Цирколиҙа Божья Матерь сиркәүе
| Цирколиҙа Божья Матерь сиркәүе | |
 | |
| Дәүләт |
 Грузия |
|---|---|
| Мираҫ статусы | Культурные памятники национального значения Грузии[d] |
 | |
Цирколиҙа Божья Матерь сиркәүе ( Грузия:ეკლესია წირქოლის ღვთისმშობლის) - VIII һәм XI быуаттарҙағы грузин православ сиркәүе Ксани йылғаһы үҙәнендәге Цирколи ауылы ситендә урынлашҡан. Агалхори муниципалитетына ингән территория 2008 йылдың авгусында рус-грузин һуғышы барышында Рәсәй һәм Көньяҡ Осетия көстәре контроленә тапшырыла. Грузияның милли әһәмиәттәге мәҙәни ҡомартҡыһы исемлегенә индерелгән[1]
Урынлашыуы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Божья Матерь сиркәүе Цирколи ауылының төньяҡ-көнбайышында, Ксани йылғаһының уң яҡ ярында урынлашҡан. Ауыл тарихи яҙмалар буйынса шулай уҡ Цирквали булараҡ билдәле, тәүге тапҡыр 975 йылғы ваҡиғаларҙы һүрәтләгәндә урта быуат грузин йылъяҙмаларында телгә алына[2]
Тасуирламаһы[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Божья Матерь сиркәүенең барабанһыҙ үҙәк көмбәҙе бар. Интерьерының көнсығыш өлөшөндә ярым түңәрәк апсида менән изге урыны урынлашҡан. Интерьерының көнбайыш өлөшө ике ҡатта урынлашҡан, уларҙың һәр береһе аркалы уйым аша үҙәк майҙан менән тоташҡан. Көнсығыш фасады ябай кәрнизле фронтонға эйә. Фронтон һәм тәҙрә аҫтында ҙур буш тура мөйөш бар, ул, күрәһең, теркәлеүҙе башҡарыу өсөн эшләнгән. Көньяҡ фасад үҙәгендә дуға рәүешле өс ниша урынлашҡан, улар бер-береһе менән таштағы һырлау менән биҙәлгән тәҙрә менән тоташҡан. Үҙәк ниша бинаға инеү урыны булып хеҙмәт итә[3][4].
Сиркәү эсендә X һәм XI быуаттарҙың фрагменттары бар. Яҙыуҙар менән Изге Феброния һәм Мариандың һүрәттәре һәйбәт һаҡланған. Бынан тыш, хаж ҡылыусылар өсөн иҫтәлекле тиҫтәләгән XIV-XVII быуаттарҙағы граффити һәм палеогрфия тамғалары бар[5].
XXI быуатта торошо[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Көслө ер тетрәү һөҙөмтәһендә ныҡ ҡына зыян күргән сиркәүгә 2006 һәм 2008 йылдар араһында Грузия хөкүмәте яңынан тергеҙеү буйынса саралар үткәрә[6]. 2009 йылдың авгусында Грузия был төбәктә яңы хәрби объекттарҙың Цирколи тарихи ҡомартҡыларына хәүеф булдырыуҙа Рәсәйҙе ғәйепләй[7]
Иҫкәрмәләр[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
- ↑ «List of Immovable Cultural Monuments» (en georgià). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. [Consulta: 25 juliol 2019].
- ↑ Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab [et al]. «Tsirkvali [წირქვალი]». A: ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი. Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia) (en georgià). Tbilisi: Georgian National Museum, 2013, p. 615–616. ISBN 978-9941-15-896-4.
- ↑ Muskhelishvili, David; Tumanishvili, Dimitri; Gagoshidze, Iulon [et al]. Skinner, Peter. The Cultural Heritage of Georgia — Abkhazeti, Shida Kartli. Tbilisi: Georgian Arts and Culture Center, 2008, p. 1, 13.
- ↑ Dzhanberidze, Nodar; Tsitsishvili, Irakli. Architectural Monuments of Georgia. Stroyizdat, 1996, p. 8. ISBN 5274022235.
- ↑ Beridze, Vakhtang. ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება. (en georgià), 1974, p. 40-41.
- ↑ Muskhelishvili, David; Tumanishvili, Dimitri; Gagoshidze, Iulon [et al]. Skinner, Peter. The Cultural Heritage of Georgia — Abkhazeti, Shida Kartli. Tbilisi: Georgian Arts and Culture Center, 2008, p. 1, 13.
- ↑ Kupunia, Mzia. «Russia claims Tbilisi is creating provocations in conflict zone». The Messenger Online, 3 agost de2009. [Consulta: 18 agost 2019].