Урман институты (Рәсәй империяһы)
| Урман институты | |
| Нигеҙләү датаһы | 1803 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Рәсәй империяһы |
| Административ-территориаль берәмек | Санкт-Петербург |
| Урын | Санкт-Петербург |
| Тамамланыу датаһы | 1917 |
| Ғәмәлдән сыҡҡан дата | 1917 |
| Ойошма хеҙмәткәрҙәре категорияһы | Категория:Преподаватели Лесного института[d] |
 Урман институты Викимилектә | |
Император урман институты — рус. Лесной институт (Российская империя) — Рәсәй империяһы юғары уҡыу йорто , Ғәмәли урман училищеһы нигеҙендә булдырыла.[1].
Атамаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Уҡыу йортоноң рәсми исемдәре һәм формалары бер нисә тапҡыр үҙгәртелә:
- 1803—1811 — Ғәмәли урман училищеһы
- 1811—1813 — Санкт-Петербург Форст-институты
- 1813—1837 — Санкт-Петербург ғәмәли урман институты
- 1837—1863 — Санкт-Петербург урман һәм межалау институты
- 1863—1865 — Санкт-Петербург урман академияһы
- 1863—1877 — Санкт-Петербург игенселек институты
- 1877—1903 — Санкт-Петербург урман институты
- 1903—1917 — Император урман институты (Петроград — 1914 йылдан һуң)
- Әлеге ваҡытта — Санкт-петербург дәүләт урман техник университеты.
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Ғәмәли урман училищеһы (1803—1811)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Рәсәй империяһының тәүге урман уҡыу йорто Германияның ғәмәли мәктәптәре өлгөһөндә Царское Селола нигеҙләнгән: император Александр I 1803 йылдың 19 майындағы Указы менән ғәмәли урман училищеһын ойоштороу тураһында Положениены раҫлай[2][3].
1803 йылдың октябренән дәрестәр башлана.
Училищеға теләктәре булғандарҙы, өлөшләтә Император Мәскәү дәүләт университетының гимназияларынан һәм студенттарынан үҙ килешеүенә ярашлы ҡабул итәләр, әммә училище тамамлау менән урман идараһы вазифаларына эшкә килә алһындар өсөн уларҙың бөтәһенә лә 18 йәштән кәм булмаҫҡа тейеш була. 20 уҡыусыны аҫрауға йылына 150-шәр һум; директорға эш хаҡы 2000 һум. Штатҡа шулай уҡ хеҙмәтләндереүселәрҙән тыш ер үлсәүсе, һүрәт төшөрөүсе һәм тәржемәсе ингән.
Ике сығарылыш булған: 1807 йылда — 8 кеше тамамлаған; 1810 йылда — 11 ; шуларҙың береһе генә, Густав Гарф, ғалим форстмейстер исеме һәм губерна секретары чины менән сығарылған (башҡалар — ер үлсәүсе).
Санкт-Петербург Форст-институты (1811—1813)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
.jpg)
1811 йылда Ғәмәли урман училищеһы Санкт-Петербург ҡалаһы эргәһендәге Царское Селонан (1811) элек инглиз фермаһы урынлашҡан территорияға күсерелә[4] һәм В. Г. Орлов урман институты менән берләштерелә; уҡыу йорто яңы исем ала: Форст-институт[5].
Инглиз фермаһынан урман институтына 26 иҫке бина ҡалған. Ремонттан һәм яраҡлаштырылғандан һуң институт 1821 йылға тиклем шунда ҡала. Ферманың архитектор А. Н. Воронихин төҙөгән төп корпусы — таш нигеҙле ике ҡатлы ағас бинала уҡыу кластары, уҡытыусылар өсөн кабинеттар, китапхана, тәрбиәләнеүселәр өсөн торлаҡ (30 кешегә тиклем) урынлашҡан. Элекке һөтсөлөк фермаһы директор өсөн өй ителгән, ҡайһы бер ат аҙбарҙары хеҙмәткәрҙәргә бирелгән. Башҡа ҡаралтыларҙа ат һарайы, экипаж өсөн һарайҙар, бесәнлек, келәттәр, мунса урынлашҡан. Биналар араһында йәшелсә баҡсалары була.
Санкт-Петербург ғәмәли урман институты (1813—1837)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
1813 йылда Форст-институтҡа Козельск Урман училищеһы ҡушыла, уҡыу йорто Санкт-Петербург ғәмәли урман институтына үҙгәртелә. Программаға православие дин ғилеме, физика, метеорология, климатология, химия, минералогия, тупраҡ фәне, ботаника, зоология, статистика, сәйәси иҡтисад, дөйөм ҡануниәт, урман ҡырҡыу закондары, урман таксацияһы, урман һәм межалау закондары, урман хужалығы, урман технологияһы, урман инженер сәнғәте, немец теле, геодезия, һыҙма, математика ингән.
