Уҡытыусы (хикәйә)

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Уҡытыусы
Нигеҙләү датаһы 1886
Атамаһы Учитель
Сәнғәт формаһы хикәйә
Автор Чехов Антон Павлович
Әҫәрҙең теле урыҫ теле
Нәшер ителеү ваҡыты 12 (24) июль 1886
Баҫылған Новое время[d]
Авторлыҡ хоҡуғы статусы 🅮[d] һәм 🅮[d]

Уҡытыусы  — Антон Павлович Чехов хикәйәһе. 1886 йылда яҙылған, тәүге тапҡыр 1886 йылдың 12 июлендә «Новое время» гәзитенең 3723-се һанында Ан. Чехов ҡултамғаһы менән баҫылып сыға.

Баҫмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

А. П. Чеховтың «Уҡытыусы» хикәйәһе 1886 йылда яҙылған, тәүге тапҡыр 1886 йылдың 12 июлендә «Новое время» гәзитенең 3723-се һанында Ан. Чехов ҡултамғаһы менән баҫылып сыға. Был хикәйә шулай уҡ А. Ф. Маркс нәшер иткән яҙыусының әҫәрҙәр йыйылмаһында ла баҫыла.

Чехов тере саҡта хикәйә болгар, венгр һәм серб-хорват телдәренә тәржемәләнә.

Тәнҡит[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Хикәйәне тәнҡит иғтибарһыҙ ҡалдырмай. Драматург Виктор Викторович Билибин 1886 йылда Чеховҡа: "Уҡытыусы тураһындағы хикәйә «Новое время» гәзитендәге нәфислеге яғынан ҡарағанда бик шәп әҫәр, тик уның йоғонтоһо ғына артыҡ ауыр, " -тип әйтә.

С. Ашевский «Уҡытыусы» хикәйәһендә Чехов үҙенең ғәҙәттәге «түбәнһетелгән халыҡ уҡытыусыһы образынан … ситләшкән». Уҡытыусы Сысоев …бар кешенең дә хөрмәте менән ҡаҙана. Тик был хөрмәтте һәм материаль яҡтан яҡшы тормошон Сысоев бик күп көс түгеп алған. Уның мәктәбе губернала беренсе урынды яулай, ләкин «уҡытыусы үҙе ун дүрт йыллыҡ фиҙакәр хеҙмәте барышында ифрат күп көсөн түккән һәм ул хәҙерге көндә үпкә ауырыуынан үлеп китеү ҡурҡынысы аҫтында»,- тип әйтә[1] ().

Персонаждар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Федор Сысоев, фабрика мәктәбе уҡытыусыһы.
  • Адольф Андреич Бруни, немец, фабрика директоры.

Сюжет[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

«Мануфактура Куликина сыновья» фабрикаһы мәктәбенең уҡытыусыһы Федор Сысоев йыл һайын уҙғарыла торған банкетҡа барырға әҙерләнә. Уны мода буйынса кейендерергә тырышып ҡатыны хәлдән тая. Банкет мәктәптә имтихандар бөткән уңайҙан үткәрелә. Сысоевтың был ун дүртенсе банкеты. Быйыл үткән имтихандар һөҙөмтәһе менән ул үҙе ҡәнәғәт түгел, сөнки уның ҡайһы бер уҡыусылары етерлек дәрәжәлә белемдәрен күрһәтә алмай. Мәҫәлән, Бабкин диктантта өс хата яһай; Сергеев 17-не 13-кә ҡабатлау юлын онота; ә күрше мәктәптән килеп диктант яҙҙырыусы уҡытыусы Ляпунов диктант тексын бик аңлайышһыҙ уҡый. Сысоевтың ҡатыны, ире ауырығанлыҡтан, уға банкетҡа бармаҫҡа кәңәш бирә. Ләкин Сысоев уны тыңламай китә. Директор фатиры ишеге алдында ул бик ныҡ йүтәлләй башлай, һәм уҡытыусылар ҙа уға өйөнә ҡайтып китергә кәңәш бирә.

Банкетта Сысоев Ляпуновты диктант тексын насар уҡығаны өсөн битәрләй. Шуға ҡарамаҫтан, банкет бик күңелле бара, уҡытыусылар ашай-эсә, тостар әйтә. Өсөнсө тосты Сысоев тота. Үҙ телмәрендә ул фабрика администрацияһына үҙенә юғары эш хаҡы түләгәндәре, мәктәпте ҡурсалауҙары өсөн рәхмәт әйтә һәм фабрики директоры Адольф Андреич Бруни һаулығы өсөн бокалдарҙы күтәрергә тост әйтә. Директорға уның телмәре ныҡ оҡшай. Яуап һүҙендә директор: "Беҙ кешене хөрмәт итә беләбеҙ… һеҙҙең барлыҡ һүҙҙәрегеҙгә мин бары тик шуны әйтә алам… Федор Лукич ғаиләһе һәр саҡ тәьмин ителәсәк һәм бынан бер ай алдан уҡ уның өсөн банкҡа капитал һалынды ". Сысоев аптырап ҡала, нисек инде уның ғаиләһе исеменә аҡса һалынған, ә уның, Сысоевтың, үҙенә түгел? Директор уның тиҙҙән үләсәген белгәнгә күрә быны эшләгән тип аңлап, Сысоев илап ебәрә. Өйөндә Сысоев тыныслана һәм уҡыусыларҙың дәфтәрен тикшерә башлай, ә был ваҡытта күрше бүлмәлә табип уның ҡатынына иренең бер аҙна ғына йәшәрлек ғүмере ҡалыуы тураһында әйтә.

Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  • Чехов А. П. Учитель// Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем: В 30 т. Сочинения: В 18 т. / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1974—1982.

Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]

  1. С. Ашевский. Ст. «Наши педагоги в изображении Чехова». «Образование», 1904, № 4, отд. II, стр. 32