәм Ленин Владимир Ильич
Хөкүмәт башлығы вазифаһы	Главы правительства СССР[d], Председатель Совета народных комиссаров СССР[d] һәм председатель Совета министров СССР[d]
Хөкүмәт башлығы	Ленин Владимир Ильич, Рыков Алексей Иванович, Вячеслав Михайлович Молотов[d], Сталин Иосиф Виссарионович, Георгий Максимилианович Маленков[d], Николай Александрович Булганин[d], Хрущёв Никита Сергеевич, Алексей Николаевич Косыгин[d], Николай Александрович Тихонов[d], Николай Иванович Рыжков[d], Валентин Сергеевич Павлов[d] һәм Иван Степанович Силаев[d]
Закондар сығарыу органы	Верховный Совет СССР[d] һәм Центральный исполнительный комитет СССР[d]
Дипломатические отношения	Канада, Америка Ҡушма Штаттары, Чехословакия, Югославия, Румыния, Израиль, Ангола, Грмания Демократик Республикһы[d], Дания, Гренада, Куба, Святой Престол[d], Лаос, Норвегия, Пакистан, Төркиә, Филиппин, Кот-д’Ивуар, Малайзия, Тонга, Вануату һәм Япония
Ойошма йәки клуб ағзаһы	Организация Варшавского договора[d], Организация по безопасности и сотрудничеству в Европе[d], Совет экономической взаимопомощи[d], Международная организация гражданской авиации[d], Берләшкән Милләттәр Ойошмаһы һәм Совет Безопасности ООН[d]
Тәртип буйынса иртәрәк килеүсе	РСФСР, Украина Совет Социалистик Республикаһы, Белорус Совет Социалистик Республикаһы һәм Кавказ аръяғы Социалистик Федератив Совет Республикаһы[d]
Тәртип буйынса һуңыраҡ килеүсе	постсоветское пространство[d] һәм Бойондороҡһоҙ Дәүләттәр Берләшмәһе
Ҡатнашыусы	Война на истощение[d] һәм Бөйөк Ватан һуғышы
Халыҡ иҫәбе	293 047 571 кеше (1989)
Административ рәүештә бүленә	РСФСР, Украина Совет Социалистик Республикаһы, Белорус Совет Социалистик Республикаһы, Армянская ССР[d], Грузия ССР-ы[d], Әзербайжан Совет Социалистик Республикаһы, Литва Совет Социалистик Республикаһы[d], Латвия ССР-ы[d], Эстонская ССР[d], Молдавия Совет Социалистик Республикаһы, Ҡаҙаҡ Совет Социалистик Республикаһы, Ҡырғыҙ Совет Социалистик Республикаһы[d], Үзбәк ССР-ы[d], Төркмән Совет Социалистик Республикаһы[d], Таджикская ССР[d], Карело-Финская ССР[d] һәм Кавказ аръяғы Социалистик Федератив Совет Республикаһы[d]
Майҙан	22 402 200 км² (1991)
Валюта	Совет һумы[d]
Сиктәш	Чехословакия, Финляндия, Иран, Төркиә, МНР[d], Ҡытай, Корея Халыҡ-Демокритик Республикаһы, Афғанстан, Япония, Польша, ПНР[d], Болгария, Социалистическая Республика Румыния[d], Америка Ҡушма Штаттары һәм Румыния
Основополагающий текст	Договор об образовании СССР[d] һәм СССР-ҙың 1924 йылғы Конституцияһы
Ғәмәлдән сыҡҡан дата	26 декабрь 1991
Главный регулирующий текст	СССР Конституцияһы, Беловежское соглашение[d] һәм Декларация Совета Республик ВС СССР в связи с созданием Содружества Независимых Государств[d]
Официальная религия	атеистическое государство[d]
Интернет-домен верхнего уровня	.su
Бында төшөрөлгән фильмдар категорияһы	[d]
Междугородный префикс	8
Тема географияһы	География СССР[d]
Тема тарихы	история СССР[d]
Обзорная статья Викимедиа	outline of the Soviet Union[d]
Совет Социалистик Республикалар Союзы Викимилектә

Советтар Союзы, Совет Социалистик Республикалар Союзы (рус. Сою́з Сове́тских Социалисти́ческих Респу́блик, СССР, Советский Союз) — 1922—1991 йылдар араһында булған күп милләтле социалистик дәүләт. Илдең территорияһы Көнсығыш Европа, Төньяҡ һәм Урта Азияға тиклем таралған булған һәм үҙенең ҡырылыу көнөнә донъялағы иң ҙур иле булып һаналған.

Тарих

Советтар Союзының нигеҙе 1917 йылдың 25 октябрендә Бөйөк Октябрь Социалистик революцияһы менән һалына. Уның биләмәләре элекке Рәсәй империяһы территорияһын (Финляндия, Польша һәм 1940 йылдарға тиклем Прибалтика, Молдова, Тыванан башҡа) алып торған. СССР-ҙың сәйәси территориаль нигеҙе иң тәүҙә үк берҙәм булып һалынмай. 1917 йылдың октябренән Рәсәй Совет Федератив Республикаһы иғлан ителһә лә, уның составынан Украина (1917 йылдың октябре), Беларус Халыҡ Республикаһы (1918 йылдың марты), Финляндия (1917 йылдың декабре) һәм башҡа территориялар айырылып сығырға маташа. Шул уҡ ваҡытта бөтә илдең территорияһында парралель хөкүмәттәр төҙөлә, һәр бер хөкүмәттең үҙенең ҡораллы көстәре килеп булдырыла. Шул ыңғайына 1917—1923 йылдар Рәсәй тарихында Граждандар һуғышы һымаҡ билдәләнгән. Граждандар һуғышы тамаланыу алдынан элекке Рәсәй империяһында реинтеграция процесстары башлана, сөнки Украина, Беларусь, Кавказ аръяғы Федератив республикаларында Коммунистәр партияһы власҡа килә. Шул процесстар тамамланғас, 1922 йылдың 30 декабрендә СССР төҙөлөүе тураһындағы договор ҡабул ителә. Ул договорҙа 4 республиканың (БССР, УССР, КАСФСР, РСФСР) вәҡилдәренән ҡултамғалары алына. РСФСР исеменән АССР вәҡилдәре лә ҡултамғаларын ҡуйған.

1928—1941 йылдарҙа СССР-ҙа яңы иҡтисади ҡоролош төҙөлә. 1928—1932 йылдарҙа индустриялаштырыу һәм коллективлаштырыу үткәрелә. Шул ул саҡта 1937-1953 йылдарҙа төрлө социаль ҡатлам вәкилдәре репрессияларға дусар ителә

Һылтанмалар

• Калашников Ю. В. Совет Социалистик Республикалар Союзы // Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2017. — ISBN 978-5-88185-143-9.