Урта Ильяс

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Ауыл
Урта Ильяс
Ил

Рәсәй

Федерация субъекты

Ырымбур өлкәһе

Муниципаль район

Ҡыҙыл Гвардия районы (Ырымбур өлкәһе)

Координаталар

52°52′ с. ш. 53°28′ в. д.HGЯO

Милли состав

башҡорттар

Һанлы танытмалар
Автомобиль коды

56

ОКАТО коды

53 223 843 006

ОКТМО коды

53 623 443 121

Картаны күрһәтергә/йәшерергә
Урта Ильяс (Рәсәй)
Урта Ильяс
Урта Ильяс
Урта Ильяс (Ырымбур өлкәһе)
Урта Ильяс

Урта Ильяс (рус. Среднеильясово) — Рәсәй Федерацияһы Ырымбур өлкәһенең Ҡыҙыл Гвардия районындағы ауыл. Туҡ (Тоцк) ауыл биләмәһе составына инә.

Географик урынлашыуы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Туҡ йылғаһы буйында урынлашҡан.

Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Урта Ильяс (Ильяс) — ҡара табын башҡорттарының ауылы. Тәүге тапҡыр 1786 йылда телгә алына[1]. Тарихсы Нурислам Ҡалмантаевҡа ярашлы, ауылдың атамаһы Ильяс Муллаҡаевтың (Ҡыҙрас Муллаҡаевтың ҡустыһы) исеменә бәйле[2]. Ырымбур губернаһы (1860 йылдан — Һамар губернаһы) Быҙаулыҡ өйәҙе Йомран-Табын улусы ҡарамағында була[1]. Башҡортостанда идара итеүҙең кантон системаһы осоронда 9-сы башҡорт кантонының 35-се йортона керә. XIX быуат аҙағында ауыл кешеләре Үрге Ильяс һәм Түбәнге Ильяс ауылдарына нигеҙ һала[3].

Революциянан һуң Башҡортостан автономияһының (1919 йылдан Башҡортостан АССР-ының) Туҡ-Соран кантоны составына инә. 1923 йылдан республиканың Бәләбәй кантоны ҡарамағында була. ВЦИК ҡарарына ярашлы 1924 йылдың 21 октябрендә Ҡаҙаҡ АССР-ы составына бирелә. 1934 йылдан — Ырымбур өлкәһе составында.

Халҡы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

1816 1834 1859 1900 1920[3][1]
234 356 603 604 490
Халыҡ иҫәбе
2010[4]
173

2002 йылғы бөтә Рәсәй йән иҫәбен алыу мәғлүмәттәренә ярашлы ауылда башлыса башҡорттар (91 %) йәшәй[5].

Билдәле шәхестәре[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Абдулғәлим Ғәбитов — зауряд-хорунжий, 1853-1856 йылдарҙағы Ҡырым һуғышы иҫтәлегенә Владимир таҫмаһында бронза миҙалы кавалеры.
  • Байтүрә Ҡалмантаев — зауряд-хорунжий, 1853-1856 йылдарҙағы Ҡырым һуғышы иҫтәлегенә Владимир таҫмаһында бронза миҙалы кавалеры.
  • Муса Ғосманов — хорунжий, Андрей таҫмаһында бронза миҙалы кавалеры.

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. 1,0 1,1 1,2 Населённые пункты оренбургских башкир, входившие в Оренбургскую губернию (с населением свыше 100 человек в 1866 году // Башҡорт энциклопедияһы — Өфө: «Башҡорт энциклопедияһы» ғилми-нәшриәт комплексы, 2013—2017.
  2. Калмантаев Н. М. Ток-Суранские башкиры // Ватандаш. 2000. № 2. — С. 175.
  3. 3,0 3,1 История башкирских родов. Табын. Том 28. Ч. 3 / С. И. Хамидуллин, Б. А. Азнабаев, И. Р. Саитбатталов, И. З. Султанмуратов, Р. Р. Шайхеев, Р. Р. Асылгужин, В. Г. Волков, А. А. Каримов, А. М. Зайнуллин. — Уфа: Китап, 2018. — С. 177-178, 194. — 616 с.
  4. Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность и размещение населения Оренбургской области. Дата обращения: 5 июнь 2014. Архивировано 5 июнь 2014 года.
  5. Абсалямова Ю. А., Юсупов Р. М. Оренбургские башкиры // Башкирская энциклопедия. — Уфа: ГАУН «Башкирская энциклопедия», 2015—2020. — ISBN 978-5-88185-306-8.