Сөйәл үләне

Сөйәл үләне
Сөйәл үләне. Сәскә атыусы үҫемлектең дөйөм күренеше.
Фәнни классификация
Домен:  Эукариоттар Батшалыҡ:  Үҫемлектәр Тип:  Сәскәлеләр Класс:  Ике өлөшлөләр Тәртип:  Лютик сәскәлеләр Ғаилә:  Мәк һымактар Ырыу:  Сөйәл үләне
Халыҡ-ара фәнни исеме
Chelidonium Tourn. ex L. (1753)
Викитөркөмдә Систематика Викиһаҡлағыста рәсемдәр ITIS   500199 NCBI   71250 IPNI   ???

Сөйәл үлән (рус.  Чистоте́л, Борода́вник, лат. Chelidónium) — үп йыллыҡ (һирәк кенә ике йыллыҡ) ағыулы үҫемлек. Бейеклеге 90 см-ға ете. Май-август айҙарында һары сәскә ата, июль-октябрҙә орлоғо өлгөрә.

Таралыуы

Сөйәл үләне күләгәле урындарҙа, йылға, һаҙлыҡ ситтәрендә, дымлы турпаҡлы һәм һирәк ағаслы урмандарҙа, баҡсаларҙа, ҡойма буйҙарында үҫәю Европала һәм Урта диңгеҙ буйында таралған. 1672 йылда Америкаға колонизаторҙар тире аурыуҙарына дары итеп күсерелгән. Бөтә уртаса климат зонаһына таралған.

«Köhler’s Medizinal-Pflanzen», 1887 китабынан ботаник иллюстрация

Һылтанмалар

• Чистотел большой GRIN сайтында мәғлүмәт
• Chelidonium majus: «Тормош энциклопедияһы» сайтында мәғлүмәт(EOL)
• Сөйәл үләне — Ҙур совет энциклопедияһында мәҡәлә
• Сөйәл үләне // Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2015—2019. — ISBN 978-5-88185-143-9.

Әҙәбиәт

• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 621. Chelidonium majus L. — Чистотел большой // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 247. — ISBN 9-87317-128-9
• Ғүмәров В. З. Тыуған яҡтың шифалы үҫәмлектәре. —Өфө: Башҡортостан китап нәшриәте, 1996. −160 б. ISBN 5-295-01499-1