Ыласын (мәмерйә)
| Ыласын | |
|---|---|
| башҡ. Ыласын | |
 | |
| Координаты: пропущена долгота | |
| Ил | |
| Тәрәнлеге | 28 м |
| Оҙонлоғо | 487 м |
| һыйҙырышлы тоҡомдар | эзбизташ |
| |
 Ыласын Викимилектә | |
Ыласын — Ишембай районындағы мәмерйә. Тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Ҡурсалау майҙаны 100 гектар самаһы . Һаҡлау даирәһе — Көньяҡ Уралдың көнбайыш битләүендә киң япраҡлы урман уратып алған эзбизташ мәмерйәһе.[1]
Ишембай районының Хажи ауылынан көньяҡ-көнсығышта 1,5 км алыҫлыҡта Утынғол йылғаһының ҡоро үҙәнендә (Һеләүек йылғаһы бассейны) урынлашҡан.
Урта карбон осорондағы эзбиэташтан торған карст мәмейәһе.
.jpg)
Көнсығышҡа, төньяҡ-көнсығышҡа һәм көньяҡ-көнсығышҡа залдары һуҙылған галереянан тора. Мәмерйәнең оҙонлоғо — 487 м, уртаса киңлеге — 10 м, уртаса бейеклеге — 5 м, амплитудаһы 28 м, майҙаны 1025 м², күләме 5287 м³.
Мәмерйәнең ауыҙы (киңлеге 12 метр, бейеклеге 7,6 метр) упҡын воронка төбөнән 170 метр бейеклектә урынлашҡан. Өҫтәрәк тағы ла эргәләге залдарҙың дүрт инеү юлы бар. Төп инеү юлынан төшкәндә 30 метр самаһы боҙлоҡтан барырға, артабан 80 метрлыҡ галерея башлана.
Ингән урында мәмерйәнең түшәме яҫы, һирәк кенә тамып тороусы сталактит һәм ҡыуыш көпшәләр һәм суҡ менән ҡапланған. Ҡабырға стеналары вертикаль, иҙәне ваҡ ташлы һәм балсыҡлы, боҙ сталагмиттар (7 метрға тиклем) осрай. Төп галереянан төньяҡ-көнсығышҡа (20 метр), көньяҡ-көнсығышҡа (100 метр) һәм көньяҡҡа юлдар һуҙылған. Көньяҡҡа һуҙылған коридор аҙағында 0,2—1,5 мерт тәрәнлекле күл бар. Зал иҙәне балсыҡ, ваҡ хайуан һөйәктәре менән ҡапланған, стенаһы сталактит һәм кальцит ҡабығы менән биҙәлгән.
Йәйен температура 2—6°С. Мәмерйә ауыҙында ыласындар йәшәй.
Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ CD Econet 2014 йыл 14 июль архивланған.
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Мартин В. И., Усольцев Л. Н. Пещеры Хазинская и Ыласын на Южном Урале // Пещеры. Вып. {0}[13]{/0}} (1936) Пермь, 1970. С. 41-52.
- Перечень классифицированных пещер на территории СНГ 1998
- Перечень классифицированных пещер СССР 1989
Һылтанмалар
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]
Викимилектә Пещера Ыласын темаһы буйынса медиафайлдар бар.- Соколов Ю.В. Ыласын (мәмерйә) // Башкирская энциклопедия. — Уфа: ГАУН РБ «Башкирская энциклопедия», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-306-8.
- Пещера Ыласын (Соколиная) на Викимапии
