Хакмандың килем йорто
| Хакмандың килем йорто | |
| Нигеҙләү датаһы | 1898 |
|---|---|
 | |
| Дәүләт |
 Рәсәй |
| Административ-территориаль берәмек | Выборг |
| Архитектор | Фредрик Теслев[d] |
| Архитектура стиле | неоренессанс[d] |
| Смежное здание | Жилой дом Стюнкеля (Выборг)[d] |
| Входит в состав списка памятников культурного наследия | список объектов культурного наследия: Выборг (адреса Л-Я)[d] |
| Мираҫ статусы | выявленный объект культурного наследия России[d][1] |
| Указания, как добраться | улица Северный Вал, 11 / улица Водной Заставы |
 | |
 Хакмандың килем йорто Викимилектә | |
Хакмандың килем йорто — башта торлаҡ йорт, һуңғараҡ Выборгта административ бина, XIX быуат аҙағында архитектор Фредрик Теслев проекты буйынса төҙөлгән. Выборг ҡалаһының үҙәгендә урынлашҡан неоренессанс стилендәге дүрт ҡатлы йорт, архитектура ҡомартҡыһы исемлегенә индерелгән.
Тарихы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Немец нәҫеленән булған Бремен сығышлы хәлле эшҡыуар, Выборг ҡалаһы идаралығы башлығы үҙенең сауҙа һәм сәнәғәт эшмәкәрлеге менән генә түгел, шулай уҡ хәйриәтселек эше менән дә киң билдәле була. Мөйөш участкала килем йортон төҙөү өсөн ул ҡатынының туғаны архитектор Фредрик Теслевты йәлеп итә (Теслеф), ул 1897 йылда бина проектын эшләй. 1898 йылда төҙөлгән дүрт ҡатлы йорт ҡаланың урта быуат кварталдарының диңгеҙ фасадында мөһим урын биләй. Иғтибарҙы өсөнсө һәм дүртенсе ҡаттар кимәлендәге алыҫтан күренеп торған планында тура мөйөшлө мөйөш эркер йәлеп итә. Ул үҙенсәлекле көмбәҙ менән ослана. Фасады декорының башҡа элементтары араһында швед-немец Яңырыуы оҫталарынан архитектор үҙләштергән элементтар иҫәбендә Төньяҡ Вал урамы яғынан ҡалҡып торған ике өсмөйөшлө осло фронтон, һылап яһалған үҫемлек биҙәктәр, шулай уҡ өҫкө ике ҡат кимәлендәге пилястралар. Ихатаға ҡараған диуарҙары тигеҙ штукатурланған һәм биҙәкһеҙ. Аҫҡы ҡатты биҙәү өсөн рустовкалау ҡулланылған. Төп инеү урыны яр буйы урамынан колонналар менән биҙәлгән.
Бөтә бүлмәләр йәшәү өсөн тәғәйенләнгән. Төҙөлөш тамамланып бер нисә йыл үткәс Хакмандың күрше кварталдағы иҫке йорто һүтеп алына: уның урынына мөһабәт «Гранит һарайы» төҙөлә. Унда күсеп йәшәүселәрҙән һуң да килем йортоноң бер фатиры Хакмандарға ҡала. Хакмандарҙың ҡала усадьбаһы шулай уҡ ат аҙбарының ихата бинаһын һәм XVIII быуатта төҙөлгән бер ҡатлы йортто үҙ эсенә ала, унда Вильгельм Хакман инициативаһы менән уҡыу залы асыла.
Совет-фин һуғышы (1939-1944) һөҙөмтәһендә Хакмандар Выборгты ҡалдырып китә, әммә ул ойошторған «Хакман» (фин.)баш. компанияһы Финляндияла эшләүен дауам итә. Ремонттан һуң һәм һуғыш ваҡытындағы сағыштырмаса аҙ булған зыяндарҙы бөтөргәндән һуң элекке Хакман йортонда 30-сы гвардия уҡсылар корпусы штабы урынлаша. Фасад биҙәлешенең ҡайһы бер элементтары юғалыуға ҡарамаҫтан, бинаның торошо, дөйөм алғанда, ҡәнәғәтләнерлек, интерьерының бер нисә элементы, шул иҫәптән камины һаҡланып ҡалған
1998 йылда корпус тарҡатыла, бина бушап ҡалғандан һуң туҙа башлай.
2014 йылда, элекке корпус штабы бинаны муниципаль властарға тапшырғандан һуң, йортта янғын сыға, ул ҡыйығын, эркерҙың көмбәҙен, интерьерҙарҙы һәм фасадының декоратив элементтарын юҡҡа сығара. 2020 йылда бинаны мәктәп итеп ҡулайлаштыру тураһында алдан ҡарар ҡабул ителә[2].
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ Приказ Комитета по культуре Ленинградской области № 01-03/15-63 от 01.12.2015
- ↑ В подарок Выборгу - новая школа
Әҙәбиәт[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Мысько А.С. Архитектура Выборга разных эпох. Путешествия в прошлое. — СПб.: «Издательский центр «Остров», 2019. — 352 с. — ISBN 978-5-94500-136-7.
- Мысько А.С. Прогулки по балтийским крышам. Выборг. — СПб.: «Центр Сохранения Культурного Наследия», 2016. — 120 с. — ISBN 978-5-91882-033-9.
Һылтанмалар[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- Довоенные изображения здания на «Виртуальном Выборге» 2020 йыл 20 февраль архивланған.