Уҡыу срогы 4 йыл тәшкил итә. Ғәмәли әҙерлек өсөн өҫтәмә 1-2 йыллыҡ стажировка индерелгән (1829)[6] . 1829 йылда уҡыу курсы 6 йылға еткерелә, 10-дан 14 йәшкә тиклемге балалар ҡабул ителә.
Бина етмәй башлай. Финанс министры Гурьев Урман институтын Чесма һарайына күсереүҙе һорай, ләкин кире яуап ала. Институт иҫке биналарҙа тороп ҡала. 1823 йылда ғына училище биналарын реконструкциялауҙы финанслау башланған.
.jpg)
1832 йылда урман институтына межалаусылар мәктәбе ҡушыла, шуғаса уларҙың етешмәүе ҡаҙна ерҙәрен билдәләүҙе тотҡарлаған булған.
1836—1837 йылдарҙа бина архитектор К. А. Тонбулып етәкселегендә үҙгәртеп ҡорола.
1838—1840 йылдарҙа дүрт айырым корпус ҡушып үҙгәртеп ҡорола, бер төп корпусҡа берләшә. Бында Урман институты уҡытыусыларының фатирҙары урынлаштырыла
Санкт-Петербург урман һәм межалау институты (1837—1862)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
1837 йылда Санкт-Петербург ғәмәли урман институты һәм граждандар топографтарының межа роталары берҙәм Санкт-Петербург урман һәм мебель институтына берләштерелә. Институт тәрбиәләнеүселәре кадеттар тип атала башлай.
Урман һәм межалау институтында 32 офицер иҫәпләнә, шул иҫәптән генерал 1 (директор), полковник 2 (класс инспекторы һәм батальон командиры), 3 капитан, 2 штабс-капитан, 5 поручик, 5 подпоручик, 14 прапорщик (1839).
Урман һәм мебель институтының һуңғы сығарылышы 1864 йылда үткәрелгән. 854 кеше урман белгеслеге буйынса сығарылған, уртаса алғанда йылына 30-ҙан ашыу, ә һуңғы биш йылда 50-гә яҡын белгес тура килә.
Санкт-Петербург урман академияһы (1863—1865)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Академия оҙаҡ йәшәмәгән (1865 октябрҙә Петр урман һәм ер хужалығы академияһы менән берләштерелгән), 1865 йылда берҙән-бер сығарылыш эшләгән. Академияны ябыу сәбәптәренең береһе булып Мәскәүҙә Петр академияһы асылыу була, унда ауыл хужалығынан тыш, урман бүлексәһе лә ойошторолған.
Санкт-Петербург игенселек институты (1863—1877)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Урман институты биналарында 1863 йылдан алып игенселәр институты урынлашҡан, унда махсус урман предметтарын уҡытыу ҙа дауам итә..
Мәскәүҙәге Петр академияһының урман техниктарын әҙерләү эшенә өмөттәр аҡланмай, һәм 1877 йылда игенселек институты ҡайтанан Урман институты итеп үҙгәртелә. 1879 йылда Мәскәүҙә урман бүлексәһенә ҡабул итеү туҡтай.
Санкт-Петербург урман институты 1877 йылдың 5 ноябрендә Санкт-Петербург игенселек институтынан үҙгәртеп ҡорола, шул уҡ ваҡытта агрономия бүлеге ябыла. Уҡыу программаһынан Петр академияһына ауыл хужалығы дисциплиналары күсерелә.
Санкт-Петербург урман институтында (1878—1902)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Тәүге тапҡыр үҙгәртеп ҡоролған Санкт-Петербург урман институтына 1878 йылда ҡабул итеү ойошторолған. Урта белемле кешеләр ҡабул ителгән. Тәүҙә ҡабул итеү конкурс имтихандары буйынса, 1898 йылдан аттестаттар конкурсы буйынса алып барыла. Урман чины булғандарҙың улдары конкурстан тыш ҡабул ителә. Уҡытыу 4 йыл бара.
Урман хужалығы дисциплиналары буйынса йәйге уҡыу дәрестәре Лисино урман хужалығында үткәрелә. Уҡытыу процесын яҡшыртыу өсөн институт күп йылдар дауамында айырым белем биреү өсөн урман дачаһын алыуҙы юллай. Институттың юллауы, ниһайәт, ҡәнәғәтләндерелә һәм 1902 йылда уға майҙаны 1 мең гектарға яҡын булған Охтино ҡаҙна дачаһын биргәндәр.
Император урман институты (1903—1917)[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
.jpg)
1903 йылда институтҡа ойошторолоуына 100 йыл тулыу уңайынан Император исеме бирелә. 1914 йылда Рәсәй империяһының баш ҡалаһын үҙгәртеү менән бәйле уның исеме Петроград урман институтына үҙгәрә.
Институт тураһында яңы Положение индерелә (1902). Институттың 4 йылға иҫәпләнгән уҡыу планы яңы дисциплиналар иҫәбенә киңәйтелә.
