Шамко Екатерина Николаевна

Шамко Екатерина Николаевна
	Шамко Екатерина Николаевна
Зат	ҡатын-ҡыҙ
Гражданлыҡ	СССР
Тыуған көнө	17 ноябрь 1918
Тыуған урыны	Липовец[d], Грачёвское сельское поселение[d], Залегощенский район[d], Курск өлкәһе
Вафат булған көнө	29 март 1986 (67 йәш)
Вафат булған урыны	Симферополь, Украина Совет Социалистик Республикаһы, СССР
Һөнәр төрө	тарихсы
Уҡыу йорто	Таврический университет[d]
Ғилми дәрәжә	тарих фәндәре кандидаты[d] (1954)
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре

Екатерина Николаевна Шамко (Камардина) (17 ноябрь 1918 йыл—29 март 1986 йыл) — Советтар Союзы тарихсыһы һәм педагогы, ғалим, яҙыусы, Бөйөк Ватан һуғышы партизаны, Ҡырымда Бөйөк Ватан һуғышы осоронда партизан хәрәкәтен өйрәнеүсе.

Биографияһы

Екатерина Николаевна Камардина 1918 йылдың 17 ноябрендә Орёл губернаһы Липовец (Залегощенский районы) ҡасабаһында крәҫтиән ғаиләһендә тыуған. Ауыл хужалығы техникумын тамамлай һәм Ҡырым АССР-ында һөнәре буйынса, шулай уҡ комсомол эшендә эшләй. ВКП(б)-ға инә. Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында Севастополде обороналауҙа ҡатнаша. 1941 йылдың 29 октябренән Ҡырым партизандар хәрәкәте ағзаһы була, 3ырым партизандарының Төньяҡ берләшмәһе отряды разведчигы һәм комиссар ярҙамсыһы була. Ҡаты яралана. Һуғыштан һуң партия эшендә була^[1].

1951 йылда Ҡырым дәүләт педагогия институтын «тарих» һөнәре буйынса тамамлай. СССР Фәндәр академияһының Ҡырым бүлексәһе аспирантураһына уҡырға инә. 1954 йылда УССР Фәндәр академияһының Тарих институтына уҡырға инә, «Севастополь эшселәренең сит ил хәрби интервенттарына һәм аҡ гвардияға ҡаршы көрәше (1918—1920)» темаһына диссертация яҡлай һәм тарих фәндәре кандидаты дәрәжәһен ала. Һуңынан уға доцент дәрәжәһе бирелә. 1956 йылдан алып УССР Фәндәр академияһы Тарих институтының Ҡырым төркөмөндә ғилми хеҙмәткәр булып эшләй. 1965 йылдан Ҡырым медицина институтында уҡытыусы булып эшләй, ә 1972 йылдан — доцент. 1986 йылдың 29 мартында вафат була. Симферополь ҡалаһы зыяратының Дан Аллеяһында ерләнгән^[2].

Фәнни эшмәкәрлеге

Бер нисә фәнни мәҡәлә һәм монография авторы. Е. Н. Шамко тикшеренеүенең төп темалары — немец илбаҫарҙары осоронда (1941—1944 йылдар), Севастополде обороналау, граждандар һуғышы йылдарында хәрби интервенция («1941-1944 йылдарҙа Ҡырымда партизандар хәрәкәте китабы», мәҡәлә «Чехословакия партизандары Ҡырымда», «Хәрби дан һәйкәлдәре» монографияһы, «Бөйөк Ватан һуғышында Симферополь» мәҡәләһе).

Бынан тыш, Ҡырымда шарап эшләү һәм баҡсасылыҡ үҫеше тарихын («Ҡырымда шарап эшләү һәм баҡсасылыҡ тарихынан» мәҡәләһе), йәштәр хәрәкәтен, ҡырымлыларға медицина ярҙамы күрһәтеүҙе өйрәнә. Ҡырым партизандары маршруттарын өйрәнә. К. Шамконың бер нисә хеҙмәте Чехословакияла нәшер ителә.

