Элгеләү тауы

Элгеләү — Башҡортостан Республикаһының Бөрйән районы Мәһәҙей ауылында урынлашҡан тау. Мәһәҙей тирәһендәге иң олпат тауҙарҙың береһе. Бөрйән районының халыҡ фольклор ансамбле «Элгеләү» исемен йөрөтә.

Тасуирлама

Элгеләү тауы бер-нисә тау теҙмәһенән торған ҙур, бейек тау. Тауҙың бейеклеге 800 метр, оҙонлоғо 2,5 км.етә.

мини

мини

Этимологияһы

Беренсе вариант — «Элеү» һүҙенән тау­ҙың атамаһы барлыҡҡа килгән. Икенсе вариант — Элгеләүҙең түбәһенә менеп, тирә-яҡты күҙәтһәң, уның һырты ырғаҡҡа, элгескә оҡшап та ҡуя. Ә түбәһен аҫтан ҡарағанда, осло ғына элгес кеүек ҡая текәләнә, бейегәйә. Ошо һыртының ырғаҡ кеүек бөгөлөп тороуы йәки түбәһенең ҡапыл текәләнеүе «Элгеләү» атамаһын биреүгә сәбәп булғандыр, тигән фараз йәшәй.

Атаманың тарихы

Элгеләү — Граждандар һуғышы ваҡытында барлыҡҡа килгән атама. Әүәл-әүәлдән төрлө һуғыш-талауҙар Мәһәҙей хал­ҡының да теңкәһен генә ҡорот­ҡан. Ҡаҙаҡ баҫҡынсылары ла, урыҫ байҙары ла, хатта граждандар һуғышы осоронда аҡтары ла, ҡыҙылдары ла, ауылды йыш ҡына талап, мал-тыуарын ҡыуып, кейем-һалым, кәсеп-шөғөл ҡорамалдарын, барлы-юҡлы ҡәҙерле, затлы әйберҙәрен, аҙыҡ-түлеген, йортта һәм хужалыҡта ҡулланылған йыһаздарын, биҙәнеү-төҙәнеү әйбер­ҙәрен ҡурҡытып йә булмаһа талап алып китә торған бул­ған. Бола ваҡытында халыҡ бик ныҡ яфа сиккән. Ауыл кешеләре үҙҙәрен, әйберҙәрен һаҡлап алып ҡалыу әмәлен тап­ҡан. Улар төйнәр нәмәләрен төйөнсөктәргә төйнәп, тау башына, уның ҡараңғы үҙәктәренә алып барып йәшергән. Ергә һал­һаң, дым тарта, ҡош-ҡорт, сыс­ҡан-фә­лән тейә, тип ҡайһыларын ағас ботаҡтарына мендереп элгеләгәндәр. Ауылды яндырыр һәм талар алдынан һәр кем үҙенең кәрәк-яраҡ әйберҙәрен ошо тау­ға мендереп, ағастарға элеп йәшергән. Ошо ваҡиғаларҙан һуң был тауҙы Элгеләү тауы тип атап йөрөтә башлағандар.

Флораһы

Элгеләү тауы итәгендә күбеһенсә ҡарағай һәм ҡарағас ағастары үҫә. Тауҙың итәгендә халыҡ ер еләге, мәтрүшкә, урманында бөрлөгән, көртмәле, аҡ бәшмәк йыя. Бында Ҡыҙыл китапҡа ингән бик күп үҫемлектәр үҫә. Мәҫәлән, умырзая(зәңгәр), ҡылған, йыуа, артыш һәм башҡалар. Урмандарында йәнлектәрҙән ҡуян, бүре, айыу, тейен йәшәй.