Студент сыуалыштары (1905—1907) институттың уҡыу тормошонда етди йоғонто яһай. 1905 йылда һәм 1906 йылдың 1 сентябренә тиклем институтта дәрестәр уҙғарылмай. Студенттарҙың сығыштары эҙемтәһендә министрлыҡ бойороғо менән институт бөтә уҡыу йылына ябыла. Уҡыу йортонда дөйөм ятаҡ ябыла.
Донъя һуғышы институттың уҡыу һәм ғилми эшмәкәрлегенә аҡрынлап бөтөүенә булышлыҡ итә. Тейешле йәштәге студенттар һәм уҡытыусылар хәрби хеҙмәткә алына. Институтта ҡалған студенттарға курсты тамамлау өсөн ҡаты ваҡыт билдәләнгән. Квалификация эштәрен ваҡытында яҡламаған кешеләр «зауряд-урмансы» исеме менән сығарылған. Тамамлаусыларҙы институт хәрби ваҡыт талаптарына ярашлы һәм тәү сиратта ағас әҙерләүгә һәм уны эшкәртеүгә эшкә ебәрә. Шул саҡта биология базаһында студенттарҙы әҙерләү уларға ҡуйылған талаптарға тап килмәй тип табылған да инде. Урман институты структураһын үҙгәртеп ҡороу мәсьәләһе көнүҙәк булып тора.
Ун өс йыллыҡ осорҙа (1902—1914) Урман институтын 1033 кеше тамамлаған (411-е — урмансылар, II разрядлы урман белгестәре — 622).
Институт 1917 йылдан һуң[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
1917 йылда Февраль революцияһынан һуң институт Император статусын юғалта. Йәһүд милләте студенттар ҡабул итеүгә сикләүҙәр алына. 1920 йылда Петроград урман институтының яңы уставы ҡабул ителә, уның нигеҙендә 3 йыл уҡытыу ваҡыты билдәләнә.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Лесной институт (Английская ферма Давидсона)
- Лесотехническая академия (Институтский переулок, 5)
- Лесотехническая академия им. С. М. Кирова СПб гос. 2021 йыл 18 май архивланған.
- Санкт-Петербургский государственный лесотехнический университет имени С. М. Кирова 2021 йыл 1 март архивланған.
- История развития Лесотехнической академии СПб в XIX веке. МИР ЗНАНИЙ. Дата обращения: 21 ноябрь 2018.
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ В настоящее время (в результате преобразований) правопреемником лесного институт является Санкт-Петербургский государственный лесотехнический университет.
- ↑ Об учреждении Практического лесного училища // Полное собрание законов Российской империи, с 1649 года. — СПб.: Типография II отделения Собственной Его Императорского Величества канцелярии, 1830. — Т. XXVII. 1802—1803. № 20776. — С. 620—622.
- ↑ В ряде официальных документов учебное заведение именовалось Царскосельским лесным институтом.
- ↑ В 1802 году английский капитан Александр Давидсон получил разрешение организовать близ Санкт-Петербурга показательную сельскохозяйственную ферма, для которой были приобретены обширные участки земли у Чёрной речки, в Удельной и Сосновке. Так как управляющими здесь были англичане, это земледельческое хозяйство называли Английской фермой. Ферма не приносила доходов, и её участки в 1811 году распродали с торга частным лицам.
- ↑ От немецкого Forst (нем.) (Лес)
- ↑ Леса, окружавшие Лесной институт в то время уже были недостаточны для практического ознакомления с приемами лесного хозяйства и потому в 1834 году, специально для практических занятии воспитанников института, было учреждено Лисинское учебное лесничество в 50 верстах к Югу от Петербурга.
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Крупнейший лесной вуз СССР / гл. редактор В. И. Шарков. — Москва, Ленинград: Лесная промышленность, 1967. — 252 с. — (К 50-летию советской власти). — 10 000 экз.
- Санкт-Петербургская государственная лесотехническая академия. Страницы истории / ответственный редактор В. И. Онегин. — Санкт-Петербург: ЗАО "Хромис", 2003. — 111 с. — (К 200-летию Санкт-Петербургской государственной лесотехнической академии). — ISBN 5-9239-0037-8, 5-98049-001-9.
- Исторический очерк развития Санкт-Петербургского Лесного института. — СПб.: Гос. тип., 1903. — [14], 194, 157 с., 1 л. фронт. (портр.), 55 л. ил., портр.: ил.
- Лесные учебные заведения // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- Об учреждении Практического лесного училища // Полное собрание законов Российской империи, с 1649 года. — СПб.: Типография II отделения Собственной Его Императорского Величества канцелярии, 1830. — Т. XXVII. 1802—1803. № 20776. — С. 620—622.
- Санкт-Петербургский Императорский лесной институт (1904—1914)
- Положение о Лесном и межевом институте (1847)