Эштәре

Шамко Е. Н.1941-1944 йылдарҙа Ҡырымда партизан хәрәкәте Симферополь: Крымиздат, 1959. 158 с.
Шамко Е. Н .Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында Ҡырымда партия подпольеһы.// Украин тарихи журналы. — 1960. — № 5. 16-27 б.б.
Шамко Е. Н. Пламя над Крымом //Подполье Геройҙары: Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында немец-фашист илбаҫарҙары тылында совет патриоттарының көрәше тураһында. М.: Политиздат, 1972. 47-82 б.б.
Шамко Е. Н. Герои наступательных боёв (Ҡырымды азат итеүҙең 20 йыллығына)// Украин тарихи журналы. — 1964. — № 2. С .109-113.
Шамко Е. Н.Ҡырым партизандарының батырлыҡтары. М., 1964. 160 С.
Шамко Е. Н.Һуғышҡа тиклемге биш йыллыҡтар йылдарында Ҡырымда мәҙәни революцияны бойомға ашырыу. Курорттарҙың үҫеше (1926—1941 й.й.)./Ҡырым тарихы буйынса очерктар. — 3-сө бүлек, Симферополь, 1964. — С. 189—214.
Шамко Е. Н. Днепр өсөн батырҙарса алыштар.// Украин тарихи журналы. — 1966. — № 3. С.102-107.
Шамко Е. Н.Ҡырым партизандары юлдары буйлап. Симферополь, 1976. 143 С.
Šamková J . Partizánske hnutie na Kryme. — Bratislava, 1961. — 172 s.
Šamková Jekaterina. Úcast Čechů a Slováků v partyzánských bojích na Krymu během Velikě vlasteneckě války Sovětského svazu. // Historie a Vojenstvi. — Praha, 1958. — S.136 — 143.
Šamková J . Českoslovenštř partyzáni na Krymu. // Bojova druzba. — Praha, 1960. — S.88 — 98.

Наградалары

Ғаиләһе

Ире: Иван Александрович Шамко (1921—2003) Ленинград өсөн һуғышта, ҡатнашыусы,һуғыш инвалиды
Улы: Вячеслав Иванович Шамко (1948—2003) тарих фәндәре кандидаты, доцент. К. Д. Ушинский исемендәге Көньяҡ Украина педагогия университетының кафедра етәксеһе

Хәтер

2013 йылдың октябрендә Ҡырымдың Баҡсаһарай районы Соколиное ҡасабаһында VIII конференция ҡатнашыусылары тарафынан XX быуаттың икенсе яртыһындағы күренекле тыуған яҡты өйрәнеүселәр иҫтәлегенә "Ҡырым тыуған яҡты өйрәнеүселәр аллеяһы"на нигеҙ һалына^[3].

Иҫкәрмәләр

↑ Стояли насмерть. 11 февраль 2025 тикшерелгән.
↑ Шамко Екатерина Николаевна. 11 февраль 2025 тикшерелгән.
↑ Аллея крымских краеведов. 11 февраль 2025 тикшерелгән.

Әҙәбиәт

Сухотерина Л. И. Яугир һәм ғалим. / Л. И. Сухотерина / / Тормош һәм хәтер: Вячеслав Иванович Шамко иҫтәлегенә арналған ғилми йыйынтыҡ / ОТВ. мөхәррире. В. М. Букач. Одесса: Фән һәм техника, 2009. 35-41 бб.
Е. Айырым эштәре исемлеге Н.Шамко.// Тормош һәм хәтер: Вячеслав Иванович Шамко иҫтәлегенә арналған ғилми йыйынтыҡ / ОТВ. мөхәррире. В. М. Букач. Одесса: Фән һәм техника, 2009. 42-се бит.
Украина тарихы Институты ғалимдары: биобиблиографик белешмә. / "Украин тарихсылары"серияһы. Выпуск. 1. К., 1998.
Шамко Екатерина Николаевна/Украина Милли фәндәр академияһының Украина тарихы институты. 1936—2006. — К.: Институт истории Украин НАН Украина, 2006. — С. 677.

[1] Стояли насмерть. 11 февраль 2025 тикшерелгән.

[:1-2] Шамко Екатерина Николаевна. 11 февраль 2025 тикшерелгән.

[3] Аллея крымских краеведов. 11 февраль 2025 тикшерелгән.

[1]

[2]

[3]